Η Ελλάδα στη Σελήνη: Τι περιλαμβάνει η συμφωνία Συνεργασίας ΕΛΔΟ- NASA
Στην υπογραφή κοινής Δήλωσης Συνεργασίας με την NASA προχώρησε ο Ελληνικός Διαστημικός Οργανισμός (ΕΛΔΟ) στο περιθώριο του Παγκόσμιου Συμποσίου Διαστήματος που διεξάγεται στο Κολοράντο-Σπρινγκς των ΗΠΑ. Την δήλωση υπέγραψε ο διευθύνων σύμβουλος του ΕΛΔΟ, Γεώργιος Μαντζούρης, με τον Διοικητή της NASA, Jim Bridenstine, παρουσία του υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής, Νίκου Παππά, και του προέδρου του ΕΛΔΟ, Χριστόδουλου Πρωτοπαπά.
Σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, η σύναψη της συγκεκριμένης συμφωνίας θα οδηγήσει «σε μια νέα εποχή ανταλλαγής γνώσεων υπό την ασπίδα του περιβάλλοντος της συνεργασίας των επίσημων διαστημικών φορέων των δύο χωρών», καθώς προβλέπεται ότι η ΝΑΣΑ και ο ΕΛΔΟ θα προχωρήσουν στη από «κοινού εκκίνηση δυνητικών συνεργασιών» στον τομέα του Διαστήματος.
Μάλιστα, όσον αφορά τη συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα της NASA, η συμφωνία προβλέπει ότι ο ΕΛΔΟ θα πραγματοποιήσει το πρώτο ελληνικό εγχείρημα στη Σελήνη μέσω της αποστολής ρομποτικού σεληνιακού οχήματος, κάτι που αναμένεται να πραγματοποιηθεί εντός του 2022. Οι εργασίες του συγκεκριμένου προγράμματος θα ξεκινήσουν άμεσα και βασικός στόχος είναι η εξερεύνηση του εδάφους της Σελήνης για την απόκτηση δεδομένων που θα ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο και θα αξιοποιηθούν από τα ελληνικά Πανεπιστήμια και ερευνητικά προγράμματα.
Χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία ως «ιστορική», ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Νίκος Παππάς σημείωσε ότι η ελληνική σεληνιακή αποστολή κατατάσσει τη χώρα μας στη μικρή ομάδα κρατών που έχουν καταφέρει να υλοποιήσουν ένα τέτοιο εγχείρημα. Όπως ανέφερε, «η ελληνική ερευνητική κοινότητα δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις ερευνητικές κοινότητες άλλων χωρών και νομίζω ότι έχουμε μπροστά μας μια τομή η οποία θα δώσει πραγματικά καινούργια πνοή και στην έρευνα αλλά και στο εκτόπισμα της χώρας διεθνώς».
Από την πλευρά του, ο προέδρου του ΕΛΔΟ, Χριστόδουλος Πρωτοπαπάς, έκανε λόγο για την «πιο σημαντική ημέρα» στην ιστορία του οργανισμού, ενώ ο διευθύνων σύμβουλος του ΕΛΔΟ, Γεώργιος Μαντζούρης, είπε ότι η χώρα μας τοποθετείται ισότιμα στον παγκόσμιο διαστημικό χάρτη ως στρατηγικός εταίρος στο χώρο του Διαστήματος. Όπως, μάλιστα, εκτίμησε, η Ελλάδα θα καταφέρει με αυτό τον τρόπο να διασφαλίσει οφέλη για την κοινωνία, την επιστήμη, την οικονομία και κυρίως τους νέους εργαζόμενους.
Αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας, ο διοικητής της NASA, Jim Bridenstine, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ επιστρέφουν στην Σελήνη με ένα νέο πρόγραμμα που αποσκοπεί να θέσει τις βάσεις για μια μόνιμη πλέον παρουσία. «Αυτή τη φορά θα πάμε στην Σελήνη για να παραμείνουμε. Και ένα άλλο πράγμα που είναι μοναδικό είναι ότι όταν θα πάμε στη Σελήνη, θα πάμε με έναν συνασπισμό διεθνών εταίρων. Και είμαστε ενθουσιασμένοι που η Ελληνικός Διαστημικός Οργανισμός, που τώρα έχει συμπληρώσει έναν χρόνο λειτουργίας, θα είναι μαζί μας αυτή τη φορά που θα επιστρέψουμε στο Σελήνη», τόνισε χαρακτηριστικά.
