H βραδυφλεγής βόμβα των πλειστηριασμών

Περί τους 600 πλειστηριασμούς ακίνητης περιουσίας είναι προγραμματισμένοι ως το τέλος του έτους, ενώ το 2017 ο αριθμός τους αναμένεται να ξεπεράσει τις 3.000, όπως αναφέρει το Βήμα της Κυριακής.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, με πλειστηριασμούς εμπορικών ακινήτων αλλά και σπιτιών, κυρίως μεγάλης αντικειμενικής αξίας και τις πρώτες αναδιαρθρώσεις προβληματικών επιχειρήσεων με αρνητικά ίδια κεφάλαια και μη συνεργάσιμους ιδιοκτήτες, οι τράπεζες θέλουν να στείλουν μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση πως τα ψέματα τελείωσαν. Στόχος των τραπεζών είναι η μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τους κατά 8-9 δισ. ευρώ, ως το τέλος της επόμενης χρονιάς.

Στα χέρια των τραπεζών βρίσκονται έτοιμοι φάκελοι για 2.000 δανειολήπτες που δεν συνεργάζονται, παρά τις εκκλήσεις που έχουν γίνει και τα συνεχή ειδοποιητήρια. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι πρόκειται κυρίως για οφειλέτες μεγάλων ποσών που επί μήνες δεν εξυπηρετούν τα δάνειά τους και παρ’ ότι ειδοποιήθηκαν δεν ανταποκρίθηκαν. Αφορούν σε ακίνητα μεγάλης αξίας, πάνω από 200 – 300 χιλιάδες ευρώ, κυρίως εξοχικά σε ακριβά νησιά, για τους οποίους «δεν θα υπάρξουν χάρες και άλλες εξυπηρετήσεις», τονίζουν τραπεζικοί κύκλοι.

Στην κυβέρνηση επικρατεί έντονος προβληματισμός για τις σκηνές έντασης που καταγράφονται κάθε Τετάρτη στα ειρηνοδικεία, καθώς θυμίζουν ανάλογες σκηνές βίας στην Ισπανία πριν από μερικά χρόνια.

Η άμεση ενεργοποίηση του θεσμικού πλαισίου για τα κόκκινα δάνεια, εκτιμούν κυβερνητικά στελέχη, θα αποτρέψει τη μαζική πώληση ακινήτων υπερχρεωμένων νοικοκυριών, καθώς θα δώσει νέες διεξόδους.

«Όποιοι δανειολήπτες και οφειλέτες σπεύσουν να κάνουν ρυθμίσεις θα ευνοηθούν από τις νέες διαδικασίες καθώς θα μπορούν να επιτύχουν πάγωμα τόκων, μικρότερα επιτόκια και πιθανότατα και ‘κούρεμα’ στο κεφάλαιο υπό όρους. Έτσι δεν κινδυνεύουν να χάσουν την περιουσία τους», τονίζει στην «Ημερησία» κυβερνητικό στέλεχος που γνωρίζει καλά το θέμα των ληξιπρόθεσμων δανείων. Και συνεχίζει: «Σε δύσκολη θέση θα βρεθούν οι… επαγγελματίες μπαταχτσήδες. Όσοι δηλαδή δεν σπεύσουν να διαπραγματευτούν μια καλύτερη συμφωνία. Αυτοί, ναι, κινδυνεύουν να δουν τα ακίνητά τους να πωλούνται σε ξένα funds ή να βγαίνουν σε πλειστηριασμό».

Ωστόσο, το πρόβλημα με τα «κόκκινα» ακίνητα παραμένει καθώς σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, στην… πόρτα των ειρηνοδικείων για πλειστηριασμό βρίσκονται τουλάχιστον 5.000 ακίνητα μέχρι τα Χριστούγεννα. Οι εκτιμήσεις μάλιστα για το 2017 είναι χειρότερες, καθώς σε άμεσο κίνδυνο βρίσκονται περί τα 50.000 ακίνητα όλων των ειδών. Και πρώτων κατοικιών και καταστημάτων, γραφείων, οικοπέδων, αλλά κυρίως δεύτερων σπιτιών και εξοχικών, αναφέρει η εφημερίδα.

