Οι ηγέτες δεν έχουν πλέον χρόνο για προετοιμασία
Από την Ρεβέκκα Πιτσίκα, CEO People for Business
Η πανδημία άλλαξε τον κόσμο μέσα σε δύο χρόνια επιταχύνοντας την ψηφιακή μετάβαση και προκαλώντας ιστορικές αλλαγές στο μοντέλο εργασίας. Η κλιματική αλλαγή άλλαζε το περιβάλλον μας εδώ και δεκαετίες και πλέον αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές κρίσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Την ίδια στιγμή, ο πόλεμος με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κλιμακώνει την αναταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα, αναδεικνύει τις κοινωνικές διαστάσεις της ενεργειακής κρίσης και απειλεί την επισιτιστική ασφάλεια σε χώρες πολύ μακριά από το πεδίο της σύρραξης.
Είναι σαφές, λοιπόν, ότι σε ένα περιβάλλον όπου η μοναδική βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα, οι ηγέτες δεν έχουν πια χρόνο για προετοιμασία. Οφείλουν να είναι ευέλικτοι και έτοιμοι να προσαρμοστούν στις συνεχείς αλλαγές. Με νέο μοντέλο διακυβέρνησης − το προσδιορίσαμε την περίοδο της πανδημίας για να το εφαρμόσουμε στη μετα-Covid εποχή. Και όπου δεν έχει γίνει αυτός ο μετασχηματισμός απαιτείται fast track transformation. Ο ιδανικός ηγέτης στην εποχή μας διαθέτει διαφορετικό προφίλ και χαρακτηριστικά συγκριτικά με τα προσόντα, τις δεξιότητες και την κουλτούρα που τον καθιστούσαν επιτυχημένο μέχρι πριν από λίγα χρόνια και ασκεί ανθρωποκεντρική ηγεσία.
Τα στελέχη με αυτά τα ηγετικά χαρακτηριστικά αντιλήφθηκαν τις προκλήσεις και εφάρμοσαν τα τελευταία χρόνια θεμελιώδη αλλαγή στο μοντέλο της ηγεσίας. Έχτισαν προσωπικούς και ουσιαστικούς δεσμούς με τους ανθρώπους, υιοθετώντας άλλη προσέγγιση στις ανάγκες και τις προτεραιότητές τους, ενθαρρύνοντας τη νέα γενιά εργαζομένων, προωθώντας τη διαφορετικότητα και εισάγοντας υψηλότερα επίπεδα ποιότητας στη σύνδεση και την επικοινωνία μαζί τους.
Η ηγεσία με ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό είναι η νέα τάση. Οργανισμοί που υιοθετούν αυτή την προσέγγιση, όπως οι Accenture, Marriott, Starbucks, Microsoft, LinkedIn, αναγνωρίζουν τα σημαντικά οφέλη που τους επιστρέφει. Αυτό ακριβώς επιβεβαιώνουν και σχετικές έρευνες, οι οποίες δείχνουν ότι σε επιχειρήσεις που υιοθετούν αυτό το μοντέλο οι εργαζόμενοι είναι κατά 32% πιο αφοσιωμένοι, κατά 46% πιο ικανοποιημένοι από τη δουλειά τους και με 16% καλύτερη απόδοση.
Συναισθηματική νοημοσύνη και το παράδειγμα Ζελένσκι
Στο επίκεντρο της ανθρωποκεντρικής ηγεσίας βρίσκεται η συναισθηματική νοημοσύνη. Η ικανότητα αντίληψης, ελέγχου και αξιολόγησης των συναισθημάτων. Σε μια επιχείρηση παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση και τη βελτίωση της απόδοσης του ανθρώπινου δυναμικού, καθώς επιδρά στην υγεία των εργαζομένων, την παραγωγικότητα και τη μείωση των προστριβών μέσα στον χώρο εργασίας. Σύμφωνα με το μοντέλο του Goleman, η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελείται από πέντε διαστάσεις: την αυτεπίγνωση, την παρακίνηση, την ενσυναίσθηση, τις κοινωνικές δεξιότητες και την αυτορρύθμιση.
