Η επιτήρηση για την Ελλάδα δεν τελειώνει έτσι απλά

«Το Μνημόνιο τελειώνει», «φεύγουμε από το ΔΝΤ», «δεν θα χρειαστούμε νέο πακέτο στήριξης», είναι μερικές από τις φράσεις που ακούγονται σε καθημερινή πλέον βάση από στελέχη του υπουργείου Οικονομικών. Και οι τρεις συγκλίνουν στην επιθυμία της κυβέρνησης να δείξει ότι οδηγεί τη χώρα σε μια νέα εποχή, χωρίς επιτήρηση, στην οποία η Ελλάδα θα γίνει ξανά «ανεξάρτητη» και θα καλύπτει μόνη της, τις ανάγκες της. Μάλιστα αυτό είναι ένα πολιτικό στοίχημα και για τους Σαμαρά – Βενιζέλο, που ετοιμάζονται για κάθε ενδεχόμενο ενόψει της προεδρικής εκλογής το 2015.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Η έξοδος από το Μνημόνιο
Η Ελλάδα έχει δανειστεί τα τελευταία χρόνια περισσότερα από 200 δισ. ευρώ από την Ε.Ε και το ΔΝΤ. Το Μνημόνιο και οι εφαρμοστικοί νόμοι που το συνοδεύουν, αν υποθέσουμε ότι μπορεί ακόμα και να καταργηθούν, αυτό αυτόματα δεν μας απαλλάσσει από τις όλες τις υποχρεώσεις μας προς τους δανειστές και φυσικά από την πιο βασική, δηλαδή το να τους δώσουμε πίσω τα χρήματα τους. Για αυτό έχει δεσμευτεί άλλωστε ακόμη και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας στο Fortune.

Το χρέος της Ελλάδας ξεπερνάει τα 300 δισ. ευρώ (174% του ΑΕΠ το 2013, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ) και δεν είναι σίγουρα βιώσιμο. Ένας τρόπος για να καταστεί βιώσιμο,  είναι να «κουρευτεί» δραστικά, σενάριο που απορρίπτει η ευρωπαϊκή πλευρά, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται πλέον στα χέρια επίσημου τομέα (ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες). Από την άλλη, το ΔΝΤ δεν είναι αντίθετο σε μια τέτοια προοπτική, καθώς τα δάνεια του στην Ελλάδα δεν μπορούν να «αναδιαρθρωθούν» βάσει του καταστατικού του ταμείου.

Αλλά ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι και σε αυτό θα μας βοηθήσει η παρακάτω ανάλυση του ελληνικού χρέους (που χρωστάμε δηλαδή) από τους αναλυτές Darvas, Sapir και Wolff για την Ελλάδα.

Δείτε τον πίνακα:

Όπως προκύπτει από τη στοιχεία αυτής της ανάλυσης, σχεδόν το 1/3 του ελληνικού χρέους αφορά στα δάνεια του EFSF – πλέον ESM (για το δεύτερο πρόγραμμα) που εκτιμώνται στα 99 και 35 δισ. ευρώ αντίστοιχα (άθροισμα 124 δισ. ευρώ από τα συνολικά 319 δισ.ευρώ). Ακολουθούν με 53 δισ. ευρώ τα διμερή δάνεια με την Ευρωπαϊκή Ένωση και με 38 δισ. ευρώ οι μετοχές ECB/NCB. Τα νέα ομόλογα που προέκυψαν μετά το PSI το 2012 υπολογίζονται στα 31 δισ. ευρώ, ενώ τα δάνεια προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στα 29 δισ. ευρώ.