Από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο μετέχει στο πρόγραμμα της NASA, ο καθηγητής Αντώνης Πασχάλης μίλησε στο ραδιόφωνο του Real FM: «Η υπογραφή της χθεσινής συμφωνίας ήταν μια πρωτοβουλία του ΕΛΔΟ. Πρόκειται για συνεργασία με τη NASA σε ένα πρόγραμμα διαστημικό, όπου η ΝΑSA, η Αμερική και άλλες χώρες, περίπου 10, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, θα πατήσουν το πόδι τους στο φεγγάρι με ρομποτικά συστήματα. Η πρώτη αποστολή θα είναι μη επανδρωμένη. Εκεί πέρα θα γίνει μελέτη του υπεδάφους της Σελήνης κι άλλες μελέτες βιολογικές, γεωλογικές και ό,τι άλλο χρειαστεί. Θα γίνουν μια σειρά από αποστολές που θα ξεκινήσουν από τη Σελήνη και θα συνεχίσουν τη δεκαετία του ’30 για τον Άρη. Είναι ένα πολύ μεγάλο project, στο οποίο η Ελλάδα θα έχει τη χαρά να συμμετάσχει από τους πρώτους. Για να πάμε στον Άρη, πρέπει πρώτα να περάσουμε από το φεγγάρι. Η ακτινοβολία είναι τεράστια πλέον έξω από την προστασία της Γης και, όπως καταλαβαίνετε, πρέπει να λυθούν πάρα πολλά τεχνολογικά θέματα. Το διαστημικό όχημα θα φτιαχτεί στην Ελλάδα, θα είναι made in Greece και θα συνεργαστούν για την υλοποίησή του ελληνικά πανεπιστήμια με ελληνικές εταιρείες. Εκεί εμείς θα έχουμε τη δυνατότητα να φτιάξουμε έναν επεξεργαστή ειδικού σκοπού, ο οποίος ουσιαστικά θα κάνει συμπίεση της υπερφασματικής εικόνας, η οποία είναι απαραίτητη για τη μελέτη του υπεδάφους του φεγγαριού. Πρόκειται για φωτογραφία σε πάρα πολλές συχνότητες, σε πάρα πολλά διαφορετικά φάσματα και καλύπτει και το ορατό αλλά και το υπέρυθρο φάσμα. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δούμε πράγματα, που δεν μπορούμε να δούμε με τα μάτια μας, όπως λεπτομέρειες για την εργασία του εδάφους, λεπτομέρειες για αρρώστιες, που μπορεί να υπάρχουν στο έδαφος, στα φυτά, στις καλλιέργειές μας. Ακόμη να γίνει πρόβλεψη και για σεισμούς. Η κάθε χώρα αναλαμβάνει να φτιάξει κάτι δικό της. Εμείς ως Ελλάδα αποφασίσαμε να φτιάξουμε ένα μικρό ρομποτάκι με μία κάμερα, με το οποίο θα μελετήσουμε το υπέδαφος του φεγγαριού. Η γνώση που θα αναπτυχθεί μπορεί να εφαρμοστεί και στη Γη προς όφελος των Ελλήνων πολιτών. Θα είναι όφελος για τους αγρότες, για τους κτηνοτρόφους, τους ψαράδες. Είναι τεχνολογίες, οι οποίες περνούν μετά στη Γη. Είναι τεράστιο το όφελος, το οποίο θα έχουμε στη συνέχεια. Το τεράστιο όφελος είναι ότι θα αναπτυχθούν τεχνολογίες στην Ελλάδα και θα κρατήσουμε επιστήμονες στην Ελλάδα».
Σύμφωνα με το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, η Ελλάδα θα αποκομίσει μια σειρά από στρατηγικά οφέλη, στα οποία συμπεριλαμβάνονται:
– Η συμμετοχή στο παγκόσμιο διαστημικό χάρτη ως ισότιμος εταίρος.
– Η παρουσία στο Διεθνή Σεληνιακό Σταθμό, που θα βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, αποκομίζοντας ενισχυμένα στρατηγικά οφέλη.
– Η αξιοποίηση των στοιχείων για το άνοιγμα νέων ακαδημαϊκών οριζόντων που θα δώσουν δυνατότητες ίδρυσης καινοτόμων εταιρειών και θα προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης για τις υφιστάμενες ελληνικές επιχειρήσεις που ασχολούνται με το Διάστημα.
– Η δυνατότητα συμμετοχής των Πανεπιστημίων και των ερευνητών της χώρας σε διεθνή προγράμματα, με την προσέλκυση υψηλής χρηματοδότησης.
– Η ενίσχυση της προσπάθειας για την ανάσχεση του brain drain, αλλά και της προσέλκυσης Ελλήνων επιστημόνων από το εξωτερικό.
– Η παρουσία στο προσκήνιο των εξελίξεων στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας.
