Γίνονται αποκρατικοποιήσεις στην Ελλάδα;

Του Γιώργου Παπαευστρατίου

Γίνονται αποκρατικοποιήσεις στην Ελλάδα; Μετά από τρία χρόνια απραξίας (2010 – 2012) γεμάτα ανακοινώσεις, φανφάρες και υπερβολικά φιλόδοξους στόχους, οι αποκρατικοποιήσεις από το ΤΑΙΠΕΔ ξαφνικά… άρχισαν.

Ο αέρας αισιοδοξίας, μετά από μήνες αγωνίας και παλινωδίες που κόστισαν πολύ, ήρθε στο τέλος Ιουνίου με την επίσημη ανακοίνωση από το Μπακού του Αζερμπαϊτζάν για την επιλογή του αγωγού μεταφοράς του αζέρικου φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά. Το κλίμα βελτιώθηκε και από το σχέδιο της κινεζικής Cosco, που άνοιξε βεντάλια επενδύσεων στην Αθήνα.

Μετά το ναυάγιο της ΔΕΠΑ, η κοινοπραξία του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ ΙΙ επέλεξε τον αγωγό TAP (Trans Adriatic Pipeline), που θα διέρχεται από τη βόρεια Ελλάδα, έναντι του ανταγωνιστικού Nabucco West, που θα συνέδεε την Τουρκία με την Αυστρία μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας.  Κι έτσι το παιχνίδι γύρισε και διατηρήθηκε το momentum, που λίγο έλειψε να χαθεί μετά την αποχώρηση της Gazprom από το «κυνήγι» της ΔΕΠΑ. Μετά την επιλογή του αγωγού TAP και την καταρχήν συμφωνία για την πώληση του ΔΕΣΦΑ (του διαχειριστή του συστήματος φυσικού αερίου) στην αζέρικη Socar αντί 400 εκατ. ευρώ, η υπόθεση ΔΕΠΑ επανήλθε στο προσκήνιο. «Πολύ σύντομα θα αρχίσει ξανά ο διαγωνισμός και υπάρχει ήδη ενδιαφέρον από την Ευρώπη» δηλώνει ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Μάκης Παπαγεωργίου.

ΤΑΙΠΕΔ: Οριστικό «ναι» στην πρόταση της Socar για ΔΕΣΦΑ

Τόσο ο πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, όσο και ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, στάθηκαν στα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά οφέλη αλλά και στις άμεσες οικονομικές συνέπειες. Θα δημιουργηθούν πάνω από 2.000 θέσεις εργασίας και επιπλέον 10.000 εμμέσως σχετιζόμενες με την επένδυση, ενώ ο αγωγός θα αποτελέσει μια από τις μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις στη χώρα μας. Συνολικά 550 χιλιόμετρα του αγωγού έχει σχεδιαστεί να κατασκευαστούν στην Ελλάδα, 210 χιλιόμετρα στην Αλβανία, 105 χιλιόμετρα στο υποθαλάσσιο τμήμα στην Αδριατική και 5 χιλιόμετρα στην Ιταλία. Αρχικά, ο αγωγός θα έχει μεταφορική ικανότητα 10 δισ. κ.μ. ετησίως, ενώ στο μέλλον θα μπορεί να αναβαθμίσει τη μεταφορική του ικανότητα στο διπλάσιο με τη χρήση κατάλληλων συμπιεστών.

“Υπάρχουν «κελεπούρια» στην Ελλάδα. Τρέξτε να αγοράσετε!”

Το ΔΝΤ και η Moody’s μετά από πολύ καιρό αναγνωρίζουν πρόοδο. «Η προώθηση των αποκρατικοποιήσεων κρίνεται ιδιαίτερα θετική για τη χώρα» σημείωσε η Moody’s, που προσθέτει όμως ότι «το ΤΑΙΠΕΔ θα αντιμετωπίσει προκλήσεις στην επίτευξη των στόχων, δεδομένου του αδύναμου οικονομικού περιβάλλοντος διεθνώς, και ιδιαίτερα στην ευρωζώνη». Το ΔΝΤ, το οποίο «απειλούσε» σε έκθεσή του τον Ιανουάριο ότι θα ζητήσει αντικατάσταση των στελεχών του ΤΑΙΠΕΔ με ξένους ειδικούς από φέτος το καλοκαίρι, αποδίδει πλέον εύσημα.