Πολύ απλά το μεγαλύτερο μέρος του χρέους μας είναι προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό, στον οποίο έχουν περάσει ήδη από την 1η Ιουλίου 2013 όλες οι χρεωστικές απαιτήσεις του ευρωσυστήματος έναντι της χώρας μας. Αν λάβουμε υπόψιν επιπλέον ότι το πιθανότερο σενάριο για το ελληνικό χρέος είναι μια επιμήκυνση 50-70 έτη με ταυτόχρονη μείωση των επιτοκίων, τότε ναι μεν μειώνουμε σημαντικά τα τοκοχρεωλύσια που πληρώνουμε ετησίως και παίρνουμε μια ανάσα, αλλά από την άλλη μεταφέρουμε το ζήτημα για αργότερα, με την ελπίδα ότι η οικονομία θα ανακάμψει και τα πρωτογενή πλεονάσματα θα συνεχίσουν να είναι ισχυρά.

Διαβάστε ακόμη: «Πιστωτική γραμμή για την Ελλάδα με όρους»

Η δήλωση του Όλι Ρεν
Πριν από περίπου ένα χρόνο ο Όλι Ρεν, τότε επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων και αντιπρόεδρος της Κομισιόν, έκανε μια δήλωση που προκάλεσε αίσθηση σε πολλούς, αλλά όχι σε αυτούς που ξέρουν ποιο είναι το καθεστώς στην Ευρωζώνη, ειδικά από το 2011 και μετά.

Απαντώντας σε ερώτηση της βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Νάντιας Βαλαβάνη, αποκάλυψε την πρόθεση των Ευρωπαίων να έχουν την Ελλάδα σε… μόνιμη επιτήρηση. Επιβεβαίωσε ότι για να εξέλθει η χώρα της επιτήρησης, θα πρέπει να αποπληρώσει το 75% των δανείων που έχει λάβει, όπως ορίζει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Είπε τότε σχετικά: «Εφόσον το όριο του 75% δεν έχει επιτευχθεί, η επιτήρηση θα συνεχίζεται. Πόσο χρόνο ακόμη θα σημαίνει αυτό για την Ελλάδα, είναι ολοφάνερα ακόμη νωρίς και πρόωρο για να λεχθεί».

Δείτε τη σχετική δήλωση εδώ.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να επισημάνουμε ότι το Σύμφωνο Σταθερότητα και Ανάπτυξης ενισχύθηκε στις 30 Μαίου του 2013 από μια νέα δέσμη κανονισμών, το λεγόμενο «two pack», το οποίο «πέρασε» και από την ελληνική βουλή από την κυβέρνηση και ορίζει πως τα κράτη-μέλη παραχωρούν άνευ όρων στην Κομισιόν το δικαίωμα κατάρτισης των εθνικών προϋπολογισμών. Ειδικά για χώρες που είναι ή ήταν σε πακέτο στήριξης , προβλέπεται  ενισχυμένη εποπτεία όπως αναφέρεται στη σελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://ec.europa.eu/greece/news/economic-news/economic1_el.htm).

Με απλά λόγια θα είμαστε υπό έλεγχο τουλάχιστον μέχρι το 2052…με ή χωρίς τρόικα (προτιμάμε βέβαια το δεύτερο σενάριο).

Το «βελούδινο» διαζύγιο με το ταμείο
Το δεύτερο ζήτημα σχετίζεται με τη διακοπή της σύμβασης με το Ταμείο, ένα χρόνο πριν λήξει το πρόγραμμα, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα μας καταβληθούν τα υπόλοιπα χρήματα που έχουμε συμφωνήσει να εισπράξουμε.

Συγκεκριμένα η Ελλάδα έχει να λάβει ακόμη από το ΔΝΤ 12,5 δισ. ευρώ έως τον Μάρτιο του 2016, ενώ μέσα στην επόμενη διετία πρέπει να αποπληρώσει στο Ταμείο για τα χρήματα που έχει ήδη δανειστεί 11,7 δισ. ευρώ! Δηλαδή όσα είναι να πάρει θα τα δώσει πίσω με τόκο…

