Η οικονομία της Γερμανίας οδηγείται στον γκρεμό – Αντιμέτωπη με τέλεια καταιγίδα η αυτοκινητοβιομηχανία
Η αυτοκινητοβιομηχανία υπήρξε η κινητήρια δύναμη της ανόδου της Γερμανίας ως οικονομικής υπερδύναμης. Ωστόσο, πλέον, αυτός κλάδος βρίσκεται σε κρίση – και συμπαρασύρει μαζί τη χώρα. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν μια τέλεια καταιγίδα: τη μετάβαση από τον κινητήρα εσωτερικής καύσης, ο οποίος ανέδειξε τη γερμανική μηχανική, στα λιγότερο πολύπλοκα ηλεκτρικά οχήματα, όπου η Γερμανία δεν ελέγχει την κρίσιμη τεχνολογία των μπαταριών. Παράλληλα, παλεύουν με τη μειωμένη ζήτηση ηλεκτρικών οχημάτων στην Ευρώπη, το υψηλό ενεργειακό και εργασιακό κόστος, την κατάρρευση των πωλήσεων στη βασική τους αγορά, την Κίνα, και την είσοδο επιθετικών Κινέζων ανταγωνιστών στην ευρωπαϊκή αγορά.
Ένα ακόμη πλήγμα μπορεί να έρθει από τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απειλεί με δασμούς που θα ανατρέψουν το σύστημα ελεύθερου εμπορίου, το οποίο στηρίζει την εξαγωγική οικονομική επιτυχία της Γερμανίας. «Η οικονομία δέχεται εδώ και καιρό τεράστιες πιέσεις, κάτι που κρυβόταν λόγω της πανδημίας και του πολέμου» δήλωσε ο Nils Redeker, αναπληρωτής διευθυντής του think tank Jacques Delors Center στο Βερολίνο. «Τώρα επανέρχεται στο προσκήνιο, και ο κόσμος ανησυχεί πολύ».
Πολιτικές επιπτώσεις
Τα προβλήματα που ταλανίζουν τον βασικό βιομηχανικό κλάδο της Γερμανίας αποτελούν βασικό παράγοντα που πιθανώς θα οδηγήσει τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς σε εκλογική ήττα στις 23 Φεβρουαρίου, καθώς οι ψηφοφόροι απορρίπτουν την οικονομική του ατζέντα. Με λιγότερο από μία εβδομάδα να απομένει μέχρι την εκλογική αναμέτρηση, η συντηρητική συμμαχία του Φρίντριχ Μερτς προηγείται στις δημοσκοπήσεις με 29%, ενώ το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του Σολτς βρίσκεται στην τρίτη θέση με 16%.
Ωστόσο, ακόμη και μια νίκη των συντηρητικών δεν πρόκειται να προσφέρει μια γρήγορη λύση στα προβλήματα της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Οι απολύσεις στον κλάδο, η αναιμική οικονομική ανάπτυξη και η αίσθηση ότι η Γερμανία δεν βρίσκεται πλέον στον δρόμο της ευημερίας εντείνουν την απαισιοδοξία στη χώρα. Αυτό έχει βοηθήσει την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που βρίσκεται στη δεύτερη θέση με 21%, και έχει ενισχύσει την αριστερόστροφη λαϊκιστική Συμμαχία Sahra Wagenknecht (BSW), που λαμβάνει 5%.
Παρότι η Γερμανία εισέρχεται στην τρίτη συνεχόμενη χρονιά ύφεσης, τα οικονομικά της προβλήματα ξεκίνησαν το 2019, όταν οι προσπάθειες απανθρακοποίησης έθεσαν σε κίνδυνο την παραδοσιακή βιομηχανική της υπεροχή. Ταυτόχρονα, η Κίνα —στην οποία κάποτε βασιζόταν η γερμανική βιομηχανία για τεράστια κέρδη— έχει γίνει ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της.
