Η «ακτινογραφία» του ελληνικού τουρισμού

Η συμβολή του ελληνικού τουρισμού στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και τη μείωση του ελλείμματος των εξωτερικών συναλλαγών το 2017, όπως εκτιμούν οι οικονομικοί αναλυτές της Alpha Bank, αναμένεται ότι θα είναι καθοριστικής σημασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, που δημοσιεύθηκαν αυτήν την εβδομάδα, η δραστηριότητα του κλάδου ενισχύθηκε σημαντικά, όχι μόνο με βάση τον αριθμό αφίξεων επισκεπτών, αλλά και του ύψους των ταξιδιωτικών εισπράξεων, που πέρυσι είχε παρατηρηθεί πτώση.

Συγκεκριμένα, σημαντική αύξηση κατά 6,6%, σε ετήσια βάση, σημείωσαν οι αφίξεις τουριστών στο πρώτο εξάμηνο του 2017, έναντι μειώσεως κατά 1,6% το πρώτο εξάμηνο του 2016.

Ο αριθμός των εισερχόμενων ταξιδιωτών ανήλθε σε 7,9 εκατ. την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2017, έναντι 7,5 εκατ. ατόμων την αντίστοιχη περίοδο του 2016, φθάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών.

Παράλληλα, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις αυξήθηκαν σημαντικά, κατά 7,1%, στο πρώτο εξάμηνο του 2017, έναντι πτώσεως κατά 7,9% την αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2016 και ανήλθαν σε 4,1 δισ. ευρώ, προσεγγίζοντας το επίπεδο της αντίστοιχης περιόδου του 2015.

Η συμβολή του κλάδου στην ελληνική οικονομία, σε διαρκή ανοδική πορεία

Το ύψος της συμβολής ενός κλάδου στην εθνική οικονομία εξαρτάται από το μέγεθος του κλάδου, την πολυπλοκότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και την αλληλεπίδρασή του με τους υπόλοιπους κλάδους, εκτιμούν οι αναλυτές της Alpha Bank.

Ερευνώντας το ζήτημα από τη σκοπιά της συμμετοχής στην ενεργό ζήτηση, σημειώνεται ότι οι δαπάνες των τουριστών κατά την επίσκεψή τους στη χώρα μας, αντιστοιχούσαν σε 7,5% του ΑΕΠ το 2016.

Εξετάζοντας τη συνεισφορά του κλάδου από την πλευρά της προσφοράς, σημειώνεται ότι η συμμετοχή των καταλυμάτων και δραστηριοτήτων υπηρεσιών εστιάσεως, διαμορφώθηκε το 2015 στο 6,2% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ).

Ωστόσο, η συνολική συμβολή του τουρισμού στην οικονομία (πέραν της άμεσης, έτσι όπως προσδιορίζεται από την συμμετοχή του στην ΑΠΑ), είναι μεγαλύτερη, επηρεάζοντας περισσότερες πτυχές της οικονομίας (πχ την κατανάλωση, το εμπόριο, τις μεταφορές, τις επενδύσεις).

Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό World Travel & Tourism Council, η συνολική συμβολή υπερέβη το 18,6% το 2016, ενώ το 2017 αναμένεται να αυξηθεί στο 19,6% και να διαμορφωθεί άνω του 20% το 2018. Επιπλέον, η άμεση συμβολή του τουρισμού στην απασχόληση αυξήθηκε από 8,5% το 2008, σε 11,5% το 2016.

Επίσης, σύμφωνα με εκτιμήσεις του World Travel & Tourism Council, το 2016 οι επενδύσεις στον κλάδο του τουρισμού ανήλθαν σε 3,2 δισ. ευρώ ή 15,7% των συνολικών επενδύσεων.

Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η υψηλή φορολογική επιβάρυνση από τους έμμεσους και άμεσους φόρους αποτελεί αντικίνητρο για τις επενδύσεις και αποτελεί τροχοπέδη στην περαιτέρω ανάπτυξη του τουρισμού, καθώς το σημαντικό όφελος, σε όρους ανταγωνιστικότητας, από την εσωτερική υποτίμηση των προηγούμενων ετών, αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από την πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση, αναφέρεται στην ανάλυση.

Τέλος, ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους πιο εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής Οικονομίας και η εισροή ταξιδιωτικού συναλλάγματος επιδρά θετικά στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας, συμβάλλοντας στη μείωση του ελλείμματος των τρεχουσών συναλλαγών.

Η σημασία του τουρισμού για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου, είναι εξαιρετικά μεγάλη.

Το 2016 οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κάλυψαν το 79,6% του εμπορικού ελλείμματος.

Παράγοντες που στήριξαν την άνοδο της συμβολής του κλάδου

Τα τελευταία έτη παρατηρείται σημαντική αύξηση των αφίξεων (από 16,9 εκατ. το 2012 σε 28 εκατ. το 2016) και των τουριστικών εισπράξεων (από 10,4 εκατ. το 2012 σε 13,2 εκατ. ευρώ το 2016), αλλά και αλλαγές ποιοτικού χαρακτήρα του εγχώριου τουριστικού προϊόντος.

Η εξέλιξη αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πιο ανταγωνιστική τιμολογιακή πολιτική των τουριστικών επιχειρήσεων, στην αναζήτηση νέων αγορών για το ελληνικό τουριστικό προϊόν, στη χρονική επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και στα προβλήματα ασφαλείας πολλών ανταγωνιστικών μεσογειακών προορισμών.