Παράλληλα, το ΔΝΤ εκτιμά στην τελευταία του έκθεση (Fiscal Monitor) ότι η χώρα θα πρέπει να δανειστεί την επόμενη διετία 25 δισ. ευρώ για να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες. Αν ισχύουν οι εκτιμήσεις του Ταμείου (και όχι αυτές εγχώριων αναλυτών που κάνουν λόγο για μηδενικό χρηματοδοτικό κενό τουλάχιστον το 2015) και διακόψουμε τη σύμβαση μαζί του, για να αποφύγει νέο δάνειο,  η Ελλάδα, θα πρέπει να μπορέσει να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές με επιτόκιο χαμηλότερο από εκείνο του ΔΝΤ. Επίσης θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τα αδιάθετα κεφάλαια ύψους 11 δισ. ευρώ του ΤΧΣ, εφόσον οι ελληνικές τράπεζες δεν χρειαστούν νέα κεφάλαια, κάτι που θα γνωρίζουν μετά τις 26 Οκτωβρίου όταν και θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των stress tests.

Από το Μνημόνιο στο «Μνημόνιο Κατανόησης»
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη, «δεν θα χρειαστούμε νέο δάνειο για να καλύψουμε το χρηματοδοτικό κενό και ίσως δεν θα χρειαστούμε ούτε τα χρήματα του Ταμείου». Βέβαια στην Ουάσιγκτον κρατούν πιο επιφυλακτική στάση και αντιπροτείνουν προληπτικές γραμμές πίστωσης και νέους όρους, γιατί έφτασε η ώρα να πληρωθούν …και θα το κάνουν ακόμα και αν χρειαστεί να μας δανείζουν προληπτικά για πάντα.

Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα πρέπει να επιμείνει και να αποφύγει ένα τρίτο πακέτο στήριξης και αυτό γιατί μια νέα σύμβαση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο και χωρίς ΔΝΤ, θα πρέπει να γίνει με τον ESM, κάτι που θα οδηγήσει στο λεγόμενο «Μνημόνιο Κατανόησης», όπως αυτό που υπέγραψε η Κύπρος. Το καταστατικό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας προβλέπει πως σκοπός του είναι η κινητοποίηση της χρηματοδότησης και η παροχή στήριξης σταθερότητας αν ζητηθεί, υπό αυστηρούς όρους.

Έτσι, αν η Ελλάδα χρειασθεί πρόσθετη χρηματοδότηση θα πρέπει να ζητήσει στήριξη σταθερότητας με αίτηση προς τον πρόεδρο του συμβουλίου διοικητών του ESM, στην οποία θα αναφέρει τα μέσα χρηματοπιστωτικής συνδρομής που πρέπει να εξεταστούν.

Με απλά λόγια, νέα βοήθεια σημαίνει νέο Μνημόνιο.  Άρα ορθά η Ελλάδα σκέφτεται ως κεντρική επιλογή την επιθετική προσφυγή στις αγορές, με νέες εκδόσεις ομολόγων και μακροπρόθεσμων εντόκων γραμματίων και όχι ένα νέο δάνειο. Εδώ αρχίζουν και τα πιο δύσκολα, καθώς για να πετύχει το σχέδιο θα πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις ουσιαστικές που δεν έχουν προχωρήσει, θα πρέπει να συνταχθεί επιτέλους ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο ανάπτυξης (αλήθεια το σχέδιο του κ. Στουρνάρα τι γίνεται;) και η χώρα να προχωρήσει στο επόμενο βήμα, χωρίς επικοινωνιακές φανφάρες.

Από την άλλη, είναι αναγκαίο να ενεργοποιηθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο μια «συμμαχία» για την αναθεώρηση του γερμανικού συμφώνου σταθερότητας, το οποίο ελάχιστες χώρες μπορούν να τηρήσουν. Και εκεί η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να επιδιώξει να σχηματίσει ένα κοινό μέτωπο με τις παθούσες… χώρες, σταματώντας να παίζει τον ρόλο του «κομπάρσου».

Η Ευρωζώνη δεν μπορεί να πληρώνει για πάντα τις γερμανικές εμμονές. Αν δεν το κάνει αυτή η κυβέρνηση, οφείλει να το κάνει κάποια άλλη που δεν θα δείχνει τόση …κατανόηση στις «επιταγές» του Βερολίνου.