Η ακτινογραφία της συμφωνίας της Μάλτας
Τα υπέρ, τα κατά και τα «σκοτεινά» σημεία μετά την απόφαση του Eurogroup.
Σε κατάσταση ετοιμότητας βρίσκονται τα κυβερνητικά στελέχη και τα κλιμάκια των δανειστών για την επιστροφή στην κανονικότητα των διαπραγματεύσεων σε αθηναϊκό έδαφος, έπειτα από την απόφαση του Eurogroup της Μάλτας για ένα πακέτο μέτρων που θα αφορούν τη διετία μετά την επίσημη ολοκλήρωση του ελληνικού προγράμματος του 2018.
Όπως έγινε σαφές και από τις δύο πλευρές, η συμφωνία της Μάλτας αποτελεί τον οδηγό με τον οποίο θα προσέλθουν εκ νέου στο τραπέζι των διαβουλεύσεων με στόχο να τεθεί οριστικό τέλος στο σήριαλ της δεύτερης αξιολόγησης το οποίο κρατά αρκετούς μήνες.
Η ανακοίνωση για δημοσιονομικά μέτρα 1+1% του ΑΕΠ μέσω –κυρίως-περικοπών στις συντάξεις το 2019 και μείωσης αφορολογήτου το 2020 φέρνει προ τετελεσμένων την Αθήνα, όπως παραδέχτηκε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος στη συνέντευξη Τύπου μετά το τέλος του Eurogroup της Παρασκευής.
Ο υπουργός Οικονομικών διευκρίνισε επίσης ότι η σύνοδος των ΥΠΟΙΚ της ευρωζώνης αποδέχτηκε την πρόταση των ισόποσων αντιμέτρων από την ελληνική κυβέρνηση που θα αφορούν κοινωνικές παρεμβάσεις το 2019 και μειώσεις σε ορισμένους φόρους το 2020, με την αυστηρή προϋπόθεση ότι η ελληνική οικονομία θα πετύχει τα πλεονάσματα που θα της ζητηθούν.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο θα παιχτεί το σκληρότερο «παιχνίδι» μεταξύ θεσμών και Αθήνας, καθώς ο στόχος του 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα μετά το 2018 δεν έχει ακόμη οριοθετηθεί χρονικά. Ένα από τα επικρατέστερα σενάρια είναι η διάρκεια επίτευξης αυτού του ύψος τα πλεονάσματα να διαρκέσει από τρία ως πέντε χρόνια, ενώ κανείς δεν γνωρίζει ακόμη ποια στάση θα κρατήσει η Γερμανία. Το περιβάλλον του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η επιθυμία του Βερολινου είναι το 3,5% πλεονασμάτων να διαρκέσει για μια δεκαετία, κάτι το οποίο πάντως η Κομισιόν και φυσικά η ελληνική πλευρά δείχνουν να απορρίπτουν.
Κλειδί για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα αποτελέσει η συνεδρίαση του Eurogroup στις 22 Μαΐου, για την οποία ο Γερούν Ντάισελμπλουμ προανήγγειλε την οριοθέτησης της συζήτησης για το χρέος και τα μεσοπρόθεσμα μέτρα που η Αθήνα ζητά, για να θέσει σε εφαρμογή τις νέες δημοσιονομικές παρεμβάσεις που ανακοινώθηκαν από το Eurogroup της Μάλτας. Μιλώντας, πάντως, το βράδυ της Παρασκευής στην τηλεόραση του ΑΝΤ1, η υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο αυτό να γίνει νωρίτερα με ένα έκτακτο Eurogroup πριν τις 22/5, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση να έχει ολοκληρωθεί τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος από τα τελευταία προαπαιτούμενα μέσω της ψήφισής τους στη βουλή.
Μέτρα και αντίμετρα
Το ύψος των περικοπών στις συντάξεις από το 2019 θα φτάσει τα 1,8 δισ. ευρώ. Αυτή είναι μια απόφαση την οποία η ελληνική πλευρά έχει αποδεχτεί, και πλέον αυτό το οποίο καλείται να διαχειριστεί είναι το πολιτικό κόστος που –κατά την αντιπολίτευση- αποτέλεσε τροχοπέδη για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης νωρίτερα από το χρονικό σημείο που έχουμε φτάσει σήμερα.
Αντιστοίχως, «κλειδωμένη» θεωρείται η μείωση του αφορολογήτου στα 5.600 έως 5.900 ευρώ από το 2020, με το τελικό ύψος να αναμένεται να οριοθετηθεί στην Αθήνα και να κυμαίνεται με βάση επιπλέον παράγοντες όπως τον αριθμό των ανήλικων παιδιών και την οικογενειακή κατάσταση του φορολογουμένου (όπως ισχύει δηλαδή και σήμερα).
Η «παγίδα» σε αυτό το σενάριο είναι το παράθυρο που άφησε ανοιχτό ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, λέγοντας ότι τα μέτρα αυτά ίσως χρειαστεί να εφαρμοστούν από το 2019, εάν η ελληνική οικονομία δεν πιάσει τους στόχους του 2018. Αυτό αποτελεί ένα σενάριο το οποίο σαφώς κινείται στο πλαίσιο των απαιτήσεων του ΔΝΤ (αλλά και του Βερολίνου) για εφαρμογή ολόκληρου του πακέτου μέτρων νωρίτερα από αυτό που είχαν προτείνει η ελληνική και η ευρωπαϊκή πλευρά των θεσμών, και κατά κάποιο τρόπο έκαμψε τις αντιστάσεις του Ταμείου οι οποίες είχαν ενταθεί τους τελευταίους μήνες.
