Η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει από την υποτονική ανάπτυξη

Υποτονική και ασθενέστερη του αναμενομένου παραμένει η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, σύμφωνα με την έρευνα της Atradius Credit Insurance N.V, με τις προοπτικές ανάπτυξης να ποικίλουν σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Η ζώνη της Ασίας αναμένεται να εμφανίσει τους υψηλοτέρους ρυθμούς ανάπτυξης παγκοσμίως και ακολουθούν οι ΗΠΑ και οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης με σαφώς χαμηλότερους, αν και θετικούς ρυθμούς. Αντίθετα, σοβαρά προβλήματα οικονομικής μεγέθυνσης εμφανίζουν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής, με τους σχετικούς δείκτες να εμφανίζουν στασιμότητα.

Έξι χρόνια μετά την μεγάλη οικονομική κρίση που έπληξε την παγκόσμια οικονομία, οι θετικές προοπτικές δεν έχουν ακόμα αποκατασταθεί, καθώς οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, οι οποίες βρίσκονται αντιμέτωπες με τον αποπληθωρισμό, την υψηλή ανεργία και τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και χρέη.

Βασικά χαρακτηριστικά έρευνας:

Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει σε μέτρια επίπεδα, μόλις στο 2,7% το 2015, όπως και πέρυσι. Ενδέχεται δε να σημειώσει πολύ μικρή άνοδο στα τέλη του τρέχοντος έτους και στις αρχές του 2016.

Οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης παρουσιάζουν δυναμική άνοδο το 2015 με τις προβλέψεις ανάπτυξης να έχουν διαμορφωθεί στο 1,5%.

Η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής θα σημειώσει άνοδο κατά 2,9%.

Τόσο η Ανατολική Ευρώπη όσο και η Λατινική Αμερική αντιμετωπίζουν μια δύσκολη χρονιά, με τους δείκτες να διαμορφώνονται στο -0,4% και 0,5% αντίστοιχα – αν και αναμένεται ανάκαμψη, ελαφρώς, το επόμενο έτος.

Η οικονομία της Ασίας, μη συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, προβλέπεται να αναπτυχθεί με ταχείς ρυθμούς κατά 6,1%

Όσον αφορά στα περιστατικά αφερεγγυότητας, το περιβάλλον παραμένει δύσκολο, παρά τη μείωση του συνολικού αριθμού τέτοιων περιστατικών σε πολλές αγορές. Σε γενικές γραμμές, η Atradius προβλέπει ελαφρά βελτίωση των συνθηκών σε όλες τις προηγμένες αγορές το 2015.

Η κα Μαρία Παπαζαρκάδα, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια του Ελληνικού Υποκαταστήματος της Atradius Credit Insurance N.V. σχολίασε: «Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη παραμένει υποτονική και ασθενέστερη από ό, τι αναμενόταν. Μια νέα τάση δομικά χαμηλότερων ρυθμών ανάπτυξης τόσο στις προηγμένες όσο και στις αναδυόμενες αγορές έχει πλέον παγιωθεί, ενώ οι μικρότερες επιχειρήσεις κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν κλυδωνισμούς, λόγω του ισχυρού ανταγωνισμού και των συνεχώς συρρικνωμένων περιθωρίων κέρδους. Οι ρυθμοί γίνονται ακόμη πιο βραδείς στην Ανατολική Ευρώπη, όπου ο μεγαλύτερος όγκος των απαιτήσεων εισπράττεται σε χρόνους τριπλάσιους από εκείνους της Δυτικής Ευρώπης, ενώ το 40% των απαιτήσεων εξελίσσεται εντέλει σε επισφάλεια.»

Περίληψη

Οι παγκόσμιες οικονομικές συνθήκες έχουν χειροτερεύσει κατά τους τελευταίους έξι μήνες, παρά την αύξηση της ανάπτυξης στην ευρωζώνη και τις θετικές επιπτώσεις των χαμηλών τιμών του πετρελαίου για πολλές χώρες. Η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να αυξηθεί ελαφρά το επόμενο έτος, αλλά θα κυμανθεί σε μέτρια επίπεδα σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Αυτό μπορεί να αντιπροσωπεύει μια «νέα τάση» της μικρής αύξησης τόσο σε προηγμένες όσο και σε αναδυόμενες αγορές, ως αποτέλεσμα της γήρανσης του πληθυσμού, των καθυστερήσεων στην εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και των χαμηλότερων επενδύσεων.