Ο άνθρωπος που έσπασε το ρόδι είναι ο τρίτος κατά σειρά πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ, Στέλιος Σταυρίδης. «Ξεκινήσαμε γκολ από τα αποδυτήρια» λέει στο Fortune, αλλά αναγνωρίζει ότι «η συνέχεια δεν θα είναι εύκολη». Ο νέος πρόεδρος, 57 ετών σήμερα, γνωρίζει ότι οι Ευρωπαίοι παραμένουν διστακτικοί και γι’ αυτό ρίχνει δίχτυα εκτός της Γηραιάς Ηπείρου, στην Κίνα και στον αραβικό κόλπο.
«Οι κινέζοι ενδιαφέρονται για επενδύσεις σε υποδομές (λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηρόδρομο), καθώς βλέπουν την Ελλάδα ως πύλη εισόδου για τα προϊόντα τους στην Ευρώπη» λέει στο Fortune o νέος επικεφαλής του ΤΑΙΠΕΔ. «Το κοντέινερ θα φορτώνεται στην Κίνα, θα ξεφορτώνεται από το πλοίο σε ένα ελληνικό λιμάνι και θα φεύγει απευθείας με το σιδηρόδρομο για τη βόρεια Ευρώπη». Και το ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Ελλάδα δεν έρχεται μόνο από την Κίνα. Πρόσφατα και το υπουργείο Οικονομικών της Τουρκίας κάλεσε τους επιχειρηματίες της γειτονικής χώρας να εκμεταλλευτούν 300 επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα. 

Δείτε ποιοι Έλληνες επιχειρηματίες ανοίγουν δουλειές στην Κίνα

Στον τομέα των ακινήτων, το Κατάρ επανήλθε στη διεκδίκηση του χρυσοφόρου φιλέτου της Αθήνας, της έκτασης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, που θα παραχωρηθεί προς εκμετάλλευση σε ιδιώτες ως το τέλος του έτους. Την ίδια στιγμή, τρέχουν οι διαγωνισμοί για την αξιοποίηση των περιφερειακών αεροδρομίων, των μαρίνων και δεκάδων ακόμη τουριστικών ακινήτων ανά την Ελλάδα.

Για τον Στέλιο Σταυρίδη το κλειδί είναι το πολλαπλασιαστικό όφελος, και αυτή είναι η απάντηση που δίνει σε όσους τον κατηγορούν ότι απλώς πουλάει περιουσιακά στοιχεία της Ελλάδας στους ξένους. Ο ίδιος πιστεύει ότι «αν δεν προχωρήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις, θα έχουμε ακόμη μεγαλύτερη ανεργία, περικοπή εισοδημάτων και ακόμη μεγαλύτερη φορολογία». Μελέτες ανεξάρτητων ινστιτούτων, όπως το ΙΟΒΕ, έχουν δείξει ότι τα πολλαπλασιαστικά οφέλη που θα προκύψουν από ιδιωτικοποίηση ενδέχεται να αντιστοιχούν ακόμη και στο δεκαπλάσιο του τιμήματος που θα εισπραχθεί άμεσα.

«Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ο πλούτος που θα εισρεύσει για την Ελλάδα μέσα από τις επενδύσεις, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την αναβάθμιση των υποδομών και την προσέλκυση επισκεπτών και επενδυτών υψηλού εισοδήματος, οι οποίοι θα στηρίξουν τα κρατικά έσοδα με την πληρωμή φόρων» σημειώνει ο κ. Σταυρίδης.

