Η επιχειρηματικότητα για μια ακόμη φορά στο απόσπασμα

Ποτέ δε μου άρεσαν τα διλήμματα, εγώ θα τα χαρακτήριζα ψευτοδιλήμματα. Μνημόνιο ή αντί-μνημόνιο. Ακόμα και Ευρώ ή Δραχμή ή μήπως δύο νομίσματα ή λοιπά δημιουργικά τεχνάσματα.

Ποτέ δε μου άρεσαν οι προσωπικές στρατηγικές και τα προσωπικά «διαπραγματευτικά» τεχνάσματα. Φύγε Τρόικα, έλα Τρόικα, Τρόικα ή θεσμοί ή μήπως Brussels group ή μήπως σπανακόπιτα. Ή Ευρώπη ή Κίνα ή μήπως Ρωσία. Μήπως ο Ομπάμα; Ο Τσάβες πέθανε.

Ποτέ δε μου άρεσε η επίδειξη προσωπικής επιφανειακής αλαζονείας. Μέσα το πουκάμισο ή έξω το πουκάμισο, γραβάτα ή φούτερ ή μήπως ζιβάγκο. Ποτέ δε λάτρευα τη θεωρία και την ασάφεια, πολύ δε περισσότερο την «μπουρδολογία».

Ποτέ δε μου άρεσε η άστοχη χρονικά και στην ουσία της διαπραγμάτευση επί ήδη συμφωνημένων δεδομένων. Μεγάλο χάσιμο χρόνου χωρίς ουσία ή μάλλον με καταστροφικά αποτελέσματα για την πραγματική οικονομία και με μεγάλη έκπτωση ως προς τη σοβαρότητα ως αξιόπιστος συνομιλητής.

Τα πράγματα στη δική μου λογική είναι απλά. Πρέπει είτε να μην έχεις χρέος, είτε να μπορείς να αναχρηματοδοτείς το ήδη υπάρχον. Αυτό εξάλλου είναι και ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς μας ως σύμβουλοι επιχειρήσεων. Πρέπει να δεις τι φταίει όταν κάτι δεν πάει καλά με τα δάνειά σου. Φταίνε οι δανειστές ή φταις και εσύ;

Πρέπει να αποφασίσεις τι πρέπει εσύ να αλλάξεις. Όταν έχεις πράγματα να αλλάξεις αυτό είναι ευλογία. Διότι όταν δεν έχεις κάνει κανένα λάθος, τότε τα πράγματα είναι μη βιώσιμα. Και όταν έχεις κρίση χρέους πρέπει να βρεις λύση και όχι να φωνασκείς απειλώντας άσκοπα.

Έχουμε παραβρεθεί σε επιχειρήσεις, για τις οποίες έλεγε η διοίκηση ότι τα έχει κάνει τέλεια σε όλους τους τομείς. Όμως τα πράγματα δεν ήταν τέλεια. Οι προμηθευτές πίεζαν, οι πελάτες κυριαρχούσαν, το προσωπικό ήταν απλήρωτο και τότε είχαμε μια αποστομωτική φράση να πούμε: «Αν τα έχετε κάνει όλα τέλεια και υπάρχουν τόσα προβλήματα, η επιχείρηση πρέπει να κλείσει, είναι μη βιώσιμη». Εκεί έρχεται το σοκ της αυτογνωσίας.

Η ελληνική οικονομία είναι για μια ακόμη φορά σε απόλυτη αφασία. Τρεις μήνες έχουμε κατεβάσει τα μολύβια δαπανώντας το μικρό πλεόνασμα μέχρι να τελειώσει και εμείς διαπραγματευόμαστε. Τελικά την τελευταία στιγμή και αφού θα τα έχουμε διαλύσει όλα θα συμφωνήσουμε ή μήπως όχι; Μήπως τελικά δεν έχει και τόσο ουσία;

Που είναι τα επικίνδυνα σημεία:

1. Δεν ακούω για μια ακόμη φορά που ευθυνόμαστε εμείς ως χώρα για την κατάσταση της οικονομίας μας. Δε φταίμε σε τίποτα εμείς; Όλα τα έχουμε κάνει σωστά;

2. Ακούω διαρκώς ότι φταίνε οι άλλοι. Οι κακοί ξένοι, που είναι τόσο κακοί που μας δάνεισαν με 250 δισ. ευρώ όταν κανείς δε μας δάνειζε και έχουν την απαίτηση να μας ελέγχουν. Που είναι «τοκογλύφοι» παρέχοντας μας επιτόκια 1 και 1,5% πολύ χαμηλότερα από της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, οι οποίες επίσης μας δανείζουν. Μα εγώ ξέρω ότι όποιος σε δανείζει, ιδίως όταν έχεις πέσει έξω και δεν μπόρεσες να πληρώσεις τα προηγούμενα δάνεια που σου αναχρηματοδότησε, θέλει να ελέγχει ότι τώρα κάνεις κάτι διαφορετικό από πριν που έπεσες έξω για να μπορείς να του πληρώσεις τα νέα. Για μένα δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτή τη λογική. Μα εγώ ξέρω ότι οι τοκογλύφοι, από όσο ακούω τουλάχιστον, δε δανείζουν με 1% ετησίως. Αν είναι έτσι όλοι εκεί θα πηγαίναμε ή μήπως όχι;