Για να μπορέσει ένας ηγέτης να παρακινήσει άλλους είναι σημαντικό να θέτει ο ίδιος το παράδειγμα. Έρευνες έχουν δείξει πως οι αυτοπαρακινούμενοι ηγέτες ενδιαφέρονται περισσότερο για την επίτευξη των στόχων του οργανισμού παρά για την απόκτηση χρηματικών ανταμοιβών. Θέτουν στόχους, παίρνουν πρωτοβουλίες, ανταποκρίνονται στις προκλήσεις και παραμένουν αισιόδοξοι σε ταραχώδεις καιρούς, ακόμη και σε πανδημίες και πολέμους.
Το παράδειγμα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενός κωμικού που από τη σκηνή μεταπήδησε στην πολιτική, είναι ενδεικτικό. Ο Ζελένσκι υπηρετεί τον ρόλο του με σοβαρότητα και πολιτική στιβαρότητα − και για τον λαό του και πολλούς άλλους είναι ήρωας.
Όταν εξελέγη πρόεδρος της Ουκρανίας το 2019, πολλοί αμφισβήτησαν την ικανότητά του στην ηγεσία, αν και κέρδισε τις εκλογές με μεγάλη διαφορά. Μέσα σε μερικές εβδομάδες πολέμου πολλές από τις επιφυλάξεις που τον συνόδευαν έγιναν παρελθόν, καθώς καθιερώνεται ως ένας ηγέτης που επαινείται παγκοσμίως για την ήρεμη συμπεριφορά του, την ορθή επικοινωνία του και την αφοσίωσή του στους Ουκρανούς πολίτες, όσο η Ρωσία σκληραίνει τις επιθέσεις της. Η πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής, Νάνσι Πελόζι, παρουσίασε τον πρόεδρο της Ουκρανίας σε ομιλία του στο Κογκρέσο λέγοντας ότι οι συνάδελφοί της τρέφουν «μεγάλο σεβασμό και εκτίμηση για τη θαρραλέα ηγεσία» του προέδρου Ζελένσκι.
Η προσέγγιση Ζελένσκι στην ηγεσία προσφέρει αρκετά συμπεράσματα για την αποτελεσματική εταιρική ηγεσία σε περιόδους κρίσης και φωτίζει τα χαρακτηριστικά της διοίκησης που εμπνέει τις ομάδες να συνεργάζονται και να ευημερούν.
Ο David Rock, ιδρυτής και CEO της Εταιρείας Συμβούλων για τον εργασιακό χώρο NeuroLeadership Institute, λέει ότι ο Ζελένσκι «δείχνει στοιχεία ισχυρής αυτορρύθμισης ή την ικανότητα να παραμένει ψύχραιμος υπό πίεση. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λήψη αποφάσεων σε μια κρίση, καθώς τα συντριπτικά συναισθήματα κλείνουν τους πόρους που χρειαζόμαστε για βαθιά σκέψη». Εξηγεί ότι αυτό βοηθά τους ανθρώπους να κάνουν δύσκολα και επικίνδυνα πράγματα και να αντιμετωπίσουν μεγάλο όγκο αβεβαιότητας. Το παράδειγμα του Ζελένσκι να φέρει τους ανθρώπους κοντά και να ηγείται από το μέτωπο ενέπνευσε όχι μόνο τη χώρα του αλλά και ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στη χώρα, ο πρόεδρος Ζελένσκι στις ομιλίες του εκφράζει την αλληλεγγύη του στους Ουκρανούς, επικοινωνώντας μηνύματα με διαφάνεια και ενσυναίσθηση σε μια προσπάθεια να διασκεδάσει τους φόβους και να αποκαταστήσει την αίσθηση του ελέγχου καλλιεργώντας έτσι ένα αίσθημα εμπιστοσύνης που ωθεί τους πολίτες σε δράση.
Ο Solomia Kozak, επικεφαλής Δημοσίων Σχέσεων του Πρακτορείου Gogola, σημειώνει για τον πρόεδρο της Ουκρανίας ότι «το υπόβαθρό του έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον προκάτοχό του, Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος είχε εμπειρία στον πολιτικό στίβο», ενώ για τους επιχειρηματικούς ηγέτες που έχουν αναλάβει να καθοδηγούν τους ανθρώπους σε δύσκολες στιγμές η συμπεριφορά του Ζελένσκι προσφέρει μαθήματα που μπορούν να μεταφερθούν ακόμη και όταν τα διακυβεύματα δεν είναι τόσο υψηλά.