Ο επικεφαλής του ΤΑΙΠΕΔ άρχισε την καριέρα του ως υπάλληλος σε τσιμεντοβιομηχανία, συνέχισε σε εταιρεία με πλακάκια υγιεινής, σε φαρμακοβιομηχανία, σε κλωστοϋφαντουργία, ως μάνατζερ σε ξενοδοχεία, ως στέλεχος σε πετρελαϊκές εταιρείες και έγινε γνωστός για τη δημιουργία και την επιτυχία της εταιρείας του Piscines Ideals, η οποία έχτισε πισίνες στα καλύτερα σπίτια της Ελλάδας τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο τρόπος του είναι άμεσος και πρακτικός. «“Έλα εδώ, ρε μάγκαˮ θα πω στον επενδυτή “έχεις τα χρήματα; Ε, τότε, αγόρασε εδώ στην Ελλάδα και δημιούργησε θέσεις εργασίας, δώσε δουλειές στον κόσμο, σεβάσου το περιβάλλον και άρχισε να αναπτύσσεσαι στην Ελλάδαˮ» δήλωσε αμέσως μόλις ανέλαβε καθήκοντα, το Μάρτιο του 2013.

Πέρα από τις επενδύσεις όμως, η Ελλάδα χρειάζεται έσοδα. Σύμφωνα με το μνημόνιο, πρέπει να βρει 2,6 δισ. ευρώ από τις αποκρατικοποιήσεις ως το τέλος του έτους, για να αποφύγει νέες περικοπές στον προϋπολογισμό. Μετά τα deals των ΟΠΑΠ και ΔΕΣΦΑ ο στόχος έρχεται πιο κοντά.

ΙΠΤΑΜΕΝΑ ΚΟΝΤΕΪΝΕΡ
«Η επένδυση της Cosco στον Πειραιά είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της στρατηγικής συνεργασίας των δύο χωρών» ανέφερε προ ημερών ο υπουργός Εξωτερικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος επαναλαμβάνει συνεχώς στους συνομιλητές του την ανάγκη να αξιοποιηθεί ευρύτερα το μεγάλο ενδιαφέρον των Κινέζων να επενδύσουν στην Ελλάδα, για την οικοδόμηση μιας μακρόχρονης συμμαχίας με το Πεκίνο.

Ο στόχος της κυβέρνησης είναι να εκμεταλλευτεί και να συνεχίσει την επένδυση της Cosco στον Πειραιά, για να προωθήσει πακέτο επενδύσεων. «Οι Κινέζοι έδειξαν ότι μπορούν πιο νωρίς και πιο αποτελεσματικά από κάθε άλλον να στηρίξουν τη νέα προοπτική της Ελλάδας» λέει ο Στέλιος Σταυρίδης.

Το σχέδιο «Κινεζικός Δράκος» τροποποιεί τη δομή του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων. Περιλαμβάνει πέντε άξονες: την επέκταση της συνεργασίας για τα εμπορευματοκιβώτια, την εκ βάθρων αναδιαμόρφωση του λιμανιού του Πειραιά στο κομμάτι της ακτοπλοΐας, αλλά και της κρουαζιέρας, την ανάπτυξη νέας ναυπηγοεπισκευαστικής μονάδας, την αξιοποίηση του Ελληνικού και, τέλος, το μεγάλο εγχείρημα της σιδηροδρομικής, αλλά και της αεροπορικής σύνδεσης του λιμανιού με τις διεθνείς αγορές μέσω της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και του «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Προτεραιότητα έχει η κατασκευή και διαχείριση του Δυτικού Τμήματος της Προβλήτας ΙΙΙ του Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων (ΣΕΜΠΟ), επένδυση συνολικού ύψους 224 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, το ΤΑΙΠΕΔ θέλει να διερευνήσει το ενδιαφέρον τους για ολόκληρο το λιμάνι του Πειραιά. «Θέλουμε ένα λιμάνι που θα αναπτυχθεί συνολικά και όχι ετεροβαρώς» σημειώνει ο κ. Σταυρίδης, ωστόσο από την πλευρά του ΟΛΠ ζητείται να προκριθεί η λύση της παραχώρησης ορισμένων δραστηριοτήτων και όχι του συνολικού πακέτου.

Το ΤΑΙΠΕΔ ενθαρρύνει τη συμμετοχή της Cosco σε ένα ευρύτερο σχέδιο αναμόρφωσης του λιμανιού, το οποίο θα περιλαμβάνει επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό του και στα τμήματα της ακτοπλοΐας και της κρουαζιέρας. Ενθαρρύνουν δηλαδή την πραγματοποίηση επενδύσεων από την Cosco για την κατασκευή υποδομών που αφορούν την εξυπηρέτηση των επιβατών και των τουριστών, όπως οι χώροι εστίασης, οι σύγχρονοι κλειστοί και κλιματιζόμενοι σταθμοί υποδοχής των επιβατών και οι σταθμοί μετεπιβίβασης σε άλλα μέσα μεταφοράς.

