Η αντι-μονοπωλιακή εργαλειοθήκη της Βεστάγκερ φτάνει μέχρι και την διάλυση τoυ Facebook και της Google

Για χρόνια, τα στελέχη των εταιρειών τεχνολογίας ασκούσαν πιέσεις στους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις αντιμονοπωλιακές τους ενέργειες εναντίον γιγάντων όπως το Facebook, η Apple και η Google. Και ο Πρόεδρος Τραμο κατηγόρησε την Μαργκρέτε Βεστάγκερ, υπεύθυνη των προσπαθειών αυτών, ότι είναι το άτομο που «μισεί τις Ηνωμένες Πολιτείες περισσότερο από οποιονδήποτε έχω συναντήσει».

Ωστόσο, τυχόν ελπίδες των τεχνολογικών κολοσσών για μια πιθανή φιλικότερη διοίκηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αναλαμβάνει τα καθήκοντά της τον επόμενο μήνα, συνετρίβησαν την Τρίτη. Η Βεστάγκερ περιέγραψε το σχέδιό της για τα επόμενα χρόνια, το οποίο έφτασε ένα βήμα πριν από το ζητάει την διάλυση των γιγαντιαίων εταιρειών τεχνολογίας.

Η επίτροπος κατέθετε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, κατά τη διάρκεια ακροάσεων επιβεβαίωσης για το διορισμό της ως αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπεύθυνης για όλα τα ψηφιακά θέματα, καθώς και μια δεύτερη πενταετή θητεία ως επίτροπος αντγωνισμού. Η εμφάνισή της, μπροστά σε ευγενικούς νομοθέτες που εμφανώς την θαύμαζαν, κατέστησε σαφές ότι η επίτροπος δεν είχε λόγο να ανησυχεί.

Διδάγματα

Το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για τις εταιρείες τεχνολογίας. Η στρατηγική της Βεστάγκερ, την οποία ανέπτυξε κατά την διάρκεια της πενταετούς θητείας της, προτείνει την ανάληψη δράσης εναντίον εταιρειών που αποφεύγουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις ή αποφεύγουν να πληρώνουν φόρους σε χώρες όπου ζουν οι χρήστες τους και που απορροφούν τεράστια ποσά δεδομένων των χρηστών χωρίς να καθιστούν σαφές πώς τα μετατρέπουν σε κέρδος. “Ένα από τα πράγματα που έμαθα”, είπε στους νομοθέτες, “είναι ότι δεν ψάχνετε στο Google. Είναι το Google που ψάχνει εσάς.”

Αυτό δεν είναι το μόνο μάθημα που φαίνεται να έχει αντλήσει η Βεστάγκερ. Από τις αμοιβαίες αγορές έως την ελαχιστοποίηση φόρου, δήλωσε ότι έχε οξύνει τις τακτικές της, αφού είδε πολυετείς νομικές υποθέσεις να κολλούν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Τον περασμένο Ιούλιο, η ΕΕ επέβαλε στην Google πρόστιμο ύψους 4,34 δισεκατομμυρίων ευρώ (περίπου 4,75 δισεκατομμύρια δολάρια) για την κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στην αγορά κινητών τηλεφώνων μέσω του λειτουργικού συστήματος Android.

Αλλά η επίτροπος από την Δανία μαθαίνει και από τις ήττες της. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες, το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο ανέτρεψε μια απόφαση κατά της Starbucks. Η Βεστάγκερ ισχυρίστηκε ότι η εταιρεία με έδρα το Σιάτλ είχε επωφεληθεί από “παράνομη κρατική ενίσχυση”, εκμεταλλευόμενη ένα υπερβολικά χαμηλό φορολογικό καθεστώς στην ευρωπαϊκή έδρα της στην Ολλανδία. Η Amazon άσκησε έφεση εναντίον παρόμοιας απόφασης, στην οποία διατάχθηκε να επιστρέψει 300 εκατομμύρια δολάρια στο Λουξεμβούργο, όπου έχει την έδρα της στην Ευρώπη και όπου πληρώνει ελάχιστους φόρους.

Και η μεγαλύτερη υπόθεση της Βεστάγκερ – εναντίον της Apple – είναι πλέον έντονα αμφισβητούμενη στα δικαστήρια. Το 2016, η Apple διετάχθη να πληρώσει 14,5 δισεκατομμύρια δολάρια φόρους στην Ιρλανδία, όπου είχε το ευρωπαϊκό γραφείο της στην μικρή πόλη του Cork από τότε που ο Στιβ Τζομπς την επισκέφθηκε το 1991. Η ευρωπαία επίτροπος ισχυρίστηκε ότι με βάση όσα έχει πραγματικά πληρώσει η εταιρεία ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής της ήταν περίπου 1 %, δίνοντάς της αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Τόσο η Apple όσο και η Ιρλανδία αμφισβητούν την απόφαση ενώπιον δικαστηρίου – η Ιρλανδία δήλωσε ότι δεν θέλει τα χρήματα, αφού η προσέλκυση εταιρικών επενδύσεων είναι πιο ελκυστική για την κυβέρνησή της.

