Η προσφυγική κρίση σε αριθμούς
Το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δοκιμάζει τις πραγματικές αντοχές της Ευρώπης.
Της Έφης Πάλλη
Η μεγαλύτερη ροή προσφύγων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο έχει προορισμό την Ευρώπη. Την εποχή που οι ισορροπίες ανάμεσα στις χώρες κράτη-μέλη της Ε.Ε πατούν σε τεντωμένο σκοινί λόγω της οικονομικής ύφεσης, μια άλλη κρίση, η ανθρωπιστική, έρχεται από τα βάθη της Ανατολής για να τεστάρει τα όρια της «Ένωσης».
445.180 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν περάσει μέσω των νησιών του Αιγαίου στην πιο «λαβωμένη» οικονομικά χώρα της Ε.Ε, την Ελλάδα. Τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης φαίνονται πλέον σε κάθε νοικοκυριό. Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι ήρθαν για να μείνουν μετά την ανακοίνωση του πολύκροτου δημοψήφισματος του Ιουλίου. Τα Δημόσια Ταμεία είναι άδεια. Ο κρατικός μηχανισμός έχει χτυπήσει κόκκινο συναγερμό και παράλληλα καλούμαστε να διαχειριστούμε το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων και μεταναστών των τελευταίων δεκαετιών.
Η ειδοποιός διαφορά είναι, σε ό,τι αφορά την προσφυγική κρίση, πως οι αριθμοί δεν μιλούν με νομισματικά σύμβολα για αγορές και τιμές, αλλά για ανθρώπινες ζωές. Κάθε διάγραμμα και κάθε μελέτη που δημοσιοποιείται δε σχετίζεται με ρυθμούς ανάπτυξης ή οικονομικής μεγέθυνσης αλλά με ανθρώπους που φεύγουν για να σωθούν. Για το λόγο αυτό, οι αριθμοί εδώ δεν στρογγυλοποιούνται – πως άλλωστε να κάνει κανείς rounded down στα ναυάγια που καταγράφηκαν τον περασμένο μήνα ανοιχτά της Κω;
Σε αποστολή μας στη Λέσβο, το νησί που έχει δεχτεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων -253.585 άνθρωποι πέρασαν σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του UNHCR- επισκεφθήκαμε το Καρά Τεπέ και τη Μόρια. Το Καρά Τεπέ είναι το Κέντρο Πρώτης Υποδοχής Σύρων και στη Μόρια έχει στηθεί Κέντρο Κράτησης και Καταγραφής Μεταναστών. Από τις συνολικές αφίξεις για το 2015, το 70% είναι Σύριοι, το 18% Αφγανοί, το 4% Ιρακινοί ενώ Σομαλοί, Πακιστανοί και Νιγηριανοί ολοκληρώνουν το ποσοστό.
Ο ΟΗΕ καταγγέλλει πως περισσότεροι από 3 εκατομμύρια Σύριοι έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου. Περίπου 1,9 εκατομμύρια από αυτούς βρίσκονται σήμερα στην Τουρκία ενώ το 25% του πληθυσμού του Λιβάνου είναι Σύριοι πρόσφυγες. Το καλοστημένο κύκλωμα το διακινητών έχει απλώσει τα πλοκάμια του μέχρι την Βόρεια Ευρώπη. Η Europol μιλά για περίπου 30.000 εμπλεκόμενους στις μεταφορές προς την Ευρώπη.
Πηγές αναφέρουν πως η μαύρη αγορά της Τουρκίας κερδίζει 16 δισ. το χρόνο από τις μετακινήσεις των μεταναστών. Το ποσό αυτό, όσο και αν φαντάζει εξωπραγματικό δεν είναι, αν λάβει κανείς υπόψιν πως για την μεταφορά από τα τουρκικά παράλια στην Ελλάδα, απόσταση ούτε 5 μίλια, το κόστος ανέρχεται κατά Μ.Ο σε 1.200 δολάρια το άτομο.
Σύμφωνα με σχετική μελέτη της Frontex, ο αριθμός παράνομης διάσχισης συνόρων θα αγγίξει τις 630.000 ανθρώπους μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Παράλληλα ρεπορτάζ του περιοδικού Time αναφέρει πως 23.150 παιδιά ζητούν άσυλο, αριθμός διπλάσιος από το περσινό αριθμό-ρεκόρ.
Όσον αφορά τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, το 66% των προσφύγων και μεταναστών είναι άνδρες, το 21% γυναίκες και το 13% παιδιά. Ο κ. Παναγιώτης Νίκας, αρμόδιος του υπ. Δημόσιας Τάξης για τα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής, ερμηνεύει το υψηλό ποσοστό ανδρών ως θέμα αντοχής σε σχέση με τις γυναίκες λέγοντας πως οι άνδρες είναι πιο ανθεκτικοί στις δύσκολες συνθήκες της μετακίνησης και στις περισσότερες περιπτώσεις, η υπόλοιπη οικογένεια ακολουθεί εφόσον ο άνδρας έχει φτάσει και εγκατασταθεί στον προορισμό.
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι (πολιτικοί μετανάστες, οικονομικοί μετανάστες, πρόσφυγες) περνούν τα ευρωπαϊκά σύνορα καθημερινά. Κάποιες χώρες κράτη-μέλη αρνούνται να δεχτούν τους πρόσφυγες, όπως η Ουγγαρία που έκλεισε τα Ουγγρο-σερβικά σύνορα, η Πολωνία που ανακοίνωσε πως θα δέχεται επιλεκτικά μετανάστες εξ Ουκρανίας και η Γερμανία που έθεσε εαυτόν εκτός συνθήκης Σένγκεν για κάποιες ημέρες τον Αύγουστο. Κατά τ’ άλλα, οι οικονομικές μελέτες δείχνουν ότι η προσφυγική ροή συμβάλει στην αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας κατά 0.4%.
Το πολιτικό παρασκήνιο που παίζεται πίσω από το προσφυγικό είναι έντονο με τις «ισχυρές» χώρες τις Ε.Ε να ασκούν πιέσεις προς τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον και τούμπαλιν. Το ερώτημα είναι για πόσο οι διάφορες πλευρές θα παίζουν πολιτικά παιχνίδια και πότε θα δουν πίσω από τους αριθμούς τον Άνθρωπο και τις αθώες ζωές που διακυβεύονται.
