Η άνοδος και η πτώση του «Σούπερ Μάριο» στην ιταλική πολιτική σκηνή
Έφθασε περιβεβλημένος με το κλέος του σωτήρα της ευρωζώνης το 2012: ο Μάριο Ντράγκι που ανέλαβε την πρωθυπουργία τον Φεβρουάριο του 2021 για να σώσει την Ιταλία από τον μαρασμό, εγκατέλειψε σήμερα έχοντας πέσει θύμα των μικροπολιτικών καυγάδων που ταλανίζουν διαχρονικά την ιταλική πολιτική ζωή.
Η πολιτική κρίση που υπέβοσκε εδώ και μήνες στην Ρώμη, με εστία τις έριδες στους κόλπους του λαϊκιστικού Κινήματος των 5 Αστέρων, τορπίλισε τελικά τον ετερόκλητο κυβερνητικό συνασπισμό στην πορεία για τις εκλογές προγραμματισμένες για το 2023.
Η τελευταία απόπειρα για ανάταξη απέτυχε χθες. Χρειάζεται ένα «νέο σύμφωνο εμπιστοσύνης, ειλικρινές και συγκεκριμένο», δήλωσε ενώπιον της ιταλικής Γερουσίας ο Μάριο Ντράγκι, ματαίως.
Ο ιταλός πρωθυπουργός εγκαταλείφθηκε τελικά πριν από την ψηφοφορία για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης όχι μόνο από το Κίνημα των 5 Αστέρων, αλλά και από τους εταίρους της δεξιάς, την Λέγκα και την Forza Italia, που δεν κατόρθωσαν να ξεπεράσουν τους μοιραίους εαυτούς τους.
Τον Φεβρουάριο 2021, ο Μάριο Ντράγκι είχε αποδεχθεί την πρόταση του προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας να γίνει πρωθυπουργός για να βγάλει την Ιταλία από την υγειονομική, οικονομική, πολιτική κρίση και για να διαπραγματευθεί με τις Βρυξέλλες ένα σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης από το οποίο η Ιταλία έλαβε την μερίδα του λέοντος.
Επάνω από τα κόμματα
Προσωπικότητα υπερκομματική και αξιοσέβαστη, αποδείχθηκε ένας τρομερός διαπραγματευτής που κυβέρνησε την χώρα ηγούμενος ετερόκλητου κυβερνητικού συνασπισμού ανταγωνιστικών πολιτικών κομμάτων που βάδιζε επί ξυρού ακμής.
Οι συγκρούσεις με τις παρατάξεις του συνασπισμού, είτε επρόκειτο για το λαϊκιστικό νεφέλωμα του Κινήματος των 5 Αστέρων ή για την ακροδεξιά Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, δεν έλειψαν.
Με την εικόνα του «πρεσβύτη στην υπηρεσία των θεσμών», είχε ήδη δώσει τα πρώτα δείγματα αρρυθμίας εμφανίσθηκαν από τον Δεκέμβριο, όταν ο Μάριο Ντράγκι επρόκειτο να διεκδικήσει την προεδρία της Ιταλικής Δημοκρατίας. Τα κόμματα του συνασπισμού έβαλαν φραγμό, μία εμπειρία που τον γέμισε πικρία.
Το μότο του ωστόσο ήταν «ποτέ δεν εγκαταλείπουμε», όπως είχε δηλώσει στον Τύπο πριν παραδώσει την θέση του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην Κριστίν Λαγκάρντ τον Οκτώβριο 2019, έπειτα από μία ταραχώδη θητεία.
Για τον Μπενουά Κερέ, πρώην μέλος του διευθυντηρίου της ΕΚΤ, ο Μάριο Ντράγκι «έχει βαθύ αίσθημα της υπηρεσίας του δημοσίου συμφέροντος και του χρέους».
Αλλά ετοιμάζεται να εγκαταλείψει το πλοίο την στιγμή που η Ιταλία βρίσκεται αντιμέτωπη με το σοκ του πολέμου στην Ουκρανία, με νέο κύμα της πανδημίας, με την προετοιμασία του προϋπολογισμού του 2023 και με την υποχρέωση εφαρμογής όλων των μεταρρυθμίσεων που ζητούν οι Βρυξέλλες από την Ρώμη για να μπορέσει η Ιταλία να επωφεληθεί από το πακέτο των 200 δισεκατομμυρίων ευρώ του σχεδίου ανάκαμψης.
