Η Κίνα, η Αμερική και η παγκόσμια για εξουσία και επιρροή
«Θα λέγαμε δε ότι τόσο η αμερικανική όσο και η κινεζική εξωτερική πολιτική αποτελούν η μία καθρέφτης της άλλης» σημειώνει ο γνωστός αναλυτής των Financial Times Gideon Rachman. «Οι Αμερικανοί έχουν εμμονή με τον περιορισμό της κινεζικής εξουσίας. Οι Κινέζοι, από την άλλη, έχουν εμμονή με τον περιορισμό της αμερικανικής ισχύος.
Όμως, το εν λόγω καθρέπτισμα σταματά όταν φτάνει η ώρα υλοποίησης αυτών των πολιτικών.
Η Ουάσιγκτον και το Πεκίνο επιδίδονται με διαφορετικό τρόπο στη μάχη για εξουσία και επιρροή. Ως αποτέλεσμα, ακολουθούν διαφορετικές στρατηγικές» υποστηρίζει ο Rachman. Μοναδική δύναμη της Αμερικής είναι ο στρατός και η προθυμία της να προσφέρει εγγυήσεις ασφάλειας στους συμμάχους της.
Οι ΗΠΑ έχουν συνάψει αμυντικές συμβάσεις με 56 χώρες σε όλο τον κόσμο: στην Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική.
Παρέχει επίσης κρίσιμη στρατιωτική βοήθεια σε άλλες χώρες, όπως το Ισραήλ και η Ουκρανία, που δεν είναι επίσημοι σύμμαχοι.
Η Κίνα, αντίθετα, έχει μια διμερή αμυντική συνθήκη με μία μόνο χώρα – τη Βόρεια Κορέα. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, έχει εδαφικές διαφορές με πολλούς από τους γείτονές της, κάτι που τείνει να τους ωθεί προς την Αμερική. Αλλά όταν πρόκειται για οικονομικές σχέσεις, η Κίνα έχει το πλεονέκτημα.
Το Ινστιτούτο Lowy της Αυστραλίας υπολογίζει ότι 128 χώρες έχουν πιο στενές εμπορικές σχέσεις με την Κίνα παρά με τις ΗΠΑ. Την τελευταία δεκαετία, η Κίνα έχει διοχετέψει περισσότερα από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε περισσότερες από 140 χώρες, επενδύοντας σε υποδομές, γεγονός που την καθιστά τον μεγαλύτερο πιστωτή, καθώς επίσης και τη μεγαλύτερη εμπορική δύναμη στον κόσμο.
Τα αποτελέσματα είναι ορατά σε όλη την υφήλιο: είτε πρόκειται για σιδηρόδρομο υψηλής ταχύτητας στην Ινδονησία, είτε για λιμάνια και γέφυρες στην Αφρική είτε για διηπειρωτικό αυτοκινητόδρομο που διασχίζει την κεντρική Ασία.
Οι δυτικές χώρες έχουν εντοπίσει τα ελαττώματα της Πρωτοβουλίας Belt and Road της Κίνας, με τεράστια χρέη να επιβαρύνουν χώρες όπως το Πακιστάν, η Σρι Λάνκα και η Ζάμπια.
Αλλά για τις αναπτυσσόμενες χώρες που επιδιώκουν να σημειώσουν ταχεία οικονομική πρόοδο, η κινεζική προσφορά παραμένει ελκυστική. Όπως είπε ο Daniel Runde, πρώην αξιωματούχος της USAID, στο Κογκρέσο φέτος: «H Κίνα είναι πολύ πιο γρήγορη και φθηνότερη από τις Ηνωμένες Πολιτείες σχεδόν σε κάθε στάδιο». Οι ΗΠΑ προσπαθούν να αναχαιτίσουν την οικονομική διείσδυση της Κίνας… Πέρυσι, η αμερικανική Eximbank υπέγραψε συμφωνία για τη χρηματοδότηση έργων στον κλάδο των Μεταφορών και της Ηλεκτρικής Ενέργειας αξίας άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων στην Αγκόλα.
Αλλά λόγω του δυσθεώρητου ελλείμματος στον προϋπολογισμό των ΗΠΑ και τις νέες εμπορικές συμφωνίες εκτός τραπεζιού στο Κογκρέσο, είναι αδύνατο για την Αμερική να ανταγωνιστεί σε οικονομικό επίπεδο την Κίνα.
