Η ευέλικτη εργασία μάς κάνει να δουλεύουμε περισσότερο
Σύμφωνα με τα ευρήματα μιας νέας έρευνας.
Φανταστείτε να μπορούσατε να εργάζεστε οποτεδήποτε και οπουδήποτε θέλετε. Θα δουλεύατε λιγότερο και θα απολαμβάνατε περισσότερο χρόνο με την οικογένειά σας και τους φίλους σας; Ή θα καταλήγατε να δουλεύετε συνεχώς, έχοντας την εργασία να εισβάλλει στην υπόλοιπη ζωή σας;
Πολλοί δεν χρειάζεται να φανταστούν τι σημαίνει αυτή η ελευθερία, εφόσον τη ζουν. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχεδόν το ένα τρίτο όλων των εργαζομένων με εξαρτημένη σχέση απασχόλησης έχουν μια κάποια ελαστικότητα ως προς τις εργάσιμες ώρες τους, ενώ το ένα πέμπτο εργάζεται περιστασιακά απ’ το σπίτι. Και σε επίπεδο Ευρ. Ένωσης, περίπου 17% των εργαζομένων με εξαρτημένη σχέση απασχόλησης έχουν πρόσβαση στο flexitime, που σημαίνει ότι η δουλειά τους ξεκινά και σταματά σε ελαστικούς χρόνους. Και το 5% έχουν πλήρη αυτονομία ως προς το πότε και πόσο εργάζονται.
Σε αντίθεση με το τι θα περίμενε κάποιος, όσοι έχουν περισσότερο έλεγχο της εργασίας τους καταλήγουν να δουλεύουν περισσότερο απ’ όσους έχουν λιγότερο έλεγχο.
Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι έχουν την τάση να εργάζονται με περισσότερες υπερωρίες μόλις τους επιτραπεί να δουλεύουν ελαστικά, σε σύγκριση με το πώς εργάζονταν προτού τους δοθεί η δυνατότητα ελαστικού ωραρίου.
Αυτό είναι το κύριο εύρημα της έρευνας που δημοσίευσαν οι Χιτζούνγκ Τσανγκ και Υβόν Λοτ στην επιθεώρηση European Sociological Review. Οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα σχετικά με εργαζομένους εξαρτημένης απασχόλησης στη Γερμανία σε βάθος χρόνου κάποιων ετών, για να δουν τι συμβαίνει στον χρόνο που εργάζονται μόλις αποκτήσουν περισσότερο έλεγχο επί του ωραρίου τους.
Και εντόπισαν ότι η τάση αυτή για περισσότερη εργασία, μόλις ο εργαζόμενος αποκτήσει περισσότερο έλεγχο επ’ αυτής, ισχύει ακόμα κι αν κάποιος λάβει υπόψη του μια σειρά άλλων παραγόντων που επηρεάζουν την πιθανότητα αύξησης της εργασίας, όπως π.χ. το είδος της δουλειάς ή ο βαθμός εξουσίας.
Βρήκαν, μάλιστα, ότι η αύξηση του εργάσιμου χρόνου μεγιστοποιείται όταν οι εργαζόμενοι έχουν πλήρη αυτονομία ως προς το ωράριο εργασίας τους.
Που οφείλεται αυτή η τάση; Ένας λόγος είναι η ανάγκη του εργαζόμενου να επιβραβεύσει τον εργοδότη για το δώρο που του έκανε δίδοντάς του περαιτέρω ελευθερία στη διαχείριση του εργάσιμου χρόνου του. Η περισσότερη εργασία είναι, με άλλα λόγια, το «ευχαριστώ» για την ευελιξία αυτή, καθώς και μια απόδειξη ότι ο εργαζόμενος μπορεί να χειριστεί με υπευθυνότητα την διευρυμένη αυτονομία που του δόθηκε.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι, συχνά, η αυτονομία που δίδεται από τον εργοδότη αφορά εργασία που μετριέται με την εκπλήρωση καθηκόντων και όχι βάσει συγκεκριμένου εργάσιμου χρόνου. Αυτό δίνει κίνητρο στους ανθρώπους να εργαστούν σκληρότερα και δημιουργεί έναν μεγαλύτερο ανταγωνισμό μεταξύ των εργαζομένων.
Έτσι, και ο εργοδότης καταφέρνει να αυξάνει τον όγκο εργασίας χωρίς να περιορίζεται από την εργατική νομοθεσία, η οποία ρυθμίζει π.χ. τον μέγιστο αριθμό ωρών δουλειάς ενός εργαζομένου.
Συμπερασματικά, καθίσταται εμφανές ένα «παράδοξο της αυτονομίας» στον χώρο της εργασίας: η ελευθερία ως προς τον χρόνο εργασίας καταλήγει να γίνεται μια μορφή αυτό-εκμετάλλευσης.