Εκτός από την άνοδο της ζήτησης και των εξωγενών παραγόντων που ωφέλησαν τον ελληνικό τουρισμό σε σχέση με τις ανταγωνίστριες χώρες, καθοριστικό ρόλο έπαιξαν ορισμένες σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και νομοθετικές πρωτοβουλίες που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των Προγραμμάτων Προσαρμογής, δηλαδή από το 2010 και μετά.

Οι παρεμβάσεις αυτές αναβάθμισαν σημαντικά το πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς τουριστικών υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, η άρση των δασμών καμποτάζ και η χορήγηση του δικαιώματος σε ξένες ακτοπλοϊκές εταιρίες να πραγματοποιούν κρουαζιέρες που θα ξεκινούν από ελληνικά λιμάνια και θα κάνουν στάσεις και σε άλλα λιμάνια της Μεσογείου, η απλοποίηση της έκδοσης τουριστικής βίζας για τη Ρωσία, την Τουρκία και την Κίνα, που διευκολύνει την προσέλευση τουριστών από αυτές τις χώρες, η απλοποίηση, με σχετικό νόμο, των διαδικασιών αδειοδότησης για τις τουριστικές επιχειρήσεις, καθώς και η προώθηση μεγάλων τουριστικών επενδύσεων.

Θετική συμβολή είχαν επίσης, η αδειοδότηση για τη δημιουργία και ανάπτυξη σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων με μεγάλα γήπεδα με χώρους για γκολφ, ιαματικό τουρισμό, θαλασσοθεραπεία και συνεδριακά κέντρα, όπως και άλλες ρυθμιστικές παρεμβάσεις που βελτίωσαν τη λειτουργία της αγοράς. Για παράδειγμα, η καθιέρωση διευρυμένου ωραρίου επισκέψεων σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους.

Οριακή άνοδος της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι στο πρώτο εξάμηνο 2017

Αξιοσημείωτη είναι η διακοπή της καθοδικής τάσης της απόδοσης των επισκέψεων ξένων τουριστών.

Συγκεκριμένα, στο πρώτο εξάμηνο του 2017 παρατηρείται αύξηση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι κατά 0,7%, έναντι σημαντικής πτώσης, κατά 7,4%, στην αντίστοιχη περίοδο του 2016.

Σε τούτο συνέβαλε ουσιαστικά η ενίσχυση του αριθμού των αφίξεων από τις χώρες της Ευρωζώνης, που εμφανίζουν υψηλότερη κατά κεφαλήν δαπάνη ανά ταξίδι. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τις ταξιδιωτικές εισπράξεις με βάση τη χώρα προέλευσης των ξένων επισκεπτών, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2017, σημαντική αύξηση σημείωσαν οι εισπράξεις από τουρίστες προερχόμενους από Γαλλία, κατά 17,3% (από πτώση 26,1% την αντίστοιχη περίοδο του 2016) και από Γερμανία, κατά 15,4% (από πτώση 11,7% την αντίστοιχη περίοδο του 2016).

Αύξηση σημείωσαν και οι εισπράξεις ταξιδιωτών και από το Ηνωμένο Βασίλειο, κατά 4,6% (Α΄ εξάμηνο 2016: -5,0%) τους πρώτους έξι μήνες του τρέχοντος έτους, σε ετήσια βάση.

Σημειώνεται ότι η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αποτελούν τις σημαντικότερες πηγές εσόδων για τον ελληνικό τουρισμό, καθότι το πρώτο εξάμηνο του 2017, μόνο από αυτές τις τρεις χώρες, προήλθε το 40,4% των συνολικών εσόδων (εξαιρουμένης της κρουαζιέρας).

Ενδεικτική είναι η άνοδος των εισπράξεων από την Ευρωζώνη κατά 14,4%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο εξάμηνο του 2017, έναντι μείωσης του πρώτου εξαμήνου 2016 (-9,5%). Αντίθετα, πτώση παρουσίασαν οι εισπράξεις από κατοίκους που προέρχονται από χώρες ΕΕ28 εκτός ζώνης ευρώ κατά 1,5%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους από μικρότερη πτώση κατά 1,3% το αντίστοιχο χρονικό διάστημα πέρυσι.

Ιδιαίτερα ενθαρρυντική η επίδοση του Ιουνίου

Την θετική εξέλιξη των μεγεθών στον κλάδο του τουρισμού κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους επηρέασε η σημαντική άνοδος που παρατηρήθηκε ειδικά τον Ιούνιο, ο οποίος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους μήνες για την πορεία της τουριστικής περιόδου, τόσο σε όρους ταξιδιωτικών εισπράξεων, όσο και σε όρους εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης.

Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2017 οι ταξιδιωτικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 14,2%, σε ετήσια βάση, έναντι σημαντικής πτώσης, κατά 8,4%, τον αντίστοιχο μήνα του 2016, ενώ οι αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν τον Ιούνιο του 2017 κατά 13%, σε ετήσια βάση έναντι πτώσεως κατά 2,0% τον Ιούνιο του 2016. Κατά τον μήνα Ιούνιο ο αριθμός των τουριστών ανήλθε σε 3,4 εκατ. άτομα και αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο για αυτόν τον μήνα κατά τα τελευταία έτη.

Το 2017 αναμένεται να είναι μία ακόμη ικανοποιητική χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό, καθώς, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΣΕΤΕ, οι τουριστικές αφίξεις αναμένεται να προσεγγίσουν τα 28,5 εκατ. (συμπεριλαμβανομένης της κρουαζιέρας) και οι συνολικές εισπράξεις να αυξηθούν κατά 7,5% (Μάιος 2017).