Ενσυναίσθηση
Οι πραγµατικοί ηγέτες έχουν ανεπτυγμένη την ικανότητα της ενσυναίσθησης, όπως ο Ζελένσκι. Βέβαια, η ενσυναίσθηση είναι μια βιωματική διαδικασία. Είναι η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε και να κατανοούμε τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά των άλλων και να ανταποκρινόμαστε με συμπόνια: να μπαίνουμε στα «παπούτσια» του άλλου
Τα παιδιά από μικρή ηλικία δείχνουν ότι διαθέτουν αυτή την ικανότητα. Καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση στα παιδιά, απομακρύνονται από την σχολική παρενόχληση, έρχονται πιο κοντά στον υγιή ανταγωνισμό, στην αποδοχή της διαφορετικότητας και δημιουργούν βαθύτερες και πιο ουσιαστικές σχέσεις και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Μαθαίνουν να ακούνε τον άλλο, να αποδέχονται και να εκτιμούν τη διαφορετικότητα, να φιλτράρουν και να σκέφτονται κριτικά στις διαφορετικές απόψεις και να αναπτύσσουν κριτικό συλλογισμό, οικοδομώντας νέα γνώση.
Σε επίπεδο ηγεσίας, που έχουμε ένα μείγμα διαφορετικών δεξιοτήτων, η ενσυναίσθηση είναι κορυφαίας σημασίας. Αξίζει, λοιπόν, να την καλλιεργήσουμε στη νέα γενιά ηγετών από πολύ νωρίς.
Foresight
Πέρα, όμως, από τη συναισθηματική νοημοσύνη και την ενσυναίσθηση στην εποχή της αβεβαιότητας που διανύουμε, έχει αλλάξει και κάτι ακόμη θεμελιώδες στην ηγεσία. Σε όλη την ιστορία της ανθρώπινης ύπαρξης, δεν έχουμε δει ποτέ τη μεταβλητότητα, την πολυπλοκότητα και την προοπτική διερεύνηση (foresight) να έχουν τη σημασία που συναντάμε σήμερα. Τα πρώτα τεχνολογικά βήματα χρειάστηκαν δεκάδες χιλιάδες χρόνια για να φέρουν αποτελέσματα. Τώρα, οι αλλαγές είναι συνεχείς και οι συνέπειές τους άμεσες.
Συχνά ακούμε ότι οι άνθρωποι είναι επιτυχημένοι λόγω τύχης, ενώ στην πραγματικότητα είναι η προβλεπτικότητα που τους έκανε ικανούς να αξιοποιήσουν ευκαιρίες και να αποφύγουν προβλήματα που παγιδεύουν άλλους, λιγότερο «τυχερούς» ανθρώπους.
Το foresight δίνει τη γνώση να διαμορφώσουμε το μέλλον και να πλοηγηθούμε ακόμη και μέσα σε κρίσεις. Οι άνθρωποι στις επιχειρήσεις μπορούν χάρη στην προβλεπτικότητα να εντοπίσουν νέα προϊόντα και υπηρεσίες, νέες αγορές. Με το ίδιο σκεπτικό μπορούν επίσης να εντοπίσουν πιθανές απειλές, για τις οποίες οι επιχειρήσεις μπορούν να προετοιμαστούν, ώστε να τις αντιμετωπίσουν πριν εξελιχθούν σε κρίσεις. Οι μεταβαλλόμενες τιμές και οι προτεραιότητες του κοινού, καθώς και οι αναδυόμενες τεχνολογίες, οι δημογραφικές αλλαγές, οι οικονομικοί περιορισμοί ή οι ευκαιρίες και οι ανησυχίες για το περιβάλλον και την επάρκεια των πόρων είναι όλα μέρη ενός παγκόσμιου συστήματος με αυξημένη πολυπλοκότητα, στο οποίο οι ηγέτες πρέπει να κυβερνούν αποτελεσματικά.
Οι ηγέτες σήμερα καλούνται να αντιμετωπίσουν μια σειρά από νέα προβλήματα που προκύπτουν από την ταχεία πρόοδο της τεχνολογίας και τη γεωπολιτική ένταση. Με νέες δεξιότητες, άλλη προοπτική και εξειδικευμένα εργαλεία. Γιατί το μέλλον είναι ήδη εδώ.
Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune που κυκλοφορεί
