Η αρχιτεκτονική αποτελεί όχημα ευημερίας

Από τον Δημήτρη Ποτηρόπουλο, επικεφαλής του αρχιτεκτονικού γραφείου Potiropoulos+Partners

Ο βίαιος εκμοντερνισμός της αστικής ζωής αναδεικνύει το φλέγον ζήτηµα της επανασύνδεσης της αρχιτεκτονικής µε αναγκαία, επιβιωτικά αρχέτυπα, όπως είναι η σχέση µας µε τη φύση. Η αρχιτεκτονική που εµπεριέχει στη φιλοσοφία της την έννοια της «µητέρας-γης» εστιάζει στη σύνδεση του ανθρώπου µε τη βιωµατική, εµπειρική κατανόηση των πραγµάτων, ειδικότερα όσων συναποτελούν τον φυσικό µας περίγυρο ή προέκτασή του. Αναφέροµαι σε µια αρχιτεκτονική, που, όσο αντιφατικό και αν ακούγεται σε συνάρτηση µε την θεαµατική εξέλιξη της τεχνολογίας, επιµένει να αφυπνίζει σχέσεις που λόγω της µηχανοποίησης των διαδικασιών και του σύγχρονου τρόπου ζωής έχουν παραµεληθεί. Οι ιδέες της προσαρµοστικότητας του σχεδιασµού απέναντι στο κλίµα, στο περιβάλλον και στην κοινωνία, της αρµονικής συνύπαρξης των µερών σε µια ολότητα, και της απαλλαγής από το «περιττό», είναι γνωστές ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα.

Ο βιώσιµος σχεδιασµός σε οντολογικό επίπεδο δεν προτείνει επί της ουσίας κάτι ριζικά καινούργιο, αλλά επιστρατεύει διαθέσιµα µέσα για να ανακυκλώσει ήδη αποκτηµένη γνώση. Σήµερα, όταν η περιβαλλοντική καταστροφή θέτει σε αµφισβήτηση την κοινή πεποίθηση ότι ο µελλοντικός χρόνος είναι άπειρος, βρισκόµαστε στη χρονική στιγµή που πρέπει κανείς να υποδείξει τέτοιες δυνατότητες υπέρβασης, εκεί όπου η σηµερινή λογική συναντάει αδιέξοδα. Ώστε η αρχιτεκτονική να αποτελεί όχηµα ευηµερίας, ως η τέχνη της συµφιλίωσης ανάµεσα σε εµάς, στη φύση και σε ό,τι υπάρχει και συµβαίνει γύρω µας.

Ο ρόλος της βιωσιμότητας για το μέλλον της αρχιτεκτονικής

Οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, η ανακύκλωση, η επανάχρηση, η βιώσιµη συνεργασία του αρχιτεκτονικού σχεδιασµού µε τις κοινωνικές και υλικοτεχνικές παραµέτρους στο πλαίσιο της κυκλικής οικονοµίας και η επανασύνδεση της ζωής µας µε το φυσικό στοιχείο αποτελούν σήµερα κεντρικό ζητούµενο στην αρχιτεκτονική πρακτική.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να εξασφαλίζεται επάρκεια φυσικών πόρων και να συνεχίσει να αναπτύσσεται η κοινωνία µας µε σταθερότητα και διάρκεια είναι να ακολουθείται µια νέα λογική ανάπτυξης, που θα µειώνει δραστικά, σχεδόν θα µηδενίζει, την ανάγκη άντλησης πόρων µε µεγάλο περιβαλλοντικό και οικονοµικό αντίκτυπο. Η διατύπωση προτάσεων που θα σέβονται µε έναν ολιστικό τρόπο το περιβάλλον και την κοινωνία συνιστά πλέον κυρίαρχο αίτηµα, ιδιαίτερα αν λάβουµε υπόψη τις µεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές που ζήσαµε τα τελευταία χρόνια.

