Η επιστροφή της αβεβαιότητας στην Ευρώπη και η θέση της Ελλάδας
Το φθινόπωρο ξεκινάει για την Ευρώπη με δυο εστίες πολεμικών συγκρούσεων στις περιοχές που ορίζουν ή όριζαν την ενεργειακή της τροφοδοσία. Κι ενώ στο μέτωπο της Ουκρανίας τα πράγματα έχουν κάπως παγιωθεί, με την σύρραξη να σέρνεται χωρίς σοβαρή πιθανότητα απεμπλοκής, στη Μέση Ανατολή η κατάσταση είναι εύθραυστη και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ούτε τη χρονική διάρκεια αλλά ούτε και την ένταση της κρίσης. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τα όσα γίνονται στη Λωρίδα της Γάζας και δυστυχώς η δυνατότητα παρέμβασης ακόμη και των ΗΠΑ δεν είναι καθόλου βέβαιη. Οι τιμές του πετρελαίου μπορεί να εκτοξευθούν εάν τα πράγματα ξεφύγουν από τον έλεγχο και οι επιπτώσεις της κρίσης θα γίνουν αισθητές κυρίως στην Ευρώπη που εξαρτά σε μεγάλο βαθμό την ενεργειακή της τροφοδοσία από τη Μέση Ανατολή. Την ίδια στιγμή το επιχειρηματικό κλίμα στην ήπειρο δείχνει δυσοίωνο αφού ούτε η Γερμανία, ούτε η Γαλλία μπορούν να απεμπλακούν από μια σειρά διαρθρωτικών τους προβλημάτων που τις αφήνουν καθηλωμένες σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ ήδη μεγάλα think tanks ανά την ευρωπαϊκή ήπειρο μιλούν για το φόβο συρρίκνωσης του ΑΕΠ της ευρωζώνης για πρώτη φορά μετά την πανδημία. Κι όλα αυτά σε ένα περιβάλλον υψηλών επιτοκίων που αποθαρρύνουν μια σειρά επενδύσεων και με ένα άδηλο ενεργειακό κόστος.
Το οικονομικό ρίσκο στην Ευρώπη συνδέεται και με ένα πολιτικό ρίσκο: στις επερχόμενες ευρωεκλογές, οι δυνάμεις στα δεξιά της δεξιάς αναμένεται να καταλάβουν την τρίτη θέση πίσω από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και τους Ευρωσοσιαλιστές, αποτυπώνοντας έτσι μια πραγματικότητα που κανείς πλέον δεν μπορεί να αρνηθεί για τη γηραιά ήπειρο: η ακροδεξιά είναι η σοβαρότερη απειλή για τα Λαϊκά κόμματα που είτε κυβερνούν αυτοδύναμα, είτε αποτελούν τον βασικό κυβερνητικό εταίρο σε σχήματα συνασπισμών. Το μεταναστευτικό, οι κοινωνικές ανισότητες και βέβαια το επιβαρυμένο οικονομικό κλίμα δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα που καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει χωρίς απώλειες.
Και η Ελλάδα; Ίσως είναι η πρώτη φορά την τελευταία δεκαπενταετία που οι προοπτικές της μοιάζουν σαφώς καλύτερες από αυτές των υπολοίπων χωρών της ευρωζώνης. Η χώρα έχει σταθερή κυβέρνηση χωρίς πολιτικό ρίσκο για μια καθαρή τετραετία. Τα θεμελιώδη που αφορούν τη διαχείριση του δημόσιου χρέους της δίνουν μεγάλο πλεονέκτημα σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αφού δεν είναι αναγκασμένη να δανείζεται με αυτούς τους όρους στις διεθνείς αγορές για την εξυπηρέτηση του χρέους της. Οι θετικές αξιολογήσεις στέλνουν σήματα στις χρηματαγορές να κοιτάξουν προς την πλευρά μας ενώ και η κινητικότητα στον τραπεζικό τομέα δείχνει πως η χώρα αποκτά αναπτυξιακή δυναμική. Ισχυρός παράγοντας του ελληνικού επιχειρείν έλεγε πριν μερικές μέρες πως η χώρα θα μπορέσει τις επόμενες χρονιές να τρέξει με ρυθμούς ανάπτυξης υπερδιπλάσιους του ευρωπαϊκού μέσου όρου αν η μεταρρυθμιστική προσπάθεια δεν σταματήσει και η κυβέρνηση δείξει συνέπεια στα βασικά της εκλογικά προτάγματα. Ίσως τελικά η δεκαετία της κρίσης να μας κληροδότησε και κάποια θετικά. Το στοίχημα είναι να μην πισωγυρίσουμε όταν οι άλλοι θα μας βλέπουν να τρέχουμε.