Δεδομένου ότι η κυβέρνηση Biden επιδιώκει να συγκρατήσει την κινεζική ισχύ στον Ινδο-Ειρηνικό, οι ΗΠΑ ενίσχυσαν τους δεσμούς περιφερειακής ασφάλειας και «έβαλαν πολλά σημεία στο ταμπλό».
Ενίσχυσαν τις συνθήκες ασφαλείας ΗΠΑ-Ιαπωνίας, συνήψαν το σύμφωνο ασφαλείας Aukus με την Αυστραλία και τη Βρετανία, ενίσχυσαν τους δεσμούς ασφαλείας με τις Φιλιππίνες και την Ινδία και επιχείρησαν να προσεγγίσουν δύο βασικούς συμμάχους, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία.
Ωστόσο, η στρατηγική της Αμερικής που βασίζεται στην ασφάλεια για την οικοδόμηση της επιρροής της μπορεί να αγγίζει τα όριά της. Η Κίνα αυτή τη στιγμή μετρά τις δυνάμεις της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Συγκρούσεις
Οι βίαιες συγκρούσεις μεταξύ κινεζικών και φιλιππινέζικων πλοίων απειλούν να δοκιμάσουν το βάθος των δεσμεύσεων ασφαλείας της Ουάσιγκτον. Επίσης, σε μια προσπάθεια να συγκρατήσει την αυξανόμενη κινεζική επιρροή στη Μέση Ανατολή, η κυβέρνηση Biden εξετάζει σοβαρά την υπογραφή διμερούς συνθήκης με τη Σαουδική Αραβία – αν και ο αυταρχικός χαρακτήρας του καθεστώτος της Σαουδικής Αραβίας θα καθιστούσε κάτι τέτοιο μια άκρως αμφιλεγόμενη κίνηση.
Θα επιβάρυνε επίσης περαιτέρω τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, οι οποίες ήδη επιτηρούν την Ευρώπη και τον Ινδο-Ειρηνικό.
Εν προκειμένω πρέπει να σημειωθεί πω η στρατηγική της Κίνας, που βασίζεται στο εμπόριο και τις επενδύσεις, αντιμετωπίζει επίσης προβλήματα.
Οι προσπάθειες του Xi να αναζωογονήσει την οικονομία της Κίνας μέσω της εξαγωγικής κίνησης ανησυχεί πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες εκτιμούν ότι οι εγχώριες βιομηχανίες τους υπονομεύονται.
Η Ινδονησία, το Μεξικό, η Βραζιλία, η Ινδία και η Χιλή αύξησαν πρόσφατα τους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα, κάτι που όπως λέει ο συγγραφέας James Crabtree είναι «ένα σημαντικό στρατηγικό δίλημμα για την Κίνα, καθώς οι πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για την αποκατάσταση της εγχώριας οικονομίας απειλούν να υπονομεύσουν τους δεσμούς με τον παγκόσμιο Νότο.
Είναι αλήθεια ότι η αμερικανική υποστήριξη προς το Ισραήλ έχει βλάψει τις ΗΠΑ στον παγκόσμιο Nότο, ιδιαίτερα στις μουσουλμανικές χώρες. Αλλά η Κίνα έχει πληρώσει βαρύ κόστος φήμης στην Ευρώπη λόγω της υποστήριξής της στη Ρωσία.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας δεν είναι κακός, όσον αφορά πολλές τρίτες χώρες. Κράτη όπως η Σαουδική Αραβία, η Νότια Αφρική, οι Φιλιππίνες και η Βραζιλία αισθάνονται ότι έχουν περισσότερη ελευθερία απέναντι στην Ουάσιγκτον ή στο Πεκίνο.
Αλλά ακόμη και για τους αδέσμευτους, υπάρχουν σημαντικά μειονεκτήματα στον αυξανόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Ο προστατευτισμός και ο διχασμός της παγκόσμιας οικονομίας θα βλάψουν τελικά την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
Μια νέα κούρσα εξοπλισμών είναι σπατάλη πόρων και αυξάνει τον κίνδυνο ενός καταστροφικού πολέμου.
Και ο ανταγωνισμός μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ καθιστά επίσης πολύ λιγότερο πιθανό οι δύο χώρες να συνεργαστούν για τις παγκόσμιες προκλήσεις που απειλούν τους πάντες – όπως η ανεξέλεγκτη τεχνητή νοημοσύνη και η απεριόριστη υπερθέρμανση του πλανήτη, καταλήγει ο Rachman.