Η εμπορική παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται επίσης να παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με τα ποσοστά πριν το 2007, αλλά ενδέχεται να σημειώσει μικρή άνοδο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η ανάπτυξη του εμπορίου πάσχει από την αλλαγή στη δομή της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού, αλλά θα μπορούσε να ενισχυθεί κατά τα προσεχή έτη από αρκετές προγραμματισμένες περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες. Το παγκόσμιο εμπόριο αναμένεται να αυξηθεί κατά 3,3% το 2015 και να φθάσει στο 4%, το 2016.

Η οικονομική ανάπτυξη στις προηγμένες αγορές έχει αποκτήσει δυναμική. Ειδικά η Ευρωζώνη βιώνει τη βελτίωση των συνθηκών, με όλα τα κράτη μέλη να επιστρέφουν σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και αύξηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Η οικονομία ωφελείται από τα κίνητρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το χαμηλό πληθωρισμό και το φθηνό ευρώ. Η ανάκαμψη έχει επίσης μέχρι στιγμής αντέξει τη συνεχή αβεβαιότητα σχετικά με το ελληνικό χρέος και τη θέση της Ελλάδας στη νομισματική ένωση. Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθούν να βιώνουν ραγδαία οικονομική ανάπτυξη, αν και ο ρυθμός ανάπτυξης έχει χαλαρώσει κατά το πρώτο μισό του έτους.

Η ανάπτυξη στις αναδυόμενες αγορές επιβραδύνθηκε τον περασμένο χρόνο και αναμένεται να υποχωρήσει περαιτέρω το 2015.

Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, οι χαμηλές τιμές πρώτων υλών και ιδιαίτερα ζητήματα χωρών σε μερικές από τις μεγαλύτερες αναδυόμενες αγορές επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη. Στη Λατινική Αμερική, και οι τρεις μεγαλύτερες οικονομίες – της Βραζιλίας, της Βενεζουέλας και της Αργεντινής – προβλέπεται να συρρικνωθούν το 2015. Στην Ανατολική Ευρώπη, η Ρωσία και η Ουκρανία θα είναι σε ύφεση και στην Ασία, η κινεζική οικονομία θα συνεχίσει να επιβραδύνεται. Ωστόσο, σε όλες τις περιφέρειες, πολλές χώρες που έχουν σταθερό πλαίσιο πολιτικής λογικά θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται σημαντικά.

Οι προοπτικές για το επιχειρηματικό κλίμα σε όλο τον κόσμο είναι στην καλύτερη περίπτωση, ανάμικτες. Στην ευρωζώνη, οι συνθήκες παραμένουν δύσκολες και τα περιστατικά αφερεγγυότητας ήταν το 2014 ακόμη κατά 87% πάνω από τα επίπεδα του 2007, παρά τη μείωση του αριθμού των περιστατικών αφερεγγυότητας σε πολλά κράτη μέλη. Για το 2015,η Atradius προβλέπει τα περιστατικά αφερεγγυότητας να πέσουν κατά 7% στην ευρωζώνη και πιο έντονα στην Ισπανία και την Ολλανδία. Επίσης, οι συνθήκες στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να βελτιωθούν. Αντίθετα ,πολλές από τις πιο σημαντικές αναδυόμενες αγορές, όπως η Βραζιλία, η Ρωσία και η Κίνα, αναμένεται να αντιμετωπίσουν αύξηση σε περιστατικά αφερεγγυότητας αλλά από μια σχετικά χαμηλή αφετηρία. Συνολικά, το επιχειρηματικό κλίμα θα παραμείνει δύσκολο, με την παγκόσμια ανάπτυξη να διατηρείται σε μέτρια επίπεδα τόσο το τρέχον έτος όσο και το 2016.

Η ανάπτυξη του εμπορίου παρουσιάζει μερική επιτάχυνση

Η ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου αυξήθηκε το 2014 σε 3,1% κατά μέσο όρο (από 2,4% το 2013), συμφώνως προς την εξέλιξη της οικονομικής ανάπτυξης. Επίσης, η ανάπτυξη του εμπορίου της Λατινικής Αμερικής υποχώρησε σημαντικά, συμφώνως προς την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό, εν συνεχεία, αντανακλά την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, η οποία οδήγησε σε μείωση των όγκων διαπραγματεύσιμων εμπορευμάτων. Η μείωση της ζήτησης πρώτων υλών από την Κίνα έχει επίσης οδηγήσει σε μείωση των τιμών των πρώτων υλών. Οι μειωμένες τιμές των πρώτων υλών επιδείνωσαν τις τάσεις ύφεσης σε μεγάλες χώρες όπως η Βραζιλία και η Αργεντινή, ασκώντας περαιτέρω πίεση στις εξαγωγές τους. Τα στοιχεία για την ανάπτυξη του εμπορίου στην Ασία ήταν περισσότερο ή λιγότερο σταθερά, συμφώνως προς την οικονομική ανάπτυξη, ενώ το εμπόριο των ΗΠΑ αυξήθηκε με συγκρατημένο ρυθμό, αντανακλώντας επίσης τις οικονομικές εξελίξεις. Η πιο αξιοσημείωτη εξέλιξη είναι στην ευρωζώνη, όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι πολύ πιο στοχευμένη ανά κλάδο. Καθώς η οικονομική ανάπτυξη ήταν ακόμα αμυδρά θετική στην ευρωζώνη, η ανάπτυξη του εμπορίου ανήλθε μόλις στο 2% μέχρι το τέλος του 2014.

