Οι αλλαγές που φέρνει ο Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης

Σημαντικές αλλαγές στη ζωή των Ελλήνων φέρνει ο Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης που πρόκειται να τεθεί σε διαβούλευση στην Βουλή τις επόμενες ημέρες. Νέες συνήθειες, λιγότερες διαδικασίες και κυρίως λιγότερη γραφειοκρατία υπόσχεται το νέο νομοσχέδιο, στο οποίο μεταξύ άλλων, προωθείται νομοθετικό πλαίσιο για τον Ενιαίο Αριθμό του Πολίτη, τις ψηφιακές υπογραφές, τις ψηφιακές σφραγίδες, τα ψηφιακά έγγραφα.

Για τη χρησιμότητα και τον κομβικό ρόλο του Κώδικα μίλησε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης υπογραμμίζοντας ότι «όταν ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε την ψηφιακή μας στρατηγική, διαπιστώσαμε άμεσα ότι, πέρα από τις αναγκαίες νομοθετικές τομές, εξίσου απαραίτητη ήταν και η κωδικοποίηση του υπάρχοντος πλαισίου, ώστε όλοι να γνωρίζουν με σαφήνεια τι ισχύει. Δεν θέλαμε να υπάρξει ούτε ένα περιστατικό άρνησης εξυπηρέτησης από δημόσια υπηρεσία, επειδή δεν είχε φτάσει κάποια ερμηνευτική εγκύκλιος. Σε αυτά τα δύο ζητούμενα έρχεται να δώσει απαντήσεις ο Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης: στην επικαιροποίηση και την ενοποίηση της νομοθεσίας σχετικά με την ψηφιακή διακυβέρνηση».

Και ο γενικός γραμματέας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών, Λεωνίδας Χριστόπουλος, για το ίδιο θέμα, τόνισε ότι «ο Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τόσο του κράτους, όσο και της κοινωνίας ευρύτερα. Είναι ένα νομοσχέδιο που θέτει τις βάσεις για την περαιτέρω ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο κράτος και τη δημόσια διοίκηση. Παράλληλα, έχει έντονα αναπτυξιακό χαρακτήρα, υπακούοντας, την ίδια στιγμή, στις αρχές της προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πολιτών. Θεωρούμε, ότι με το νομοσχέδιο αυτό, το Επιτελικό συναντά το Ψηφιακό Κράτος,δημιουργώντας μια νέα, θετική δυναμική στις σχέσεις κράτους-πολίτη. Έρχεται, άλλωστε, να βελτιώσει ριζικά τον τρόπο που οι πολίτες συναλλάσσονται με το Δημόσιο, αλλά και την εσωτερική επικοινωνία και οργάνωση του Δημοσίου».

Αναφερόμενος, ο κ. Πιερρακάκης, στις ψηφιακές υπηρεσίες που είχαν θεσμοθετηθεί με ΠΝΠ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης της COVID-19, επεσήμανε ότι «σε αυτή τη νομοθετική πρωτοβουλία τις μονιμοποιούμε. Πρόκειται για ένα εργαλείο που θα βοηθήσει την Ελλάδα να προχωρήσει γρήγορα στον ψηφιακό μετασχηματισμό και ταυτόχρονα θα της επιτρέψει να προσαρμόζεται εύκολα στα νέα δεδομένα που θα ανακύπτουν. Έτσι, με μια σειρά από διατάξεις σχετικά με τον Προσωπικό Αριθμό, τις ψηφιακές υπογραφές, τις ψηφιακές σφραγίδες και τα ψηφιακά έγγραφα, που θα αλλάξουν ριζικά τις σχέσεις κράτους-πολίτη, αυξάνοντας την ταχύτητα και θωρακίζοντας τα προσωπικά δεδομένα. Επιπλέον, με την ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών οδηγιών για τα ανοιχτά δεδομένα και του Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών της ΕΕ ανοίγουμε τον δρόμο για την τεχνολογική εξέλιξη της χώρας. Και τέλος, με αναπτυξιακές διατάξεις όπως το cloud first policy απελευθερώνουμε τις τεχνολογικές δυνατότητες της Δημόσιας Διοίκησης και μειώνουμε τη γραφειοκρατία προς πολίτες και επιχειρήσεις, που θα οδηγήσουν σε ενδυνάμωση του ΑΕΠ της χώρας».

