Η Φον ντερ Λάιεν «βάζει φωτιά» στη γραφειοκρατία της ΕΕ – Στο επίκεντρο η πράσινη ατζέντα
Δύο μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας της, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ετοιμάζεται να καταργήσει μια σειρά από περιβαλλοντικούς κανονισμούς, στη διαμόρφωση των οποίων η ίδια είχε συμβάλει καθοριστικά.
Η μείωση της γραφειοκρατικής επιβάρυνσης αποτελεί βασικό μοτο της νέας Επιτροπής, καθώς οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες —που υστερούν ολοένα και περισσότερο έναντι των ανταγωνιστών τους σε ΗΠΑ και Κίνα— πιέζουν τις Βρυξέλλες να χαλαρώσουν το αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ.
Την Τετάρτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει ένα πλαίσιο στόχων, γνωστό ως «ανταγωνιστική πυξίδα» (competitive compass), το οποίο σηματοδοτεί μια στρατηγική στροφή προς την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες θα είναι η «άνευ προηγουμένου προσπάθεια απλούστευσης», που θα παρουσιαστεί τον επόμενο μήνα.
Ο πυρήνας του σχεδίου θα είναι η νομοθεσία που θα απλοποιήσει τους κανόνες για το πώς οι εταιρείες θα αναφέρουν τη συμμόρφωσή τους με τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις της ΕΕ. Η βασική ιδέα είναι η μείωση της γραφειοκρατίας, ώστε οι επιχειρήσεις να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα. Ωστόσο, αυτή η απλούστευση σημαίνει ότι η φον ντερ Λάιεν θα τροποποιήσει νόμους που εισήγαγε κατά την πρώτη της θητεία — κάποιοι από τους οποίους είναι μόλις ενός έτους.
Η ίδια επιμένει ότι το πακέτο δεν θα αλλάξει τους περιβαλλοντικούς κανονισμού, αλλά θα τους καταστήσει πιο αποτελεσματικούς. Οι επικριτές της, ωστόσο, προειδοποιούν ότι πρόκειται για μια επικίνδυνη υπαναχώρηση από την πράσινη ατζέντα της ΕΕ, η οποία εξυπηρετεί τις συντηρητικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων εντός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), της πολιτικής οικογένειας της φον ντερ Λάιεν.
«Απλούστευση, όχι απορρύθμιση»
Η λεγόμενη «νομοθεσία ομπρέλα» (omnibus legislation), που ανακοινώθηκε αρχικά τον περασμένο Νοέμβριο, θα τροποποιήσει και θα απλοποιήσει ταυτόχρονα μια σειρά από υφιστάμενους νόμους. Η πρόταση, που αναμένεται στις 26 Φεβρουαρίου, θα εκπληρώσει τη δέσμευση της φον ντερ Λάιεν να μειώσει τις υποχρεώσεις αναφοράς κατά τουλάχιστον 25% στο πρώτο εξάμηνο του 2025.
Δύο από τους νόμους που θα επανεξεταστούν είναι η Οδηγία για την Εταιρική Βιωσιμότητα και Αναφορά (CSRD) και η Οδηγία για τη Δέουσα Επιμέλεια στην Εταιρική Βιωσιμότητα (CSDDD), που απαιτούν από τις εταιρείες να αναφέρουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και την έκθεσή τους σε κλιματικούς κινδύνους, τόσο για τις δικές τους δραστηριότητες όσο και για τις αλυσίδες εφοδιασμού τους.
Η απλούστευση θα περιλαμβάνει και την αναθεώρηση της Ταξινομίας της ΕΕ, του συστήματος που καθορίζει ποιες οικονομικές δραστηριότητες θεωρούνται πράσινες με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Δεν είναι ακόμη σαφές πώς ακριβώς η νέα νομοθεσία θα αλλάξει αυτούς τους κανόνες. Εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε στο POLITICO ότι «εξετάζονται και άλλα ζητήματα» πέρα από τις υποχρεώσεις αναφοράς, τη δέουσα επιμέλεια και την ταξινομία.
Ανησυχίες για απορρύθμιση
Η απλούστευση των κανονισμών αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από περιβαλλοντικές οργανώσεις και προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις, που φοβούνται ότι πρόκειται για την αρχή μιας γενικότερης απορρύθμισης των περιβαλλοντικών κανόνων της ΕΕ.
Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, το οποίο πίεσε για αυτήν την απλούστευση, ζητά να ισχύουν οι κανονισμοί μόνο για τις μεγαλύτερες εταιρείες με πάνω από 1.000 εργαζομένους. Παράλληλα, επιδιώκει διετή καθυστέρηση της εφαρμογής του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), που επιβάλλει δασμούς άνθρακα σε εισαγόμενα προϊόντα.
Επιπλέον, η απλούστευση στοχεύει κανόνες που δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί πλήρως. Για παράδειγμα, η CSRD, που εγκρίθηκε το 2023, μόλις άρχισε να εφαρμόζεται για τις μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης. Οι μεγάλες εισηγμένες εταιρείες θα ενταχθούν στο καθεστώς το 2025, οι μικρομεσαίες το 2026 και οι μη ευρωπαϊκές εταιρείες το 2028.
Αντιδράσεις από επιχειρήσεις και κυβερνήσεις
Ορισμένες επιχειρήσεις στηρίζουν την απλούστευση, υποστηρίζοντας ότι το υφιστάμενο πλαίσιο επιβαρύνει υπερβολικά τις ευρωπαϊκές εταιρείες, σε αντίθεση με ανταγωνιστές σε ΗΠΑ και Κίνα, όπου οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί είναι λιγότερο αυστηροί. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της METI, ενός γαλλικού επιχειρηματικού λόμπι, το κόστος συμμόρφωσης με την CSRD θα μπορούσε να φτάσει τα 800.000 ευρώ για μια μέση γαλλική μεσαίου μεγέθους επιχείρηση στα πρώτα δύο χρόνια εφαρμογής.
Η Επιτροπή επιδιώκει να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα μέσω της απλούστευσης, τονίζοντας ότι η μείωση των διοικητικών βαρών είναι κρίσιμη για την επιτυχία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Ωστόσο, πολλές ισχυρές επιχειρηματικές ομάδες ζητούν ακόμα μεγαλύτερη χαλάρωση των κανονισμών. Η BusinessEurope, το μεγαλύτερο λόμπι επιχειρήσεων της ΕΕ, δημοσίευσε πρόσφατα μια λίστα με 68 προτάσεις για μείωση του ρυθμιστικού βάρους, ζητώντας επανεξέταση πολλών νέων περιβαλλοντικών νόμων.
Επιπλέον, κυβερνήσεις όπως της Γαλλίας και της Γερμανίας πιέζουν την Επιτροπή να καθυστερήσει περαιτέρω την εφαρμογή των κανονισμών. Από την άλλη, ορισμένες μεγάλες εταιρείες, όπως η Unilever, η Nestlé και η Primark, προειδοποιούν ότι η ανατροπή των υφιστάμενων κανόνων θα δημιουργήσει νομική αβεβαιότητα, πλήττοντας τελικά τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα.
Το ερώτημα που παραμένει είναι αν η απλούστευση θα βελτιώσει πραγματικά την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα ή αν θα σημάνει την αρχή μιας συνολικότερης υποχώρησης της ΕΕ από την περιβαλλοντική της ηγεσία.
