Η αγορά εργασίας στον ενεργειακό τομέα
Του Πάνου Μπαλτά*
Το 2022 ήταν μια χρονιά ανατροπών για τα ενεργειακά συστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο, με τη χειρότερη παγκόσμια ενεργειακή κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία ήταν παραπάνω από εμφανείς.
Δεδομένης της πολυπλοκότητας του κλάδου και της αγοράς – με ρυθμιστικές προκλήσεις, γεωπολιτικές πιέσεις και περιβαλλοντικά ζητήματα – δεν είναι πάντα εύκολο να προσδιορίσουμε τις απαιτούμενες δεξιότητες του σήμερα αλλά και τον τρόπο που θα αναπτύξουμε τους ηγέτες του αύριο στον συγκεκριμένο χώρο.
Τα ποσοστά απασχόλησης στον ενεργειακό τομέα έχουν παρουσιάσει εκρηκτική αύξηση τα τελευταία δύο χρόνια, με περίπου 18 εκατομμύρια εργαζόμενους στον κλάδο – ενώ ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί σε 26 εκατομμύρια έως το 2050. Η σημαντική αυτή αύξηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο εντεινόμενο ενδιαφέρον για την απαλλαγή από τους υδρογονάνθρακες και τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια – στόχους που έθεσε η 27η παγκόσμια Διάσκεψη (COP27) του ΟΗΕ.
Ταυτόχρονα, με βάση το Energy Outlook του Economist για το 2023, εκτιμάται ότι η συνολική κατανάλωση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές θα αυξηθεί κατά περίπου 11%, μέχρι το 2025 με την Ασία να πρωτοστατεί. Μάλιστα, βάσει της σχετικής έκθεσης της N2Growth, οι επενδύσεις Venture Capital σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας και ηλεκτρικά οχήματα πρωταγωνίστησαν στην Ασία το 1ο τρίμηνο του 2023, με την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ να ξεχωρίζουν. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η συμβολή των νεοφυών επιχειρήσεων στην προσπάθεια για πράσινη μετάβαση, με 40 δις. δολάρια να έχουν επενδυθεί το 2021 σε μεγάλα έργα, όπως η μετατροπή βιομηχανιών σε πιο καθαρές, μέχρι και την εφεύρεση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως το πράσινο υδρογόνο.
Σο γράφημα της Statista που ακολουθεί, καταδεικνύεται ο αντίκτυπος που θα έχει η ενεργειακή μετάβαση στις θέσεις εργασίας παγκοσμίως, καθώς απεικονίζει την σύγκριση του αριθμού των εργαζομένων για καθέναν από τους ακόλουθους τομείς το 2018 και τις προβλέψεις τους για το 2028.
Φαίνεται λοιπόν ότι ο κλάδος των ανανεώσιμων πηγών ηλεκτρικής ενέργειας, αναμένεται να έχει τη μεγαλύτερη αύξηση στον αριθμό των εργαζομένων, με τους οικονομολόγους να προβλέπουν ότι το 2050 θα μπορούσε να σημειωθεί αύξηση έως και 8 εκατομμυρίων. Στους τομείς του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα, από την άλλη πλευρά, θα υπάρξει μείωση των θέσεων εργασίας, καθώς οι εταιρείες θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε απολύσεις, λόγω της μειωμένης παραγωγής και ζήτησης.
Το κλειδί για την απορρόφηση των εργαζομένων αυτών και για την ομαλή πράσινη μετάβαση, που είναι και το ζητούμενο, είναι ο συνεχής επαναπροσδιορισμός των δεξιοτήτων. Με άλλα λόγια πώς οι εργαζόμενοι στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για τη λειτουργία της τεχνολογίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι τεχνικές γνώσεις, οι ικανότητες και το σύνολο των δεξιοτήτων για τον χειρισμό πολύπλοκων μηχανημάτων, ισχύουν και για τους δύο ενεργειακούς τομείς, αφού ξεπεραστεί η αρχική καμπύλη μάθησης. Ως εκ τούτου, είναι δεδομένο ότι πολλές εταιρείες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα βασιστούν στην πρόσληψη εργαζομένων από τον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου για να αξιοποιήσουν την εξοικείωση με τον κλάδο. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι περίπου το 38% των θέσεων εργασίας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και σε άλλους συναφείς τομείς, θα επανεκπαιδεύσει και θα επαναπροσδιορίσει τους υπάρχοντες ρόλους εργασίας, για να καλύψει την αυξημένη ζήτηση εργασίας.
Αξίζει να αναφέρουμε επίσης, πως οι θέσεις εργασίας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, παρέχουν μεγαλύτερο ποσοστό εργασιακής ασφάλειας, σε σχέση με τις θέσεις εργασίας στον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου που είναι γνωστό ότι παρουσιάζουν διακυμάνσεις ως προς τη ζήτηση. Καθώς ο ίδιος ο κλάδος βασίζεται στην τιμή του πετρελαίου, κάθε φορά που η αγορά παρουσιάζει σημαντικές αλλαγές, το ίδιο συμβαίνει και με τη ζήτηση εργατικού δυναμικού. Οι θέσεις εργασίας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, από την άλλη πλευρά, αναπόφευκτα θα συνεχίσουν να αυξάνονται καθώς οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες θα συνεχίσουν τις προσπάθειες για να επιτύχουν στόχους μηδενικής ρύπανσης.
Πέρα όμως από τον συνεχή επαναπροσδιορισμό των δεξιοτήτων, ανάγκη θα υπάρξει και για εισροή νέου ταλέντου – κι εδώ είναι σημαντική η συνεχής σύνδεση εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας.
Και όλα τα παραπάνω, σε ένα πλαίσιο οργανωμένων εταιρειών, με εναρμονισμένη κουλτούρα και στρατηγική, ώστε να είναι ξεκάθαρο στους μετόχους, στους εργαζόμενους αλλά και στην κοινωνία, το όραμα και οι αξίες της κάθε εταιρείας.
Η αγορά της ενέργειας αναμένεται να αλλάξει πολύ τα επόμενα χρόνια – το ίδιο και η αγορά εργασίας στον συγκεκριμένο κλάδο. Οι εξελίξεις τρέχουν με μεγάλες ταχύτητες και για αυτό είναι σημαντικό οι εταιρείες να είναι θωρακισμένες όχι μόνο με τις κατάλληλες τεχνολογίες, αλλά και με το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό και με την κατάλληλη οργανωτική δομή. Και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό σε ένα κλάδο που έχει έλλειψη εξειδικευμένων εργαζομένων σε νέες μορφές ενέργειας.
Σε ένα ιδιαίτερα σύνθετο και ανταγωνιστικό περιβάλλον όπως ο χώρος της Ενέργειας, η έγκαιρη επιλογή του αναγκαίου και κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, η συνεχής αξιολόγηση κι επαναξιολόγηση των δεξιοτήτων αλλά και η αναδιοργάνωση των εταιρειών, ώστε να είναι πιο ευέλικτες και έτοιμες να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα, είναι στρατηγικές προτεραιότητες για όσες εταιρείες του κλάδου θέλουν να πρωταγωνιστήσουν τα επόμενα χρόνια.
*Ο Πάνος Μπαλτάς είναι Partner-HR Advisory της People for Business