Διεθνής ακτινοβολία
Επί της ηγεσίας του, από το 2011 μέχρι το 2019, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έλαβε μέτρα αδιανόητα στις πρώτες ημέρες του ευρώ πριν από 20 χρόνια: μείωση των επιτοκίων μέχρι αρνητικό πρόσημο, ενέσεις ρευστότητας μέσω της μαζικής αγοράς ομολόγων στις αγορές και χορήγηση τεράστιων δανείων στις τράπεζες.
Απέναντι στην απειλή κατάρρευσης της ευρωζώνης, ο Σούπερ Μάριο ήταν έτοιμος για όλα…«whatever it takes» για την στήριξη της νομισματικής ένωσης. Οι μαγικές αυτές λέξεις που πρόφερε τότε ο Μάριο Ντράγκι καθησύχασαν τις αγορές και έσωσαν, κατά γενική παραδοχή, το ευρώ.
Η κρίσιμη θητεία του στην ΕΚΤ έδωσε στον Μάριο Ντράγκι διεθνή αίγλη. Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από ένα πρόσωπο του δικού του διαμετρήματος επανατοποθέτησε την Ιταλία στον πρώτο ευρωπαϊκό κύκλο και εξασφάλισε για την Ευρώπη την σιγουριά της παρουσίας ενός ηγέτη στον οποίο μπορεί να στηριχθεί κανείς. Τιμώντας τον ο Economist κάνει λόγο για έναν «πρωθυπουργό άξιο και σεβαστό στην διεθνή σκηνή».
Παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών, ο Μάριο Ντράγκι έλαβε ιησουιτική εκπαίδευση και είναι κάτοχος διδακτορικού στην Οικονομία από το Massachusetts Institute of Technology (MIT).
Αφού εκπροσώπησε την χώρα του στην Παγκόσμια τράπεζα από το 1984 μέχρι το 1990, το 1991 έγινε γενικός διευθυντής του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών ενορχηστρώνοντας τις μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις της περιόδου 1996-2001. Το 2002 εντάχθηκε στην Goldman Sachs, μία θέση που συνεχίζει σήμερα να προκαλεί επικρίσεις.
Η Ιταλία στην ενέδρα της ακροδεξιάς
Η αποχώρηση του Μάριο Ντράγκι ήταν αναμενόμενη από την στιγμή που η Forza Italia, το δεξιό κόμμα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, η Λέγκα, η ακροδεξιά παράταξη του Ματέο Σαλβίνι, και το απροσδιόριστο λαϊκιστικό Κίνημα των 5 Αστέρων αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην ψηφοφορία για την παροχή της ψήφου εμπιστοσύνης που ζήτησε χθες στην ιταλική Γερουσία ο πρωθυπουργός.
Ακόμη και αν έλαβε τελικά ψήφο εμπιστοσύνης με οριακή πλειοψηφία, η μαζική πολιτική αυτομόληση αποτέλεσε απόρριψη για τον Μάριο Ντράγκι, ο οποίος είχε μόλις δηλώσει έτοιμος να παραμείνει στην πρωθυπουργία υπό τον όρο ότι τα πολιτικά κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού θα συνασπίζονταν γύρω από ένα «σύμφωνο» εμπιστοσύνης.
«Η Ιταλία προδόθηκε»
Ο Μάριο Ντράγκι θεωρούσε ότι η κυβέρνηση εθνικής ενότητας της οποίας ηγείτο είχε ήδη στερηθεί της νομιμοποίησής της μετά την κρίση που προκάλεσε η αποσκίρτηση του παραδομένου στις εσωτερικές του έριδες Κινήματος των 5 Αστέρων κατά την διάρκεια κρίσιμης ψηφοφορίας στην Γερουσία.
«Η μοναδική λύση, αν θέλουμε ακόμη να παραμείνουμε ενωμένοι, είναι η ανασύσταση εκ θεμελίων του συμφώνου, με θάρρος, αλτρουισμό και αξιοπιστία», δήλωσε ο Μάριο Ντράγκι κατά την ομιλία του χθες ενώπιον της ιταλικής Γερουσίας.
«Αυτό ζητούν οι Ιταλοί», πρόσθεσε επικαλούμενος τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που δείχνουν ότι τα δύο τρίτα των πολιτών επιθυμούν την παραμονή του Σούπερ Μάριο στην πρωθυπουργία.