Λόγοι λιγότεροι επιχειρησιακοί και στρατηγικοί μπορούν να οδηγήσουν τους Κινέζους στην εξαγορά της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Για παράδειγμα, ένα «μπουκέτο» με το «Ελ. Βενιζέλος», την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και το Λιμάνι θα είχε νόημα για cargo πτήσεις ακριβών φορτίων ή προϊόντων που πρέπει να παραδοθούν γρήγορα. Ένα κοντέινερ με iPad ή laptop, που έχει αξία μερικών εκατ. ευρώ, πρέπει να φτάσει σε λίγες ημέρες από την Κίνα στην Ευρώπη. Έτσι, με συνδυασμένες μεταφορές, εάν φτάσει με το αεροπλάνο στην Αθήνα, μπορεί να προωθηθεί τόσο σιδηροδρομικά προς βορρά όσο και από θαλάσσης στην ανατολική Μεσόγειο.

ΔΥΣΚΟΛΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ
Το αεράκι αισιοδοξίας που πνέει το τελευταίο διάστημα δεν ήταν πάντα έτσι. Μάλιστα πριν από δυόμισι χρόνια η κυβέρνηση οδηγήθηκε σε ρήξη με τους δανειστές της (ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ) για τις αποκρατικοποιήσεις.

Φεβρουάριος 2011. Η τρόικα δίνει συνέντευξη Τύπου στην «Αίγλη» του Ζαππείου. Ο τότε επικεφαλής των ελεγκτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Σερβάας Ντερούζ, ανακοινώνει πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων ύψους 50 δισ. ευρώ ως το 2015, παρουσιάζοντας ο ίδιος την πολιτική σε έναν τομέα που ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της κυβέρνησης.
Βγαίνοντας από την αίθουσα δηλώνει: «Το πραγματικό στοίχημα της ελληνικής οικονομίας είναι εκείνο της καθολικής ιδιωτικοποίησης της δημόσιας περιουσίας» λέει και προσθέτει: «Ναι, να πουλήσετε το Ελληνικό, ναι, να πουλήσετε τη ΔΕΗ». Έτσι απλά… «Δεν ζητήσαμε, όμως, από κανέναν να παρεμβαίνει στα εσωτερικά της χώρας» ανέφερε η ανακοίνωση της ελληνικής κυβέρνησης, που αποδοκίμαζε τη στάση της τρόικας.

Διαβάστε ποιο είναι το σχέδιο για την πώληση της ΔΕΗ

Από τότε και επί δύο χρόνια και δύο μήνες καμία μεγάλη και σοβαρή ιδιωτικοποίηση δεν κατέστη δυνατή. Δεν βρέθηκε αγοραστής ούτε για τα τέσσερα παλιά Airbus της πάλαι ποτέ κρατικής Ολυμπιακής.

«Οι παράγοντες ήταν πολλοί. Οι πολιτικές αντιστάσεις, τα μικροσυμφέροντα, η νοοτροπία που θέλει τη δημόσια περιουσία να ρημάζει αναξιοποίητη» εξηγεί κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών. Πώς και άλλαξαν τα πράγματα; «Δεν άλλαξαν ακόμη» λέει ο ίδιος, «αναγκαστήκαμε να προχωρήσουμε υπό την πίεση της τρόικας. Η γνώμη των Ελλήνων για τις ιδιωτικοποιήσεις θα αλλάξει μόνο όταν αυτές αρχίσουν να αποδίδουν, όταν αρχίσουν να αλλάζουν τη χώρα προς το καλύτερο, δημιουργώντας πλούτο και δουλειές». Πάντως, η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό θα βελτιωθεί όταν προχωρήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις. Βασική πτυχή της αρνητικής κριτικής μέχρι τώρα ήταν σαφέστατα η αποτυχία του προγράμματος.

*Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό FORTUNE