– Η ανάπτυξη ενός νέου κλάδου για την ελληνική οικονομία που θα προσφέρει τα ανάλογα οφέλη.
Ιστορικής σημασίας χαρακτηρίζουν τη συμφωνία που υπέγραψε ο ΕΛΔΟ με τη NASA Έλληνες επιστήμονες
Ο ΕΛΔΟ, από το Φεβρουάριο του 2019, ζήτησε -με ανοιχτή πρόσκληση- την κατάθεση προτάσεων από ελληνικά πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και εταιρείες για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα της ΝΑΣΑ για την εξερεύνηση της Σελήνης. Η διαδικασία έληξε με την υποβολή 14 προτάσεων, που είτε θα αξιοποιηθούν κατά την πρώτη αποστολή ελληνικού ρομποτικού οχήματος στη Σελήνη, είτε στη δεύτερη φάση του προγράμματος, που αφορά στην αξιοποίηση των δεδομένων που θα συλλεχθούν.
Οι προτάσεις που κατατέθηκαν αφορούν: Κατασκευή μικροδορυφόρων για τη Σελήνη, κατασκευή αλγορίθμων αποστολής-λήψης φωτογραφιών, δημιουργία συνθηκών καλλιέργειας στη Σελήνη, εφαρμογές εξορύξεων στο έδαφος της Σελήνης, σχεδίαση και χρήση φασματοσκοπικών οργάνων και δοσιμέτρων για την ασφάλεια των αστροναυτών (NASA Orion mission), δημιουργία μηχανισμών λειτουργίας για διαστημικές επικοινωνίες «deep space», δημιουργία προδιαγραφών για συστήματα ανθρώπινης κατοίκησης, συστήματα αναγνώρισης χημικών συστατικών εδάφους και περιβάλλοντος της Σελήνης κ.ά.
Μία από τις προτάσεις είναι του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και αφορά τη μελέτη επιλεγμένων μαγματικών πετρωμάτων από την Ελλάδα (Ηφαίστειο Μέθανα) ως πιθανό σεληνιακό ανάλογο για συστήματα κατοίκησης ανθρώπων.
Ο καθηγητής Ιωάννης Μπαζιώτης μίλησε στο Πρακτορείο για την πρόσκληση από τον ΕΛΔΟ και το τι περιλαμβάνει η μελέτη του Πανεπιστημίου του.
Ο Ιωάννης Μπαζιώτης χαρακτήρισε ως «σημαντική πρωτοβουλία να υπάρχουν συνεργασίες με πολύ μεγάλους φορείς που ασχολούνται με το διάστημα, η ΝΑΣΑ είναι το νούμερο ένα αυτή τη στιγμή στον κόσμο στο αντικείμενο. Είναι πολύ σημαντική αυτή η υπογραφή συνεργασίας μεταξύ της ΝΑΣΑ και του ΕΛΔΟ. Εμείς σαν εργαστήριο ορυκτολογίας – γεωλογίας, και πιο συγκεκριμένα εγώ που ασχολούμαι με το αντικείμενο της πλανητικής επιστήμης, ήδη έχουμε αποστείλει δύο προτάσεις προς τον Ελληνικό Διαστημικό Οργανισμό, για να συμμετάσχουμε σε αυτή την εκστρατεία εξερεύνησης, αρχικά για τη Σελήνη».
Μιλώντας για το ιστορικό της πρότασης προς τον ΕΛΔΟ, ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου ενημέρωσε ότι «υπήρξε μια ανοιχτή πρόσκληση προς τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας, ελήφθησαν 14 προτάσεις, θα αξιολογηθούν και θα προχωρήσουν. Οι δύο προτάσεις μας αφορούν τη μελέτη μετεωριτών – κάτι σημαντικό – γιατί μελετώντας τους μετεωρίτες μπορούμε να καταλάβουμε την περιοχή από όπου προέρχονται (Σελήνη- Άρης). Το επόμενο πρότζεκτ αφορά τη μελέτη περιοχών στη Γη, στην Ελλάδα, με ανάλογη μελέτη πετρωμάτων της Σελήνης και να βγάλουμε συμπεράσματα προς όφελος αποστολών που θα φτάσουν στη Σελήνη».
Απαντώντας στο αν η συμφωνία που υπεγράφη είναι σημαντική για τη χώρα, ο Ιωάννης Μπαζιώτης είπε ότι «είναι δεδομένο ότι αυτή η πρωτοβουλία έλειπε από την Ελλάδα. Μόνο καλά μπορεί να φέρει στην πανεπιστημιακή κοινότητα, στους φοιτητές και καθηγητές, στις εταιρείες που ασχολούνται με το αντικείμενο του διαστήματος».