Μια βαθιά εργαλειοθήκη

Τίποτα από αυτά δεν θα αποτρέψει την Βεστάγκερ, η οποία δήλωσε στους βουλευτές στις Βρυξέλλες την Τρίτη ότι προτίθεται να επιδιώξει περισσότερες τέτοιες φορολογικές υποθέσεις. «Θα συνεχίσουμε», είπε.

Επίσης τόνισε ότι μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους, η ΕΕ θα αρχίσει να αναγκάζει τις εταιρείες τεχνολογίας να πληρώνουν φόρους επί των εσόδων στις χώρες όπου διαμένουν οι χρήστες τους – ένα μέτρο που θα απαιτούσε την αναθεώρηση ορισμένων ευρωπαϊκών φορολογικών νόμων, οι οποίοι προηγήθηκαν της ψηφιακής εποχής. “Αν δεν μπορέσουμε να φτάσουμε σε μια παγκόσμια συμφωνία, σκοπεύουμε να δράσουμε οι ίδιοι”, είπε. “Διαφορετικά, όλο και περισσότερες εταιρείες θα σταματήσουν να πληρώνουν φόρους, επειδή όλο και περισσότερα πράγματα γίνονται ψηφιακά.”

Ερωτηθείσα από έναν νομοθέτη αν σχεδιάζει να πιέσει για τη διάσπαση της Google ή του Facebook – όπως ανέφεραν ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΕ – η Βεστάγκερ δήλωσε ότι το θεωρεί μέτρο έσχατης ανάγκης, που θα χρησιμοποιηθεί μόνο αν οι εταιρείες αποτύχουν να ανταποκριθούν. “Αυτό είναι ένα εργαλείο που διαθέτουμε. Μπορεί να γίνει”, είπε. Συμπλήρωσε βέβαια πως έχει την “υποχρέωση να χρησιμοποιήσει το λιγότερο ενοχλητικό εργαλείο.”

Για τις εταιρείες τεχνολογίας, όμως, αυτό ήταν ένα από τα λίγα καθησυχαστικά σημάδια.

Η Βεστάγκερ επίσης πρόσθεσε ότι σκοπεύει να απαιτήσει από τις 27 χώρες της ΕΕ (27 πλέον έπειτα από το Brexit) να εφαρμόσουν τον κανονισμό της ΕΕ για την προστασία των γενικών δεδομένων ή το GDPR, όπου κάθε πλατφόρμα πρέπει να δηλώνει ξεκάθαρα τους κανόνες απορρήτου και να επιτρέπει στους χρήστες να επιλέγουν συλλογή των δεδομένων τους από τις πλατφόρμες η όχι. “Οι εθνικές αρχές πρέπει να το επιβάλουν πλήρως”, ανέφερε. “Τι είδους ζωή θέλουμε να ζήσουμε; Δεν μπορεί να είναι μόνο ψηφιακή.”

Ένας νέος στόχος: Κίνα

Και ενώ ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει την Βεστάγκερ ως “η κυρία φορολογία”, εκείνη κατέστησε σαφές την Τρίτη ότι σκοπεύει να βάλει στο μικροσκόπιό της έναν άλλο στόχο εκτός της Silicon Valley: την Κίνα.

Χαρακτηρίζοντας την Κίνα ως «στρατηγικό ανταγωνιστή», τόνισε πως η ΕΕ πρέπει να επιμείνει στην αμοιβαιότητα στις αγορές – αντανακλώντας το μήνυμα που έστειλε και ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος. Κατά την επίτροπο, ο τεράστιος προϋπολογισμός της ΕΕ για προμήθειες, ο οποίος υπερβαίνει τα 3,3 τρισ. δολάρια ετησίως, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ισχυρό όπλο στις εμπορικές διαπραγματεύσεις. “Τους καλούμε να κάνουμε business και δεν μας προσκαλούν με την σειρά τους”, δήλωσε η Βεστάγκερ, που μεγάλωσε σε μια μικρή πόλη της Δανίας, κόρη δύο ιερέων της λουθηρανικής εκκλησίας. “Από εκεί από όπου έρχομαι, αν τους καλέσεις αλλά εκείνοι δεν σε καλούν ποτέ, σταματάς να τους καλείς εντελώς”.