Παρά το γεγονός ότι είναι υψηλότερη, η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου εξακολουθεί να είναι πολύ υποτονική, και πολύ χαμηλότερη από τον ιστορικό μέσο όρο του 5,5%. Επιπλέον, όπως έχουμε υποστηρίξει στο τεύχος Δεκεμβρίου του Economic Outlook, το οποίο πλέον τεκμηριώνεται και από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, είναι απίθανο η αύξηση να φτάσει και πάλι σε αυτό το επίπεδο. Ακόμα, ο προστατευτισμός αυξήθηκε και πάλι το 2014 (αν και με βραδύτερο ρυθμό) και η χρηματοδότηση του εμπορίου παρέμεινε σε ύφεση. Η βελτίωση σε αυτούς τους παράγοντες είναι που μπορεί να παρέχει ένα κίνητρο για τη μελλοντική ανάπτυξη του εμπορίου, και κατά συνέπεια τη μελλοντική αύξηση του ΑΕΠ. Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να αναφέρουμε τις δύο εμφανείς εμπορικές πρωτοβουλίες που τέθηκαν σε λειτουργία : την Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP)) μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ , και την Transpacific Partnership (TPP) μεταξύ των ΗΠΑ και των Ασιατικών χωρών. Τα stress tests που διενεργήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στα τέλη του 2014, θα βοηθήσουν επίσης. Έχει αναβιώσει η ελπίδα πως μπορούμε να απαλλαγούμε από τη χρηματοδοτική συμφόρηση, εφόσον οι ευρωπαϊκές τράπεζες αρχίζουν να παρέχουν και πάλι εμπορική χρηματοδότηση. Αυτό δικαιολογεί κάποια αισιοδοξία, η οποία εκφράζεται από ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα ανάπτυξης του εμπορίου, όπως προβλέπονται από τον ΠΟΕ: 3,3% το 2015 και 4% το 2016.

Πτώση του Ευρώ, αύξηση των εξαγωγών

Μια άλλη επίπτωση των μέτρων που λαμβάνονται από την ΕΚΤ ήταν η πτώση της αξίας του ευρώ. Το ευρώ έχει μειωθεί κατά περίπου 25% έναντι του δολαρίου από τα μέσα του 2014. Τα δύο νομίσματα έχουν συναλλαγές κοντά στην ισοτιμία, κάτι που δεν έχει συμβεί από το 2002. Αυτό έχει ωφελήσει τις εξαγωγές της Ευρωζώνης προς χώρες εκτός Ευρωζώνης. Οι εξαγωγές της Ευρωζώνης αυξήθηκαν κατά 3,8% το 2014 και αναμένεται να ανέλθουν στο 4,8% το τρέχον έτος. Η ισχυρότερη αύξηση καταγράφηκε στην Ιρλανδία (+ 12,6%) και την Ελλάδα (+ 8,8%). Οι ισπανικές εξαγωγές αυξήθηκαν επίσης κατά 4,2%. Οι χώρες αυτές επωφελούνται τόσο από το φθηνότερο ευρώ όσο και από τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που έχουν πιέσει προς τα κάτω τους μισθούς. Η αύξηση των εισαγωγών από την άλλη πλευρά υστερεί σημαντικά από αυτή των εξαγωγών από το 2010, ως αποτέλεσμα των αδύναμων οικονομικών συνθηκών ζήτησης εντός της ευρωζώνης. Η αυξανόμενη διαφορά μεταξύ της απόδοσης των εξαγωγών και των εισαγωγών οδήγησε σε εμπορικό πλεόνασμα ρεκόρ το περασμένο έτος. Επιπλέον, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε στο 3,4% το 2014 και αναμένεται να αυξηθεί σε 4% το τρέχον έτος.