«Η Ιταλία είναι ισχυρή όταν είναι ενωμένη». Τα εσωτερικά θέματα (οικονομική ανάκαμψη, πληθωρισμός, απασχόληση) και τα εξωτερικά (ενεργειακή ανεξαρτησία, πόλεμος στην Ουκρανία) που αντιμετωπίζει η Ιταλία και η Ευρωπαϊκή Ενωση «απαιτούν μία κυβέρνηση πραγματικά ισχυρή και αλληλέγγυα και ένα Κοινοβούλιο που την συνοδεύει με πίστη», συνέχισε ο Μάριο Ντράγκι.
Ομως, η έκκλησή του αγνοήθηκε από τα μεγάλα κόμματα του συνασπισμού που δεν έχουν μάτια παρά για την επικείμενη προεκλογική εκστρατεία. Τελικά, μόνο το κέντρο και η αριστερά παρέμειναν μέχρι το τέλοες στο πλευρό του Μάριο Ντράγκι.
Ο ιταλικός Τύπος επέκρινε με δριμύτητα τους αυτουργούς του πολιτικού αδιεξόδου: «Η Ιταλία προδόθηκε», ήταν ο κεντρικός τίτλος της La Repubblica. «Αντίο στην κυβέρνηση Ντράγκι», γράφει η Corriere della Sera, «Ντροπή» , γράφει η La Stampa.
Η ενέδρα της ιταλικής ακροδεξιάς και η επιστροφή του εφιάλτη
Το φάσμα των πρόωρων εκλογών τρομάζει το κέντρο και την αριστερά, πολιτικές δυνάμεις που πιστώνονται με χαμηλές επιδόσεις στις δημοσκοπήσεις, έναντι του συνασπισμού της «κεντροδεξιάς» – ευφημισμός που στην Ιταλία χρησιμοποιείται για να περιγράψει την συμμαχία της δεξιάς της Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουκσόνι και της ακροδεξιάς της Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι και των Fratelli d’Italia.
Αυτό το τελευταίο κόμμα, μία μεταφασιστική παράταξη υπό την Τζόρτζια Μελόνι, έρχεται πρώτο στην πρόθεση ψήφου των Ιταλών συγκεντρώνοντας το 24%, πριν από το Δημοκρατικό Κόμμα (22%) και την Λέγκα (14%), σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του ινστιτούτου SWG.
«Είμαστε έτοιμοι. Η χώρα αυτή έχει απελπιστική ανάγκη να ξαναβρεί την συνείδηση, την υπερηφάνεια και την ελευθερία», έγραψε στο Twitter η Τζόρτζια Μελόνι, 45χρονη δημοσιογράφος που κινδυνεύει η γίνει η επόμενη πρωθυπουργός της Ιταλίας.
Η προοπτική, που χαροποιεί το Κρεμλίνο, ανησυχεί τους ευρωπαίους εταίρους της Ιταλίας, αφού, χωρίς να υπερασπίζεται απερίφραστα την έξοδο της Ιταλίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, το κόμμα Fratelli d’Italia ζητεί αναθεώρηση των συνθηκών και την υποκατάσταση της Ενωσης από μία «συνομοσπονδία κυρίαρχων κρατών». Δεν υποστηρίζει την έξοδο από το ευρώ, αλλά ζητεί δραστική μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Ο ευρωπαίος επίτροπος Οικονομίας, ο Πάολο Τζεντιλόνι, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, κατήγγειλε ως «ανεύθυνα» τα κόμματα που εγκατέλειψαν τον Μάριο Ντράγκι, την ώρα που οι Βρυξέλλες και οι ευρωπαϊκές πρωτεύοουσες ασκούσαν πιέσεις για να παραμείνει στην πρωθυπουργία.
Για το Παρίσι, η αποχώρηση του ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντάγκι, «πυλώνα για την Ευρώπη», ανοίγει μια «περίοδο αβεβαιοτήτων», όπως δήλωσε η υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Λοράνς Μπουν.
Οι αγορές παρακολοθούν συενά την κατάσταση. Το κόστος του ιταλικού χρέους έχει πάρει την ενηφόρα και το χρηματιστήριο του Μιλάνου βρίσκεται σε πτώση, σε ένδειξη της νευρικότητας των αγορών απέναντι στην αβεβαιότητα που κυριαρχεί στην τρίτη οικονομία της ευρωζώνης.