Επίσης, διευκρίνισε ότι «δεν υπήρχε προηγούμενη προσέγγιση στα θέματα πλανητικής επιστήμης» όσον αφορά την προσέγγιση ελληνικών πανεπιστημίων από έναν κρατικό φορέα για τη συμμετοχή σε ένα τόσο μεγαλεπήβολο πρότζεκτ. Και τέλος πρόσθεσε ότι ο Ελληνικός Διαστημικός Οργανισμός ήταν αυτός που βοήθησε και στο να εκτεθεί πέρυσι στο ελληνικό κοινό ο μόνιμος μετεωρίτης που έχει πέσει ποτέ σε ελληνικό έδαφος: «Ο ΕΛΔΟ συνέβαλε στην έκθεση του μόνιμου μετεωρίτη που έχει επιβεβαιωμένα πέσει σε ελληνικό έδαφος, τον οποίο εκθέσαμε τον περασμένο Νοέμβρη στο Μουσείο Ηρακλειδών, καθώς συμπλήρωνε 200 χρόνια από την πτώση του» .
Μια δεύτερη πρόταση προς τον ΕΛΔΟ ήταν οι μηχανισμοί μεταφοράς και επικοινωνίας δεδομένων από και προς το βαθύ διάστημα, πρόταση από το Δημοκρίτειο Θράκης. Ο καθηγητής Βασίλης Τσαουσίδης εξήγησε στο Πρακτορείο τι ακριβώς περιλαμβάνει.
Ο Βασίλης Τσαουσίδης χαρακτήρισε τη συμφωνία συνεργασίας με τη ΝΑΣΑ ως «ένα ιστορικό επίτευγμα για την Ελλάδα. Δίνεται η δυνατότητα στη χώρα να ενισχύσει την αξιοπιστία της, να ενισχύσει την παρουσία της στο διάστημα και τη βιομηχανική της προοπτική. Ιστορική ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιηθεί και να μη χαθεί».
Και εξηγώντας τις προτάσεις από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο ανέφερε: «Η κατάκτηση του Διαστήματος έχει δύο όψεις: την εξερεύνησή του και την εκμετάλλευσή του. Εμείς επιδιώκουμε την αξιόπιστη και αυτοματοποιημένη διαδικασία επικοινωνίας. Τη μεταφορά και τη δρομολόγηση των δεδομένων. Αυτή τη στιγμή, στο βαθύ διάστημα η επικοινωνία από τον έναν κόμβο στον άλλον γίνεται με χειρωνακτικό τρόπο, δεν είναι αυτοματοποιημένη. Εμείς έχουμε προτυποποιήσει μια σειρά από πρωτόκολλα με τη ΝΑΣΑ και έχουμε αυτοματοποιήσει αυτή τη διαδικασία. Το Delay Tolerant Networking, η δικτύωση ανεκτική στην καθυστέρηση, με τεχνικές του διαδικτύου για επικοινωνία σε τεθλασμένη γραμμή. Ουσιαστικά εκμεταλλευόμαστε τις δυνατότητες επικοινωνίας ακόμα και όταν δεν υπάρχει απευθείας οπτική επαφή του σώματος που στέλνει με αυτό που παραλαμβάνει. Τώρα γίνονται προσπάθειες όλα αυτά τα πρότζεκτ να χρησιμοποιηθούν στη Σελήνη και αργότερα με το βαθύ διάστημα».
Ο καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο συμπλήρωσε ότι στον προγραμματισμό της NASA «υπάρχει η επίσκεψη στον Άρη μετά από την αποστολή στη Σελήνη, και εκεί θα είναι ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα στις επικοινωνίες. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι τώρα και στις επόμενες αποστολές θα παραχθούν πάρα πολλά δεδομένα και το πώς αυτά θα τα φέρουμε στη Γη και πως θα αυξήσουμε τον χρόνο και το εύρος της επικοινωνίας».
Τέλος, απαντώντας στο αν είναι η πρώτη φορά που ελληνικός φορέας απευθύνεται στην πανεπιστημιακή κοινότητα για ένα τόσο μεγάλο πρότζεκτ ο Βασίλης Τσαουσίδης είπε ότι «η Ελλάδα με όλα τα πανεπιστήμιά της έχει πολύ δυνατά μυαλά, πρέπει να οργανωθεί λίγο καλύτερα για να μπορέσει να τα αξιοποιήσει. Έχουμε συνεργαστεί στο παρελθόν με ευρωπαϊκούς φορείς, αλλά σε ελληνικό επίπεδο είναι η πρώτη φορά που δεχόμαστε πρόταση».
