Η Κίνα έδωσε δεκάδες δισ. σε μυστικά «δάνεια έκτακτης ανάγκης» και πλέον ανταγωνίζεται το ΔΝΤ

Της Yvonne Lau

Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα έχει διαθέσει δεκάδες δισεκατομμύρια σε αδιαφανή «δάνεια έκτακτης ανάγκης» για χώρες που διατρέχουν κίνδυνο, γεγονός που υποδηλώνει μια στροφή προς την παροχή βραχυπρόθεσμων δανείων έκτακτης ανάγκης και όχι μακροπρόθεσμων δανείων υποδομών.

Πρόκειται για μια (σε μεγάλο βαθμό) απρόβλεπτη εξέλιξη από την ύψους 900 δισεκατομμυρίων δολαρίων Πρωτοβουλία Belt and Road του Πεκίνου, που ξεκίνησε το 2013.

Από το 2017, το Πεκίνο έχει δώσει συνολικά 32,8 δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια έκτακτης ανάγκης στη Σρι Λάνκα, το Πακιστάν και την Αργεντινή, σύμφωνα με την AidData, ένα ερευνητικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου William & Mary που επικεντρώνεται στις παγκόσμιες χρηματοδοτικές δραστηριότητες της Κίνας.

Η Κίνα έχει επίσης προσφέρει δάνεια έκτακτης ανάγκης στα ανατολικοευρωπαϊκά έθνηΟυκρανία και Λευκορωσία, στις χώρες της Νότιας Αμερικής Βενεζουέλα και Εκουαδόρ, στα αφρικανικά κράτη Κένυα και Αγκόλα, παράλληλα με το Λάος, την Αίγυπτο και τη Μογγολία. Οι κινεζικές δανειοδοτικές και πιστωτικές σχέσεις παραμένουν «εξαιρετικά αδιαφανείς», σύμφωνα με τους ερευνητές της Παγκόσμιας Τράπεζας. «Οι Κινέζοι δανειστές απαιτούν αυστηρή εμπιστευτικότητα από τους οφειλέτες τους και δεν δημοσιεύουν λεπτομερή ανάλυση των δανείων τους», έγραψαν.

Αλλά οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το μεγαλύτερο μέρος του εξωτερικού δανεισμού της Κίνας -περίπου το 60%- είναι τώρα σε χώρες χαμηλού εισοδήματος που βρίσκονται σε δυσχερή κατάσταση χρέους ή διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να βρεθούν σε αυτή. Η στροφή του Πεκίνου προς τον βραχυπρόθεσμο δανεισμό διάσωσης αναδεικνύει τον αυξανόμενο ρόλο του ως δανειστή έκτακτης ανάγκης τελευταίας καταφυγής, καθιστώντας το μια εναλλακτική ως προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) που υποστηρίζεται από τη Δύση.

Οι ειδικοί ανησυχούν για το τι θα επακολουθήσει, καθώς πολλά από τα κράτη που έλαβαν δάνεια από την Κίνα αντιμετωπίζουν μια έκτακτη κρίση χρέους εν μέσω της εποχής του πληθωρισμού και της κλιματικής αλλαγής. Για παράδειγμα, ένας Πακιστανός αξιωματούχος δήλωσε μόλις την περασμένη εβδομάδα ότι οι επικές πλημμύρες που έπληξαν το μεγαλύτερο μέρος της χώρας της Νότιας Ασίας θα κοστίσουν πάνω από 10 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ο έκτακτος δανεισμός του Πεκίνου για τα κράτη που βρίσκονται σε κίνδυνο έχει ως στόχο την αποτροπή της αθέτησης των δανείων υποδομών που έδωσε μέσω της Πρωτοβουλίας Belt and Road, σύμφωνα με δημοσίευμα των FT.

«Το Πεκίνο προσπάθησε να κρατήσει αυτές τις χώρες στη ζωή παρέχοντας το ένα έκτακτο δάνειο μετά το άλλο χωρίς να ζητήσει από τους δανειολήπτες του να αποκαταστήσουν την πειθαρχία της οικονομικής πολιτικής ή να επιδιώξουν την ελάφρυνση του χρέους μέσω μιας συντονισμένης διαδικασίας αναδιάρθρωσης με όλους τους μεγάλους πιστωτές», δήλωσε στους FT ο Bradley Parks, εκτελεστικός διευθυντής της AidData.

Οι αναδυόμενες οικονομίες σε όλη την Ασία, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή έχουν δυσκολευτεί με την αποπληρωμή των δανείων της Πρωτοβουλίας Belt and Road. Η πανδημία του COVID-19 και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία επιδείνωσαν τις ελλείψεις τροφίμων και καυσίμων αυτών των χωρών και τις κρίσεις στο ισοζύγιο πληρωμών τους. Σχεδόν το 70% των φτωχότερων χωρών του κόσμου θα διαθέσει φέτος 52,8 δισεκατομμύρια δολάρια για την αποπληρωμή χρεών, με περισσότερο από το ένα τέταρτο αυτού του ποσού να ρέει στην Κίνα.

Αυτό σημαίνει ότι η Κίνα έχει γίνει ο πιο σημαντικός επίσημος παίκτης στις παγκόσμιες επαναδιαπραγματεύσεις κρατικών χρεών, λένε οι ερευνητές της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αλλά καθώς οι κινέζοι δανειστές απαιτούν αυστηρή εμπιστευτικότητα από τους οφειλέτες τους και δεν δημοσιοποιούν λεπτομερή ανάλυση των δανείων τους, υπάρχει ένα τεράστιο κενό γνώσης σχετικά με το τι συμβαίνει με τις κινεζικές απαιτήσεις σε περίπτωση δυσχέρειας και αθέτησης χρέους.

Ο Gabriel Sterne, πρώην οικονομολόγος του ΔΝΤ και σημερινός επικεφαλής της έρευνας για τις παγκόσμιες αναδυόμενες αγορές και τη στρατηγική στην Oxford Economics, δήλωσε στους FT ότι ο δανεισμός έκτακτης ανάγκης της Κίνας απλώς «αναβάλλει την ημέρα της κρίσης» για τα κράτη με πρόβλημα χρέους που μπορεί να αναζητούν κινεζικά δάνεια και να αποφεύγουν το ΔΝΤ, το οποίο «απαιτεί επώδυνες μεταρρυθμίσεις».

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, τόσο η Κίνα όσο και το ΔΝΤ υπέγραψαν ή διαπραγματεύτηκαν συμφωνίες διάσωσης για τη Σρι Λάνκα, το Πακιστάν και άλλα κράτη. Το Πεκίνο, εντωμεταξύ, δεσμεύτηκε να χαρίσει 23 άτοκα δάνεια σε 17 αφρικανικά κράτη και θα ανακατευθύνει 10 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά του ΔΝΤ στην ήπειρο.