Συγκεκριμένα, οι επτά πιο σημαντικές καινοτομίες που αφορούν άμεσα τον πολίτη είναι:

1. Θεσμοθέτηση Προσωπικού Αριθμού (ΠΑ) για τους πολίτες

α) Καθιερώνεται προσωπικός αριθμός (ΠΑ) για την ταυτοποίηση των φυσικών προσώπων, με σκοπό την παροχή υπηρεσιών από φορείς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ο ΠΑ αποδίδεται δε μία φορά στο φυσικό πρόσωπο και δεν μεταβάλλεται.

β) Ο ΠΑ αποδίδεται σε κάθε φυσικό πρόσωπο που δικαιούται Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) ή Αριθμό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ). Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί ΑΦΜ, αυτός αποτελεί τον ΠΑ. Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί μόνο ΑΜΚΑ, τους αποδίδεται ο ΠΑ σύμφωνα με διαδικασία που ορίζεται σε απόφαση.

γ) Ο ΠΑ δεν συνεπάγεται αυτοδικαίως τη χορήγηση δικαιωμάτων ή την επιβολή υποχρεώσεων στον κάτοχό του. Οι όροι και οι προϋποθέσεις για τα δικαιώματα και υποχρεώσεις του κατόχου του ΠΑ ρυθμίζονται από την κείμενη φορολογική, εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία.

δ) Ο ΠΑ θα αντικαταστήσει τον ΑΦΜ των φυσικών προσώπων και τον ΑΜΚΑ σταδιακά και με πλήρη αντικατάσταση εντός μιας διετίας

2. Θεσμοθέτηση ηλεκτρονικής υπηρεσίας συστημένης παράδοσης

Εισάγεται η ηλεκτρονική υπηρεσία συστημένης παράδοσης: ό,τι αποτελεί το σημερινό συστημένο ταχυδρομείο, μπορεί να αποτελέσει η υπηρεσία συστημένης παράδοσης για τον ηλεκτρονικό κόσμο. Στόχος να αποτελέσει ένα ασφαλές ηλεκτρονικό “κανάλι επικοινωνίας” του Δημοσίου με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Μέχρι τώρα η ως άνω υπηρεσία, μολονότι προβλεπόταν στον ευρωπαϊκό κανονισμό, παρέμεινε αναξιοποίητη. Με τον Κώδικα Ψηφιακής Διακυβέρνησης δημιουργούνται οι συνθήκες για να αναπτυχθεί τόσο στο ιδιωτικό όσο και στον δημόσια τομέα. Ειδικότερα, στο Δημόσιο παρέχονται νέες δυνατότητες ηλεκτρονικής διεπαφής Δημοσίου και πολιτών/επιχειρήσεων. Στόχος ο διοικητικός έλεγχος να γίνεται ηλεκτρονικά.

3. Θεσμοθέτηση Μητρώου Διοικητικών Διαδικασιών Δημοσίου

Στο Μητρώο αυτό καταχωρούνται όλες οι ψηφιακές ή φυσικές διαδικασίες του Δημοσίου τομέα ανεξαρτήτως εάν αφορούν παροχή δημόσιας υπηρεσίας σε πολίτες ή φορείς του ιδιωτικού τομέα ή εσωτερικές διαδικασίες του δημοσίου τομέα. Ουδεμία παρέκκλιση δεν μπορεί να υπάρξει κατά την εφαρμογή της διαδικασίας από οποιαδήποτε αρμόδια υπηρεσία του Δημοσίου. Αυτό σημαίνει ότι ο πολίτης μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα τη διαδικασία που απαιτείται για τη συναλλαγή του με το Δημόσιο χωρίς να εκτίθεται σε φαινόμενα αυθαιρεσίας και περιττής γραφειοκρατίας.

