Η Ευρώπη είναι σε δύσκολη θέση – Kαι η διάσωσή της δεν θα είναι μια εύκολη υπόθεση

Η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει έρθει αντιμέτωπη με μια σειρά από σοβαρά προβλήματα κατά τους τελευταίους μήνες. Η Βρετανία βρέθηκε εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Ιταλία, οι ψηφοφόροι απέρριψαν βασικές μεταρρυθμίσεις, σε μια απρόσμενη απόρριψη του κατεστημένου.

Τώρα, εθνικές εκλογές πρόκειται να λάβουν χώρα στην Ολλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και, ενδεχομένως, την Ιταλία. Η Ρωσία θα προσπαθήσει να επηρεάσει αυτές τις εκλογές, όπως προειδοποίησε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, αυτή την εβδομάδα.

Εν τω μεταξύ, οι δυνάμεις του λαϊκισμού ανεβαίνουν. Η Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας, κινείται δημοσκοπικά στο 25%. Και το αντι-ΕΕ Κόμμα για την Ελευθερία μπορεί να καταλήξει να είναι το μεγαλύτερο κόμμα στο ολλανδικό κοινοβούλιο μετά τις εκλογές του Μαρτίου.

Η άνοδος των εθνικιστικών κομμάτων απειλεί να αναστρέψει σχεδόν 70 χρόνια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Παράλληλα, το ελληνικό σχέδιο διάσωσης αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της κατάρρευσης. Και οι αμφιβολίες σχετικά με το μέλλον του ευρώ πληθαίνουν.

«Το νόμισμα μπορεί να επιβιώσει για κάποιο χρονικό διάστημα» έγραψε ο Ότμαρ Ίσινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. «Αλλά δεν μπορεί να επιβιώσει επ’ αόριστον εάν δεν αντιμετωπιστούν κάποια θεμελιώδη προβλήματα».

Μιλώντας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, ο Τζορτζ Σόρος είπε ότι η διαδικασία της αποσύνθεσης θα ήταν πολύ δύσκολο να αντιστραφεί. Άλλοι συμμετέχοντες στην ετήσια συνάντηση εξέφρασαν παρόμοιες ανησυχίες.

Ο διευθύνων σύμβουλος της JP Morgan, Τζέιμι Ντάιμον, είπε ότι η ευρωζώνη ίσως να μην καταφέρει να επιβιώσει.

«Το λέω αυτό από σεβασμό προς τους λαούς της Ευρώπης, αλλά θα πρέπει να αλλάξουν», δήλωσε στο Bloomberg. «Η αλλαγή μπορεί να επιβληθεί από την πολιτική, από μια νέα ηγεσία».

Αλλά τι πρέπει να αλλάξει; Υπάρχει ελάχιστη συναίνεση ως προς αυτό.

Ο Μάρτιν Σουλτζ, προβεβλημένος πολιτικός των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, υποστήριξε με πάθος την αρχική αποστολή του μπλοκ χωρών της ΕΕ: να αποτραπεί μια μελλοντική πολεμική σύγκρουση στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

«Περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε στον 21ο αιώνα μια διαρκώς στενότερη ένωση των πολιτών», είπε.

Ο Μαρκ Ρούτε, ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, απέρριψε το επιχείρημα, λέγοντας ότι η έννοια της ολοένα και στενότερης ένωσης, η οποία έχει υπάρξει σύνθημα υπέρ της ΕΕ για σχεδόν 30 χρόνια, ήταν «νεκρή».

Αντ’ αυτού, ο ίδιος δήλωσε ότι το μπλοκ της ΕΕ πρέπει να επικεντρωθεί στην επίτευξη συγκεκριμένων πρακτικών αποτελεσμάτων που θα της επιτρέψουν να επανασυνδεθεί με τους πολίτες της.

«Πρέπει να έχουμε μια ρεαλιστική προσέγγιση – και να σταματήσουμε τις μεγαλεπήβολες ομιλίες» επεσήμανε.

Ο Ρούτε δήλωσε ότι η χώρα του έχει καταβάλλει συστηματική προσπάθεια βελτίωσης της οικονομίας της, αλλά πολλές άλλες δεν έχουν κάνει το ίδιο. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στη Γαλλία και την Ιταλία ως χώρες που δεν έχουν εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκαν.

Το ρήγμα αντανακλά τις διαιρέσεις μεταξύ των πλουσίων κρατών της Βόρειας Ευρώπης και εκείνων του Νότου, όπου τα δημόσια οικονομικά είναι προβληματικά και η ανεργία των νέων παραμένει ένα σημαντικό πρόβλημα.

Μια βασική ομάδα χωρών της ΕΕ θα μπορούσε να συνεχίσει με περαιτέρω ενοποίηση, αλλά μια ευρύτερη ομάδα μελών θα ακολουθεί ολοένα και περισσότερο τον δικό της δρόμο, είπε.

Η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, η οποία θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης για πάνω από δύο χρόνια, θα αποσπάσει την προσοχή από τις μεταρρυθμίσεις. Θα υπάρξουν πιέσεις για να ολοκληρωθούν οι συνομιλίες για το Brexit γρήγορα, αλλά η ΕΕ δεν είναι γνωστή για τις γρήγορες διαδικασίες της.

Στο Νταβός υπήρξε ευρεία συμφωνία ως προς ένα πράγμα: Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει, και γρήγορα. Ο Φρανς Τίμερμανς, Ολλανδός πολιτικός και πρώτος αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συνόψισε το δίλημμα ως εξής: «Είτε θα προετοιμαστούμε για το μέλλον, είτε η πραγματικότητα θα μας ξεπεράσει».