Σύμφωνα με την Ημερησία, στα 50 χιλιάδες «επικίνδυνα» ακίνητα, βρίσκονται και πολλά δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν αντικειμενική αδυναμία να καταβάλουν τις δόσεις ή να πληρώσουν τα χρέη τους. Όχι μόνο στις τράπεζες αλλά και στις εφορίες και τους δήμους. Υπενθυμίζεται ότι για χρέη προς το δημόσιο (εφορία, Ταμεία) και προς ιδιώτες, δεν υπάρχει καμία ασπίδα προστασίας, σε αντίθεση με χρέη στις τράπεζες. Χαρακτηριστική η περίπτωση του πολίτη στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος έβλεπε να βγαίνει στο σφυρί η πρώτη κατοικία του. Ο συγκεκριμένος φέρεται να είναι άτομο με ειδικές ανάγκες που έχει επιχειρηματικό δάνειο 300 χιλ. ευρώ, αλλά και χρέη στον ΟΑΕΕ ύψους 60 χιλ. ευρώ. Η κινητοποίηση την περασμένη Τετάρτη του Συντονισμού Συλλογικοτήτων Θεσσαλονίκης απέτρεψε τον πλειστηριασμό και οδήγησε στα σοβαρά επεισόδια.

Η απάντηση της κυβέρνησης

Σε μακροσκελές σημείωμα από το Μαξίμου επισημαίνονται τα εξής:
1. Η κυβέρνηση προστατεύει την πρώτη κατοικία –και μάλιστα με σημαντικά μέτρα ενίσχυσης των πιο αδύναμων. Η περίπτωση της Θεσσαλονίκης ή κάποιες άλλες περιπτώσεις δεν αναιρούν τον γενικό κανόνα προστασία της πρώτης κατοικίας. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν θα προστατεύσει τις περιουσίες μεγαλοεπιχειρηματιών που χρωστούν τεράστια ποσά –ανεξάρτητα με το αν το κίνημα ενάντια στους πλειστηριασμούς και κάποιοι πολίτες έχουν (την ισοπεδωτική και λανθασμένη πολιτικά) θέση ότι πρέπει να μη γίνει κανένας πλειστηριασμός.

2. Μέχρι το τέλος του 2016 οι τράπεζες έχουν εντάξει στον προγραμματισμό 2.000 πλειστηριασμούς. Από τα μέχρι στιγμής στοιχεία προκύπτει ότι στοχεύουν σε μεγάλα ακίνητα, που βαρύνονται με δάνεια τα οποία έχουν βρεθεί στο “κόκκινο”, πάνω από δύο χρόνια. Με βάση τα Δελτία Πλειστηριασμών που διατίθενται, μόνο ένα μικρό ποσοστό αφορά πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας και πρόκειται για ακίνητα μεγάλης αξίας. Συνεπώς, τα δημοσιεύματα που αναφέρονται στο ζήτημα δεν ευσταθούν –και ιδίως ως προς την έκταση της δημοσιότητας που παίρνουν. Οι τράπεζες, μάλιστα, με βάση τους στόχους που τέθηκαν, σε συνεργασία με την ΤτΕ και τον SSM, προχωρούν σε γενναίες ρυθμίσεις δανείων για τα 29 από τα 41 δισ. ευρώ των “κόκκινων δανείων”, που θα απομειωθούν ως το τέλος του 2019.

3. Στον αναθεωρημένο νόμο Κατσέλη για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά μπορούν να ενταχθούν σε προστατευτικές ρυθμίσεις για την πρώτη κατοικία δύο στους τρεις δανειολήπτες. Μάλιστα, για το 25% που αντιστοιχεί στους πιο αδύναμους, προβλέπεται η ενίσχυσή τους από το κράτος, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις δόσεις. Η προστασία παραμένει η ίδια, και δεν επηρεάζεται καθόλου από ενδεχόμενη μεταβίβαση του δανείου σε μη τραπεζική εταιρεία. Σε κάθε περίπτωση, μέχρι και σήμερα απαγορεύονται οι πλειστηριασμοί όσων έχουν καταθέσει αιτήσεις υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου Κατσέλη.

4. Σύμφωνα με το νόμο προστατεύονται οι δανειολήπτες –αλλά πρέπει βέβαια να κάνουν αίτηση– που διαθέτουν ακίνητο αντικειμενικής αξίας έως 180.000 ευρώ εάν είναι άγαμοι, 220.000 ευρώ εάν είναι έγγαμοι, προσαυξημένο κατά 20.000 ευρώ ανά παιδί και μέχρι τρία παιδιά. Αντίστοιχα, θα πρέπει να έχουν ετήσιο εισόδημα (με βάση τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης), 13.906 ευρώ αν πρόκειται για ένα άτομο, 23.659 ευρώ αν πρόκειται για δύο άτομα και για κάθε παιδί 5.714 ευρώ, έως τρία παιδιά.