3. Δεν ακούω τα τελευταία έτη ποια είναι η στρατηγική, γιατί γίνονται οι θυσίες και με ποια σκοπιμότητα, ποιος είναι ο εθνικός μας στόχος για την ελληνική οικονομία. Ακούω μόνο ανθρώπους να τσακώνονται, να φωνασκούν πάνω από το πτώμα της ελληνικής οικονομίας, να κάνουν επιτροπές, ελέγχους και διάφορα άλλα, απαραίτητες μεν αλλά καθόλου δημιουργικές στρατηγικές. Παιδιά ποια είναι η προοπτική; Που θα πάμε τη χώρα;

Αν δε δούμε τα λάθη μας, δε θα βελτιωθούμε. Αφού εμείς τα είχαμε κάνει όλα καλά, δεν υπάρχει κάτι να αλλάξουμε. Αυτή είναι η μεγαλύτερη κατάρα τελικά.

Αλλά η ουσία δεν είναι εκεί. Όλοι μας και οι επιχειρήσεις ακόμα περισσότερο υφίστανται τα τελευταία έτη μια απίστευτη πίεση. Η ηρωική πράξη του επιχειρείν σε αυτή τη χώρα έχει ξεπεράσει και τα όρια του ηρωισμού πλέον και φαντάζει με χορό του Ζαλόγγου.

Η πραγματική οικονομία πεθαίνει και αυτή είναι η ουσία και όχι το μνημόνιο ή αντί-μνημόνιο ή το ευρώ ή το πουκάμισο και η γλώσσα του σώματος κάποιου. Μπορεί κάποιοι να μην έχουν να χάσουν και κάτι, αλλά ποιος στα αλήθεια σέβεται αυτούς που έχουν να χάσουν; Όσους με έντιμο τρόπο και παρά την κατάσταση τα κατάφεραν, όσους με πάθος και κόστος οικονομικό και ψυχολογικό αγωνίζονται λυσσασμένα;

Ποιος ενδιαφέρεται για αυτούς; Όπως πάντα κανείς. Αυτό είναι η τραγική ουσία.

Η επιχειρηματικότητα για μια ακόμη φορά στο απόσπασμα.

Πάλι χάσαμε τρεις μήνες και ακόμα διαπραγματευόμαστε. Αλήθεια δεν έχω καταλάβει αν το όποιο όφελος θα είναι μέρος έστω της ζημίας που έχει προκληθεί στην πραγματική οικονομία. Πραγματικά το εύχομαι.

Αλλά επιτέλους εύχομαι και επιθυμώ επίσης:

1. Να δούμε τα δικά μας λάθη ως οικονομία.
2. Να στοχοποιήσουμε την μεταβολή των λαθών αυτών.
3. Να χαράξουμε μια εθνική στρατηγική για την οικονομία.
4. Να προσαρμοστούμε στα παγκόσμια οικονομικά δεδομένα και να δράσουμε.
5. Να αναδείξουμε τα τεράστια πλεονεκτήματα του τόπου μας και των πολιτών μας.
6. Να πάψουμε μόνο να μαλώνουμε τους κακούς ξένους.
7. Να μάθουμε να συνεργαζόμαστε πέρα από το να μαλώνουμε.
8. Να ενδιαφερθούμε και για τις επιχειρήσεις. Να σταματήσουμε να τις υποβάλλουμε στο μαρτύριο του αργού θανάτου.
9. Να ενδιαφερθούμε και για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους. Είναι ισότιμοι πολίτες.
10. Να αγωνιστούμε για να μην χρειαζόμαστε δάνεια και όχι μόνο για να κουρέψουμε τα υφιστάμενα.
11. Να μην κάνουμε κινήσεις που μας εκθέτουν ως χώρα. Η χώρα μας αξίζει πολλά.

Το περίεργο είναι ότι μου φαίνονται τόσο αυτονόητα και απλά. Είμαι σίγουρος ότι το ίδιο αυτονόητα και απλά φαντάζουν σε πολλούς. Αλλά η ζωή μου δείχνει ότι δεν είναι. Ας παλέψουν οι υγιείς δυνάμεις για το αυτονόητο τελικά.

*Ο κ. Λιακόπουλος είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων και ιδιοκτήτης της Business Support Services.