Η Potiropoulos+Partners πρόσφατα τιμήθηκε με δύο κορυφαία διεθνή βραβεία: A’ Design Award Silver για το Serpentine House στο Ελληνικό και Big SEE 2024 Winner για τις Villas in Olive Grove στο Navarino Residences.

Τα 5 στοιχεία μιας ολιστικής αρχιτεκτονικής προσέγγισης

Oι ιδέες της ολιστικότητας στην αντιµετώπιση των αρχιτεκτονικών ζητηµάτων εντοπίζονται σε σχεδιαστικές προσεγγίσεις που συνθέτουν γνώση από τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήµες, τα οικονοµικά, τις πολιτικές και διοικητικές επιστήµες, και τους τεχνολογικούς κλάδους, βασιζόµενη στην υπόθεση της επιρροής που έχουν στον βιώσιµο σχεδιασµό τα πέντε βασικά στοιχεία: φύση, άνθρωπος, κοινωνία, κτίρια, δίκτυα.

Στο πλαίσιο αυτό η αρχιτεκτονική οφείλει να υπηρετεί την κοινωνία µε νέα ηθική και συνείδηση, και να απαλλαγεί από τα δεσµά µιας άκαµπτης τεχνοκεντρικής νοοτροπίας, θέτοντας υπό αµφισβήτηση τόσο τον «ναρκισσισµό» µας ως αρχιτεκτόνων, όσο και τα συλλογικά ανεκπλήρωτα των εφήµερων «τάσεων» της εποχής µας, αναζητώντας την όλο και πιο δυσεύρετη αρχιτεκτονική Αλήθεια.

Το πραγµατικό µέτρο για την ποιότητα και την «οµορφιά» ενός τόπου είναι η δυνατότητα του καθενός µας να φανταστεί τον εαυτό του να ευτυχεί µέσα σε αυτόν.

Πόλεις ανοιχτές στην αλλαγή

Αυτό που έχει σηµασία στην πόλη −και αντίστοιχα στην αρχιτεκτονική− είναι να έχει την ικανότητα να µεταµορφώνεται, να είναι ανοιχτή στις σύγχρονες προκλήσεις και στην εσωτερική αλλαγή. Η αρχιτεκτονική δεν πρέπει να εµποδίζει ή να διακόπτει τις ζωντανές διαδικασίες που συντελούνται ή οφείλουν να συντελούνται.

Αν ο αρχιτέκτονας θέλει να εκφράσει και να υπηρετήσει την κοινωνία και τον φυσικό χώρο ζωής µας, θα πρέπει ο σχεδιασµός του να φέρει µέσα του το αδιαίρετο «Όλο», όπου ο χώρος, η ύλη και ο χρόνος συντήκονται σε µια µοναδική διάσταση, ως ολοκληρωµένη υλική και πνευµατική ενότητα.

Αυτό που χρειάζεται περισσότερο η αρχιτεκτονική σήµερα είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται περισσότερο και η ζωή µας: το Ουσιώδες/ Fundamental. Διαφορετικά θα αποτελεί απλώς έναν ανούσιο «υπαινιγµό» για τα πράγµατα, µια «πιρουέτα» προς εντυπωσιασµό. Πρέπει να µας απασχολήσει το πώς µπορούµε να φτιάξουµε χώρους που θα κάνουν ευτυχισµένους τους ανθρώπους, µε φυσικό φως, καλές συνθήκες υγιεινής, αίσθηση ελευθερίας, µέσα στη φύση. Άλλωστε, η αρχιτεκτονική οφείλει να αντανακλά, να υλοποιεί και να διαιωνίζει ιδέες και εικόνες µιας ιδανικής ζωής.

Δείτε το ειδικό online αφιέρωμα για τα 10 χρόνια Most Admired Companies

Δείτε τους νικητές της φετινής έρευνας Most Admired Companies 2024

*Φωτογραφία: Προσωπικό Αρχείο

**H νέα έκδοση του Fortune Greece κυκλοφορεί Παρασκευή 12 Ιουλίου στα περίπτερα.