Goldman Sachs: Με ποιον τρόπο θα αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες στην ΕΕ – Tα σενάρια
Στο πώς θα αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες στην Ε.Ε. αναφέρεται σε πρόσφατη ανάλυσή της η αμερικανικη επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs…
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συναντώνται αυτή την εβδομάδα ώστε να συμφωνήσουν στη βάση μιας κοινής στρατηγικής για την αύξηση των αμυντικών δαπανών και τον εντοπισμό των βέλτιστων τρόπων χρηματοδότησης μέσω μιας διαρθρωτικής μετατόπισης στη δημοσιονομική πολιτική. Όλες οι επιλογές που είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων απαιτούν αποφάσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο διακυβέρνησης.
Σύμφωνα με την Goldman Sachs, ελλείψει αντισταθμιστικών δημοσιονομικών μέτρων, η Ευρωζώνη πρέπει να εξασφαλίσει πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 0,6% του ΑΕΠ ετησίως για να επιτύχει τον στόχο αμυντικών δαπανών στο 2,5% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, η χρηματοδότηση των στρατιωτικών δαπανών μέσω εθνικού χρέους θα δημιουργήσει εντάσεις, καθώς κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση με τη δημοσιονομική εξυγίανση που απαιτείται από το νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρότεινε στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου να ενεργοποιηθεί η ρήτρα διαφυγής, επιτρέποντας στα κράτη-μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες χωρίς να παραβιάζουν το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Οι νέοι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανονισμοί επιτρέπουν μια προσωρινή εξαίρεση, η οποία απαιτεί μόνο την έγκριση του Συμβουλίου της ΕΕ. Ωστόσο, η καθιέρωση μιας μόνιμης εξαίρεσης (χρυσός κανόνας) για τις αμυντικές δαπάνες απαιτεί μεταρρύθμιση που θα πρέπει να εγκριθεί τόσο από το Συμβούλιο της ΕΕ όσο και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
«Τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν να δανειστούν από υφιστάμενους ευρωπαϊκούς θεσμούς, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB). Ο ESM θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν ειδικό μηχανισμό δανεισμού, παρόμοιο με την οικονομική στήριξη που παρείχε κατά την πανδημία. Εναλλακτικά, η ΕΤΕ εξετάζει το ενδεχόμενο δημιουργίας προγράμματος δανείων για τη στήριξη των βιομηχανικών επενδύσεων στον τομέα της άμυνας» σημειώνει ο αναλυτής της αμερικανικής τράπεζας.
Αν και αυτές οι επιλογές απαιτούν απόφαση μόνο των διοικητικών συμβουλίων των αντίστοιχων θεσμών, θα μπορούσαν να μεταθέσουν την έκδοση χρέους από το εθνικό στο υπερεθνικό επίπεδο (ESM) ή να παρέχουν πιο περιορισμένη χρηματοδότηση από αυτήν που απαιτείται για την αύξηση των αμυντικών δαπανών (EIB) μόνο προσωρινά.
Το χρέος της ΕΕ ως μέσο χρηματοδότησης των αμυντικών δαπανών
Σύμφωνα με την Goldman Sachs, το χρέος της ΕΕ, αρχικά μέσω της ανακατεύθυνσης των αδιάθετων χρηματοδοτικών πόρων του ταμείου ανάκαμψης (NGEU) και στη συνέχεια μέσω ενός νέου προγράμματος, θα μπορούσε να παρέχει σταθερή χρηματοδότηση, «προστατεύοντας» τις αμυντικές δαπάνες από ιδιοσυγκρασιακούς εθνικούς παράγοντες.
Ενώ η ανακατεύθυνση των κονδυλίων του NGEU είναι σχετικά απλή – καθώς απαιτεί μόνο ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο της ΕΕ και απλή πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – η έναρξη ενός νέου προγράμματος της ΕΕ είναι πολύ πιο περίπλοκη. Απαιτεί ομοφωνία στο Συμβούλιο της ΕΕ, έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και επικύρωση από όλα τα εθνικά κοινοβούλια της ΕΕ.
Δεδομένου ότι η δέσμευση των κρατών-μελών στον προϋπολογισμό της ΕΕ θα πρέπει να ενισχυθεί, η έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη εάν η νέα χρηματοδοτική διευκόλυνση περιλαμβάνει επιχορηγήσεις – όπως στην περίπτωση του NGEU – και όχι μόνο δάνεια.
Η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να εξετάσει τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού προγράμματος σε συνεργασία με στρατηγικούς εταίρους όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ή η Νορβηγία. Ένα τέτοιο σχήμα θα είχε το πλεονέκτημα ότι τα πιο απρόθυμα κράτη-μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν να εξαιρεθούν. Ωστόσο, η συμμετοχή μη μελών της ΕΕ θα αποσύνδεε το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο από το χρέος της ΕΕ, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει πιθανώς τα ίδια προβλήματα ρευστότητας που είχε το χρέος της ΕΕ στην αρχική του φάση.
Ως εκ τούτου, «αναμένουμε ότι η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει πρώτα τον εθνικό δανεισμό, στη συνέχεια τους πόρους του NGEU και τέλος μια νέα χρηματοδοτική διευκόλυνση, ακολουθώντας αυτήν τη σειρά. Η δημιουργία του νέου μηχανισμού θα απαιτήσει περίπου ένα έτος από τον σχεδιασμό έως την υλοποίησή του. Η επέκταση της έκδοσης χρέους από την ΕΕ πέραν του 2026 θα αποτελέσει μια σημαντική εξέλιξη στις αγορές ως αποτέλεσμα της αύξησης των αμυντικών δαπανών» καταλήγει η Goldman Sachs.