4. Θεσμοθέτηση Μητρώου Επικοινωνίας Πολιτών

Αποτελεί το μοναδικό σημείο της Δημόσιας Διοίκησης, όπου ο πολίτης θα δηλώνει τα στοιχεία επικοινωνίας του (διεύθυνση, τηλέφωνο, email). Όλοι οι δημόσιοι φορείς θα χρησιμοποιούν αποκλειστικά αυτό το μητρώο, για να ενημερώνονται για τα στοιχεία επικοινωνίας των πολιτών, χωρίς να απαιτείται οι πολίτες να δηλώνουν ή να επικαιροποιούν ξεχωριστά σε κάθε φορέα τα στοιχεία επικοινωνίας τους.

5. Ενδυνάμωση της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης (gov.gr)

Το νέο εργαλείο για την πραγματική ψηφιακή διακυβέρνηση, η αποκλειστική πύλη παροχής ψηφιακών υπηρεσιών προς πολίτες/επιχειρήσεις, θεσπίστηκε με το άρθ 52 του ν. 4635/2019. Πλέον, εισάγονται περαιτέρω ρυθμίσεις για τη λειτουργία της, βασικά στοιχεία: δυνατότητα έκδοσης εγγράφων/αιτήσεων από φυσικά πρόσωπα, ισχυρές μέθοδοι αυθεντικοποίησης ώστε να υπάρχει η μέγιστη βεβαιότητα για την ταυτότητα του φυσικού προσώπου που χρησιμοποιεί κάθε υπηρεσία)

6. Υποχρέωση παροχής ψηφιακών δημοσίων υπηρεσιών κάτω από την ομπρέλα της ΕΨΠ (gov.gr)

Η Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr – ΕΨΠ) αποτελεί την αποκλειστική πύλη παροχής ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών προς πολίτες/επιχειρήσεις. Εισάγονται περαιτέρω ρυθμίσεις για τη λειτουργία της με βασικά στοιχεία τη δυνατότητα έκδοσης εγγράφων/αιτήσεων από φυσικά ή νομικά πρόσωπα και την καθιέρωση ισχυρών μεθόδων επαλήθευσης της ταυτότητας του συναλλασσομένου προσώπου (αυθεντικοποίηση), ώστε να υπάρχει η μέγιστη βεβαιότητα για την ταυτότητα του προσώπου που χρησιμοποιεί κάθε υπηρεσία.

7. Μονιμοποίηση των νέων ψηφιακών υπηρεσιών που είχαν θεσμοθετηθεί με ΠΝΠ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης της COVID-19

Κωδικοποιούνται οι διατάξεις της από 20.3.2020 ΠΝΠ για τις πρώτες ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες μέσω της ΕΨΠ:

α) Ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση

β) Ηλεκτρονική εξουσιοδότηση

γ) άυλη συνταγογράφηση

δ) Εφεξής, δεν απαιτείται η φυσική παρουσία του πολίτη στις αρμόδιες αρχές για την επικύρωση του γνήσιου της υπογραφής σε υπεύθυνες δηλώσεις και εξουσιοδοτήσεις, καθώς η αυθεντικοποίηση που πραγματοποιείται για τη χρήση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών της ΕΨΠ έχει την ίδια ισχύ με την βεβαίωση γνήσιου υπογραφής του άρθρου 11 του ν. 2690/1999 (Α’ 45). Πρόκειται για καινοτομία, απαραίτητη για την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών με τα εχέγγυα που απαιτούν οι κείμενες διατάξεις για τη διοικητική δράση.