Μια τοξική σχέση
Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες έγιναν πλούσιες στην Κίνα, εισερχόμενες στην αγορά δεκαετίες πριν, όταν οι εγχώριες πωλήσεις αυτοκινήτων ήταν ακόμη χαμηλές. Η επιτυχία τους στην Ασία επέτρεψε την αύξηση των μισθών στη Γερμανία. Αυτή η τάση ανατράπηκε το 2018, όταν η κινεζική αγορά αυτοκινήτων συρρικνώθηκε για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1990, μειούμενη κατά 3%. Το 2019 υποχώρησε επιπλέον 8%, πριν η πανδημία «παγώσει» τις παγκόσμιες αγορές.
Σήμερα, τα μερίδια αγοράς των τριών μεγάλων γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών στην Κίνα συρρικνώνονται, καθώς οι Κινέζοι ανταγωνιστές λανσάρουν φθηνότερα ηλεκτρικά οχήματα με ανώτερη τεχνολογία. Το 2024, οι πωλήσεις της BMW στην Κίνα μειώθηκαν κατά 13%, της Mercedes-Benz κατά 7% και της Volkswagen —για την οποία η Κίνα είναι η μεγαλύτερη αγορά— κατά 10%.
«Η κατάσταση ήταν τόσο καλή στην Κίνα για τόσο μεγάλο διάστημα, που οι Γερμανοί κατασκευαστές αυτοκινήτων, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τώρα, προσπαθούν να αναβιώσουν τη μαγεία των προηγούμενων δεκαετιών», δήλωσε ο Noah Barkin, ανώτερος σύμβουλος της Rhodium Group. Η εξάρτηση της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας από την Κίνα δίνει στο Πεκίνο μοχλό πίεσης έναντι του Βερολίνου, «καθώς μπορεί ουσιαστικά να χρησιμοποιήσει αυτήν την εξάρτηση ως όπλο» σημείωσε ο Barkin.
Στο κόκκινο
Πέρα από τη μείωση των πωλήσεων, οι αυτοκινητοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν αυξημένο ενεργειακό κόστος, το οποίο εκτοξεύθηκε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αποκαλύπτοντας τους κινδύνους της γερμανικής εξάρτησης από το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο. Το αυξημένο ενεργειακό κόστος επηρεάζει επίσης τις τιμές του χάλυβα και του αλουμινίου — βασικών υλικών για την αυτοκινητοβιομηχανία. Ο Τραμπ στοχεύει αυτά τα δύο μέταλλα με νέους δασμούς. Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες επιβαρύνονται επίσης με το υψηλότερο κόστος εργασίας στον κόσμο — κληρονομιά ισχυρών συνδικάτων και δεκαετιών υπερκερδών από την Κίνα.
Για να μειώσουν το κόστος, πολλές αυτοκινητοβιομηχανίες μεταφέρουν την παραγωγή σε φθηνότερες χώρες. Από το 2018 έως το 2023, η παραγωγή στη Γερμανία μειώθηκε κατά 8%, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αποβιομηχάνιση.
Ο παράγοντας Τραμπ
Ο Τραμπ έχει προσθέσει ένα ακόμη εμπόδιο, καταργώντας τις αμερικανικές επιδοτήσεις ηλεκτρικών οχημάτων και ζητώντας επαναφορά της εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Εάν επιβάλει δασμούς σε Καναδά και Μεξικό, θα μπορούσε να ανατρέψει δεκαετίες στρατηγικού σχεδιασμού των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών για τη βορειοαμερικανική αγορά.
Η Γερμανία και η Ευρώπη αντιμετωπίζουν μια κρίσιμη καμπή: είτε θα μεταρρυθμίσουν τις οικονομίες τους και θα ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους, είτε θα συνεχίσουν την καθοδική πορεία τους, χάνοντας το προβάδισμα από Κίνα και ΗΠΑ.
