Η Αθήνα «σκοτώνει» τον πληθυσμό της. Η έλλειψη πρασίνου αυξάνει τη θνητότητα σύμφωνα με διεθνή μελέτη

Οι πόλεις της Ευρώπης θα μπορούσαν να αποτρέψουν έως 43.000 πρόωρους θανάτους ετησίως, αν ικανοποιούσαν τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) αναφορικά με την ύπαρξη επαρκών χώρων πρασίνου κοντά στους κατοίκους τους, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική μελέτη. Η Αθήνα θεωρείται μια από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με τη μεγαλύτερη αναλογία θανάτων σχετιζόμενων με την έλλειψη προσβάσιμου πράσινου, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας. Αλλά και άλλες ελληνικές πόλεις (Θεσσαλονίκη, Σέρρες, Καβάλα, Βόλος κ.α.) θεωρούνται ανάμεσα σε αυτές με σημαντικό πρόβλημα.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, ανάμεσα στις πόλεις με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα λόγω ανεπαρκούς πρόσβασης στο πράσινο είναι αρκετές πόλεις της Ελλάδας, της Ιταλίας, της ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής, καθώς και πολλές πρωτεύουσες της Ευρώπης. Ειδικότερα, οι πρωτεύουσες με το μεγαλύτερο πρόβλημα θεωρούνται η Αθήνα, οι Βρυξέλλες, η Βουδαπέστη, η Κοπεγχάγη και η Ρίγα.

Σχεδόν το 88% του πληθυσμού της Αθήνας (της μητροπολιτικής περιοχής) και της Θεσσαλονίκης εκτιμάται ότι δεν πληροί τον ελάχιστο στόχο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την πρόσβαση των κατοίκων σε κοντινό πράσινο, ούτως ώστε να αποφεύγονταν 1.431 θάνατοι το χρόνο στην πρωτεύουσα και 245 στη συμπρωτεύουσα. Από την άλλη, σε συγκριτικά καλύτερη θέση από τις ελληνικές πόλεις εκτιμάται ότι βρίσκονται η Λάρισα, τα Ιωάννινα, τα Χανιά, η Πάτρα, τα Τρίκαλα και η Καλαμάτα.

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας (ISGlobal) της Βαρκελώνης, οι οποίοι έκαναν τη  σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet Planetary Health», ανέλυσαν στοιχεία του 2015 για περισσότερες από 1.000 πόλεις σε 31 ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες αξιολογήθηκαν και ταξινομήθηκαν με βασικό κριτήριο έναν δείκτη πρασίνου και τη συσχέτισή του με τον δείκτη θνησιμότητας σε κάθε πόλη. Όσο χαμηλότερα βρίσκεται μια πόλη στη διεθνή κατάταξη, τόσο πιο μειωμένη θνησιμότητα θεωρείται ότι έχει, λόγω ανεπαρκούς πρόσβασης όλων των κατοίκων της σε κοντινό πράσινο.

Έτσι, εκτιμήθηκε ότι οι πέντε πόλεις με την αναλογικά μεγαλύτερη θνησιμότητα λόγω ανεπαρκών χώρων πρασίνου είναι κατά σειρά η Τεργέστη και το Τορίνο στην Ιταλία (με το 74% και 92% του πληθυσμού τους αντίστοιχα να έχουν ανεπαρκή πρόσβαση σε πράσινο με βάση τις συστάσεις του ΠΟΥ), το Μπλάκπουλ στη Βρετανία, η Χιχόν στην Ισπανία και οι Βρυξέλλες στο Βέλγιο. Από την άλλη, οι πέντε πόλεις με την μικρότερη θνησιμότητα λόγω ανεπαρκούς πρασίνου είναι οι πόλεις Έλτσε και Τέλντε στην Ισπανία (με το 20% και 33% του πληθυσμού τους κάτω από τα συνιστώμενα όρια του ΠΟΥ), η Γκιμαράες στην Πορτογαλία, η Περούτζια στην Ιταλία και η Καρθαγένη στην Ισπανία.

Οι ερευνητές τόνισαν ότι οι χώροι πρασίνου σχετίζονται με πολλαπλά οφέλη για την σωματική, ψυχική και νοητική υγεία και, κατ’ επέκταση, με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής. Το πράσινο επίσης αντισταθμίζει σε ένα βαθμό τη ρύπανση του αέρα, τη ζέστη και την ηχορύπανση, απορροφά διοξείδιο του άνθρακα μετριάζοντας την κλιματική αλλαγή και διευκολύνει τη σωματική άσκηση, την ψυχαγωγία και τις κοινωνικές συναναστροφές.

Ο ΠΟΥ συνιστά, με βάση επιστημονικές μελέτες, την καθολική πρόσβαση των κατοίκων των πόλεων σε χώρους πρασίνου, θέτοντας ως ελάχιστο όριο την ύπαρξη πράσινου χώρου έκτασης τουλάχιστον μισού εκταρίου (πέντε στρεμμάτων) σε ευθεία γραμμή έως 300 μέτρων από κάθε σπίτι.

Η νέα μελέτη χρησιμοποίησε τον δείκτη Normalised Difference Vegetation Index (NVDI) που συνυπολογίζει- με τη βοήθεια δορυφορικών φωτογραφιών – όλα τα είδη πρασίνου σε μια πόλη, όπως δέντρα στους δρόμους και στις πλατείες, στους ιδιωτικούς κήπους, στα πάρκα κ.α. Στη συνέχεια έγινε εκτίμηση πόσοι θάνατοι από φυσικές αιτίες θα είχαν αποφευχθεί σε κάθε πόλη, αν αυτή είχε καταφέρει να συμμορφωθεί με το ανωτέρω ελάχιστο όριο του ΠΟΥ. Το συμπέρασμα ήταν ότι σχεδόν τα δύο τρίτα (62%) του πληθυσμού των ευρωπαϊκών πόλεων ζουν σε περιοχές με λιγότερο πράσινο από το συνιστώμενο, πράγμα που αντιστοιχεί σε σχεδόν 43.000 πρόωρους θανάτους (το 2,3% των συνολικών θανάτων από φυσικά αίτια).

«Τα ευρήματα μας δείχνουν ότι οι χώροι πρασίνου είναι πολύ άνισα κατανεμημένοι στις ευρωπαϊκές πόλεις, με τη θνησιμότητα που αποδίδεται στην ανεπαρκή πρόσβαση στο πράσινο, να κυμαίνεται από το 0% έως το 5,5% όλων των φυσικών θανάτων ανάλογα με την πόλη. Όμως η ανισότητα δεν υπάρχει μόνο ανάμεσα στις πόλεις αλλά και ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές της ίδιας πόλης, κάτι που θέτει ορισμένους ανθρώπους σε μειονεκτική θέση, ανάλογα με την πόλη ή τη γειτονιά που ζουν. Πολύ συχνά οι χώροι πρασίνου δεν βρίσκονται κοντά στα σπίτια των ανθρώπων, με συνέπεια αυτοί να μην αντλούν οφέλη για την υγεία τους», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια Εβελίζε Περέιρα Μπαρμπόζα του ISGlobal και του Πανεπιστημίου Pompeu Fabra της Βαρκελώνης.