Εφόσον οι προβλέψεις δεν πέσουν έξω, και η κυβέρνηση παρουσιάσει τα πλεονάσματα που της έχουν ζητηθεί, τότε θα υπάρξει η παράλληλη εφαρμογή των αντίμετρων καθώς και η οριστικοποίηση των μέτρων που θα αφορούν την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Το τελευταίο, μάλιστα, αποτελεί απαράβατο κανόνα για το ΔΝΤ το οποίο έσπευσε να χαιρετήσει μεν την πρόοδο που επετεύχθη στη Μάλτα, αλλά παράλληλα υπενθύμισε για μια ακόμη φορά ότι το αίτημα για ένα «βιώσιμο χρέος» δεν πρόκειται να φύγει από το τραπέζι.
Ο φάκελος των αντιμέτρων που ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ανέφερε μετά το Eurogroup, στοχεύει στην «ισοφάριση» των μέτρων που θα παρθούν υποχρεωτικά από την κυβέρνηση και περιλαμβάνουν μια σειρά από παρεμβάσεις κοινωνικού και φορολογικού χαρακτήρα. Μερικές από αυτές τις παρεμβάσεις ύψους περίπου 1,8 δισ. ευρώ για το 2019, το περίγραμμα των οποίων έδωσε ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, είναι:
– Η μείωση της συμμετοχής στα φάρμακα για τους συνταξιούχους
– Η επιδότηση 150.000 παιδιών για την παρακολούθηση παιδικών σταθμών
– Ο διπλασιασμός των σχολικών γευμάτων που δίνονται σε σχολεία
– Η αύξηση των επιδομάτων ενοικίου για τα πολύ χαμηλά εισοδηματικά στρώματα .
Αντιστοίχως η προσαρμογή κατά 1% του ΑΕΠ ( 1,8 δισ. ευρώ) από τη μείωση του αφορολόγητου θα αντικριστεί με μέτρα όπως:
– Η μείωση του πρώτου συντελεστή στα φυσικά πρόσωπα
– Η μείωση του φόρου στις επιχειρήσεις
– Η μικρή μείωση του ΕΝΦΙΑ που θα αφορά τα νοικοκυριά κοντά στο όριο της φτώχειας
– Η επανεξέταση των ασφαλιστικών εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες .
Όλα τα παραπάνω θα εφαρμοστούν μόνο κι εφόσον επιτευχθεί η «ρήτρα καλής θέλησης», δηλαδή όταν επιβεβαιωθούν οι στόχοι του προγράμματος για τα πλεονάσματα αλλά και για τις απαραίτητες παρεμβάσεις που έχουν ζητηθεί από την πλευρά των δανειστών σε θέματα όπως η αγορά ενέργειας, οι ιδιωτικοποιήσεις κλπ.
Το «δώρο» των εργασιακών
Το ζήτημα της απελευθέρωσης των ομαδικών απολύσεων και της επιβολής της ανταπεργίας από τους εργοδότες, καθώς και άλλα εργασιακά ζητήματα που αφορούν, πχ, την προκήρυξη απεργιών, αποτελούσαν για τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και τον πρωθυπουργό ένα από τα μεγαλύτερα ταμπού. Δεν ήταν, άλλωστε, λίγες οι φωνές οι οποίες άφηναν όλο αυτό το διάστημα να εννοηθεί ότι η ψήφιση μέτρων που φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 4 δισ. ευρώ δεν θα ήταν καθόλου βέβαιη εάν συνοδευόταν από εργασιακή απορρύθμιση και αποτυχία της επαναφοράς των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Τελικά, όπως είπε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αμέσως μετά το Eurogroup, απετράπησαν και η αύξηση των ομαδικών απολύσεων και το lock out, ενώ από το Σεπτέμβριο του 2018 θα ξεκινήσει η σταδιακή επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Η παγίδα των μέτρων
Η ενεργοποίηση των θετικών μέτρων για το 2019 και το 2020 προϋποθέτει ότι για κάθε 1% αντισταθμιστικών θα απαιτείται 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα και 1% επιπλέον μέτρα. Πράξη η οποία ανεβάζει τον τελικό λογαριασμό κατά πολύ περισσότερο από την αφετηρία των διαπραγματεύσεων της τρέχουσας αξιολόγησης. Αυτό το οποίο απομένει να φανεί είναι κατά πόσο τα πλεονάσματα του 2016 υπερκάλυψαν τους στόχους που είχαν τεθεί εξ αρχής. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί –όπως ανέφεραν και οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών μετά το Eurogroup της Μάλτας- τότε θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα για την ελληνική κυβέρνηση ούτως ώστε να αποκτήσει τον «χώρο» που χρειάζεται για να χαλαρώσει την εξαιρετικά στενή πολιτική δαπανών που ακολουθεί τους τελευταίους μήνες.