5. Με τον Αναθεωρημένο Κώδικα Δεοντολογίας, που εφαρμόζεται ήδη από 1.10.2016, οι υπόχρεοι για την τήρησή του (Τράπεζες, χρηματοδοτικά ιδρύματα, Εταιρίες Διαχείρισης) οφείλουν να παίρνουν υπόψη τους την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη (τεκμηριωμένα) και αναλόγως να προτείνουν λύσεις (ενδεχόμενη ευνοϊκή επιμήκυνση, απομείωση οφειλής, κ.ά.). Tα πιστωτικά ιδρύματα, τηρώντας τις διατάξεις του Κώδικα Δεοντολογίας και την άτυπη δέσμευσή τους, δεν έχουν προχωρήσει σε διενέργεια πλειστηριασμών κύριας κατοικίας, ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις προστασίας, προκειμένου να αποφύγουν εμπλοκή σε αβέβαιες και μακροχρόνιες δικαστικές διενέξεις.

6. Σε περίπτωση που οι δανειολήπτες είναι συνεργάσιμοι με τις τράπεζες, ακόμα και αν αδυνατούν να πληρώσουν, είναι πρακτικά αδύνατον οι τράπεζες να ξεκινήσουν δικαστικές διαδικασίες εναντίον της περιουσίας τους χωρίς το χρέος τους να έχει ρυθμιστεί σε επίπεδα τέτοια που να μπορούν να αποπληρώνουν τη δόση.

7. Μέχρι το 2018 δεν επιτρέπεται η μεταβίβαση δανείων που συνδέονται με πρώτη κατοικία:

– Ανεξαρτήτως κατηγορίας, δηλαδή όχι μόνο τα στεγαστικά δάνεια αλλά και τα καταναλωτικά, τα επισκευαστικά, τα δάνεια των ελεύθερων επαγγελματιών, των εμπόρων και αγροτών, καθώς και τα δάνεια μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που έχουν διασφάλιση σε πρώτη κατοικία.

– Με αντικειμενική αξία μέχρι 140.000 ευρώ, δηλαδή παραπάνω του 90% του συνόλου των στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας.

Σημειώνεται ότι στο σημείωμα του Μαξίμου γίνονται και συγκεκριμένες αναφορές σε δύο περιπτώσεις πλειστηριασμών που προκάλεσαν θόρυβο αντιδράσεων. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά:

– Η περίπτωση της Θεσσαλονίκης είναι ιδιόμορφη. Πρέπει, ασφαλώς, να αντιμετωπιστεί με σεβασμό προς το πρόσωπο του δανειολήπτη που, όμως, οφείλει και αυτός να σεβαστεί και να κάνει χρήση των νόμων σχετικά με την προστασία της περιουσίας του. Όσο για τα οφειλόμενα από την ΕΡΤ προς το πρόσωπό του ισχύουν τα εξής:

– Η ΕΡΤ δεν του χρωστά ούτε ένα ευρώ καθώς δεν είχε καμιά σύμβαση εργασίας με την ΕΡΤ! Η ΕΡΤ, λοιπόν, “δεν αρνείται να τον πληρώσει”, ούτε άλλωστε παραδέχεται και ο ίδιος.

– Η εταιρεία που είχε αναλάβει το έργο, και η οποία πληρώθηκε κανονικά από την ΕΡΤ, του οφείλει δεδουλευμένα, καθώς εργαζόταν σ’ αυτή. Η ΕΡΤ δεν μπορεί να κάνει απολύτως τίποτα γι’ αυτό.

– Στην περίπτωση των όσων συνέβησαν στο Ειρηνοδικείο Αθηνών καθώς και στα κατά τόπους ειρηνοδικεία κάθε Τετάρτη, ημέρα διενέργειας πλειστηριασμών, οι αρχές κινούνται με γνώμονα την προστασία της έννομης τάξης καθώς και της αποφυγής εντάσεων. Δεν μπορεί, όμως, να μείνει αναπάντητη η προσπάθεια διόγκωσης και παρερμηνείας ενός και μόνο πλειστηριασμού στην Αθήνα, ο οποίος έγινε από το Δήμο Αθηναίων, για τον οποίο μεν δεν υπάρχει νομική απαγόρευση, αλλά λόγω του ποσού της οφειλής εγείρεται ηθικό θέμα, στο οποίο οφείλει να τοποθετηθεί ο Δήμαρχος Αθηναίων, κ. Καμίνης.