Οι πιο “privé” πόλεις στον κόσμο

Ο πολλαπλασιασμός των ιδιωτικών, υψηλής ασφάλειας, χώρων έχει οδηγήσει ορισμένες περιοχές του κόσμου, όπως το Λονδίνο, στο να θυμίζουν αίθουσες αναμονής σε αεροδρόμιο. Αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο να χαρτογραφήσει και να ποσοτικοποιήσει κανείς την ιδιωτικοποίηση εκτάσεων ανά τον κόσμο, το Ντουμπάι διεκδικεί σίγουρα με αξιώσεις τα πρωτεία. Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας Guardian, αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός πως το σημερινό κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο της χώρας αντικατοπτρίζεται στους υψηλής ασφάλειας, ιδιωτικοποιημένους χώρους που στεγάζουν εμπορικά και συνεδριακά κέντρα, καθώς και πολυτελή διαμερίσματα, σε ένα περιβάλλον που δεν θυμίζει σχεδόν σε τίποτα δημόσιο χώρο.

Η έννοια της αρχαίας ελληνικής λέξης του «ιδιώτη», δηλαδή εκείνου που δε συμμετέχει στη δημόσια ζωή, περιγράφει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την επιλογή εκείνων που ζουν σε τέτοιου είδους ιδιωτικοποιημένους χώρους. Η σύγχρονη περιφραγμένη κοινότητα επικεντρώνεται στην ιδιωτικοποίηση της εμπειρίας του σπιτιού στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Υπάρχουν κυριολεκτικά εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σε κλειστές κοινότητες: έχουν γίνει πρότυπο επιλογής σε πολλές κοινωνίες σε ολόκληρο τον κόσμο, οι οποίες παρουσιάζουν τεράστιο βαθμό κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας.

Οι κλειστές κοινότητες είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και η Ινδία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα χώρας με τεράστιες ανισότητες στην κατανομή του πλούτου, στην οποία οι «ιδιωτικές» πόλεις κάνουν την εμφάνισή τους η μία μετά την άλλη. Πολλά εκατομμύρια Ινδοί ζουν με αυτό τον τρόπο, όπως κάνουν στη Λατινική Αμερική , σε περιοχές της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, της Ρωσίας και της Ασίας –και ιδίως στην Κίνα. Το Μεξικό είναι η χώρα η οποία εκτιμάται ότι έχει το μεγαλύτερο αριθμό κλειστών κοινοτήτων διεθνώς, με περίπου 57 εκατομμύρια ανθρώπους να ζουν σε αυτές. Στο Ρίο, κάτοικοι ενόπλων, περιφραγμένων κοινοτήτων μετακινούνται με ελικόπτερο για να αποφύγουν τους δρόμους και τις γειτονιές της πόλης. Στη Νότια Αφρική μετά το Aπαρτχάιντ έχουν γίνει ελάχιστα πράγματα για να διαλυθεί ο φόβος μεταξύ των κοινοτήτων κι έτσι πόλεις όπως το Γιοχάνεσμπουργκ είναι μεταξύ αυτών με τις περισσότερες κλειστές κοινότητες στον κόσμο.

Από τις χώρες αυτές δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί η Βρετανία. Σύμφωνα με έκθεση του 2003, στη χώρα υπάρχουν τουλάχιστον 1.000 κλειστές κοινότητες, ένα ποσοστό που μέχρι σήμερα έχει σίγουρα αυξηθεί. Στο κέντρο σχεδόν κάθε βρετανικής πόλης υπάρχει μία ιδιωτική κοινότητα, όπως το Cabot Circus στο Μπρίστολ ή το Liverpool One, το οποίο εκτείνεται σε 34 δρόμους στην καρδιά της πόλης .

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως η Ελλάδα, η χώρα που επλήγη περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη από την οικονομική κρίση, είναι μεταξύ των ευρωπαϊκών περιοχών που φιλοξενούν τις περισσότερες «ιδιωτικές πόλεις» στην Ευρώπη. Μάλιστα, σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian, η χώρα μας αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα του πώς η αστική ιδιωτικοποίηση δεν αποτελεί αποκλειστικά αποτέλεσμα φραγμάτων.

Έτσι, ενώ μπορεί να είναι αδύνατο να πει κανείς πως μια πόλη ή μια χώρα είναι η πιο «ιδιωτική» στον κόσμο, αυτό που μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα είναι πως οι κοινωνίες με υψηλά επίπεδα ανισότητας είναι επίσης και εκείνες όπου η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας σφαίρας και η ζωή πίσω από τις πύλες κλειστών κοινοτήτων καθορίζουν όλο και περισσότερο τον αστικό ιστό.