Η ρίζα του προβλήματος που οδήγησε στην ελληνική κατάρρευση

Οι Έλληνες ψήφισαν την Κυριακή σε ένα δημοψήφισμα-ορόσημο, λέγοντας «όχι» σε ένα πρόγραμμα διάσωσης και σε περισσότερη λιτότητα. Το αποτέλεσμα δεν επιλύει την επείγουσα κρίση που αντιμετωπίζει η Ελλάδα – όπως δεν θα το έλυνε και το αντίθετο αποτέλεσμα.

Χρόνια ύφεσης και λιτότητας, σε συνδυασμό με τις προβληματικές πολιτικές ηγεσίες, άφησαν την Ελλάδα χρεοκοπημένη.

Χωρίς άλλο ένα πρόγραμμα διάσωσης, είναι πιθανή μια οικονομική καταστροφή. Οι τράπεζες θα ξεμείνουν από χρήματα, οι ηλικιωμένοι δεν θα μπορούν να πάρουν τις συντάξεις τους, και η ανεργία – που κινείται ήδη στο αφάνταστα υψηλό 25% – θα επιδεινωθεί. Να το πώς έφτασε η Ελλάδα σε αυτό το σημείο.

Τι βρίσκεται στη ρίζα του προβλήματος;

Στη ρίζα του προβλήματος στην Ελλάδα βρίσκεται το χρέος. Η Ελλάδα έχει υπερβολικά μεγάλο χρέος. Και η Ελλάδα δεν είναι μια μεγάλη χώρα. Έχει περίπου 11 εκατομμύρια ανθρώπους πληθυσμό και μια οικονομία του μεγέθους του Όρεγκον. Ο τουρισμός αντιπροσωπεύει περίπου το 16% της οικονομικής παραγωγής στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα έχει τόσο πολύ χρέος που οι τακτικοί επενδυτές σταμάτησαν να αγοράζουν τα ομόλογά της – δηλαδή να της δανείζουν χρήματα.

Όλες οι υγιείς χώρες – και μάλιστα ακόμα και ορισμένες μη υγιείς – δανείζονται χρήματα από την πώληση ομολόγων σε επενδυτές, μεγάλους και μικρούς. Το θέμα είναι να χρησιμοποιούνται τα χρήματα για να γίνεται η χώρα ισχυρότερη, μέσω π.χ. της οικοδόμησης καλύτερων υποδομών και συστημάτων μεταφορών και εκπαίδευσης. Οι ΗΠΑ έχουν πολλά χρέη, αλλά έχουν και μια τεράστια οικονομία και τη δυνατότητα να τα αποπληρώσουν.

Αλλά οι χώρες μπαίνουν σε μπελάδες όταν δανείζονται πέρα από τις δυνατότητές τους. Αυτό είναι ακριβώς ό,τι συνέβη στην Ελλάδα.

Πότε ξεκίνησε το πρόβλημα του χρέους στην Ελλάδα;

Υπάρχει μια συζήτηση ως προς το πόσο βαθιές είναι οι ρίζες των υπερβολικών δαπανών στην Ελλάδα. Αλλά ξέρουμε το εξής: Όπως και πολλές χώρες της Ευρώπης, η Ελλάδα βρέθηκε σε κρίση μόνο μετά την κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας το 2007 και το 2008, και τη χρηματοοικονομική «μετάδοση» σε όλο τον κόσμο.

Καθώς τα πράγματα χειροτέρευαν, οι κυβερνήσεις ξόδευαν περισσότερα χρήματα. Οι δαπάνες έβαλαν χρήματα στις τσέπες των πολιτών και συνέβαλλαν σε ένα δίχτυ ασφαλείας για τις πιο ευάλωτες ομάδες, αλλά πρόσθεσαν επίσης και στα χρέη των κυβερνήσεων.

Οι περισσότερες χώρες κατάφεραν να μην βυθιστούν. Ωστόσο, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες σχεδόν πνίγηκαν. Η Ελλάδα βρέθηκε στο χειρότερο σημείο απ’ όλες.

Πότε ήταν η πρώτη ελληνική διάσωση;

Η πρώτη ελληνική διάσωση έλαβε χώρα το 2010. Οι ηγέτες της Ευρώπης, μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, έδωσαν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες, ώστε να μπορέσουν αυτές να πληρώσουν τα χρέη τους.

Αυτά τα πακέτα διάσωσης εμπεριείχαν μια ανταλλαγή: Οι χώρες της κρίσης έλαβαν τα χρήματα έκτακτης ανάγκης, και με τη σειρά τους συμφώνησαν να περικόψουν τις δαπάνες και να κάνουν τις οικονομίες τους πιο αποτελεσματικές. Η λιτότητα ήταν σκληρή.

Η Ελλάδα αναγκάστηκε να προβεί σε βαθιές περικοπές στους μισθούς, αυξήσεις φόρων, πάγωμα συντάξεων και απαγόρευση πρόωρης συνταξιοδότησης. Πολλοί οικονομολόγοι προειδοποίησαν ότι η λιτότητα θα έκανε τα πράγματα χειρότερα· άλλοι είπαν ότι η Ελλάδα δεν είχε άλλη επιλογή.

Σίγουρα, η Ελλάδα μείωσε το νέο χρέος της, αλλά δεν έχει σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την αποπληρωμή των δανείων διάσωσης ή τη μεταρρύθμιση της οικονομίας της, όπως έχουν κάνει άλλες χώρες. Και η λιτότητα προσέθεσε στα οικονομικά δεινά της χώρας.

Τον περασμένο Ιανουάριο, οι απελπισμένοι ψηφοφόροι εξέλεξαν τον ΣΥΡΙΖΑ που υποσχέθηκε να τερματίσει τη λιτότητα. Ο Αλέξης Τσίπρας, επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ, έγινε πρωθυπουργός. Ο Τσίπρας ήξερε ότι τα δάνεια διάσωσης επρόκειτο να γίνουν απαιτητά και ότι η Ελλάδα δεν είχε αρκετά χρήματα για να τα αποπληρώσει. Έπρεπε να διαπραγματευτεί με την Ευρώπη για να τα μετακυλήσει μέσω νέων πακέτων διάσωσης.

Αλλά ο Τσίπρας υιοθέτησε μια σκληρή γραμμή, επιμένοντας ότι οι δανειστές έπρεπε να χαλαρώσουν τη λιτότητα. Οι δανειστές δεν υποχώρησαν, και την περασμένη εβδομάδα η Ελλάδα δεν πλήρωσε ένα δάνειο στο ΔΝΤ. Έγινε η πρώτη ανεπτυγμένη χώρα που πράττει κάτι τέτοιο.

Ποιες είναι οι επιλογές της Ελλάδας σήμερα;

Δεν υπάρχουν πολλές επιλογές για την Ελλάδα σήμερα. Το χρέος είναι ακόμα εκεί, στη θέση του, και η οικονομία στην Ελλάδα έχει χειροτερέψει φέτος. Οι τράπεζες της χώρας έχουν σχεδόν ξεμείνει από χρήματα.

Επειδή η Ελλάδα είναι στο ευρώ – ένα νόμισμα που χρησιμοποιείται από 19 χώρες – δεν καθορίζει η ίδια την αξία του νομίσματός της. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση δεν μπορεί να στραφεί στο εργαλείο που παραδοσιακά χρησιμοποιούν χώρες με υπερβολικό χρέος: την υποτίμηση. Όταν το νόμισμα υποτιμάται, το κόστος του χρέους μειώνεται.

Η πτώχευση επίσης δεν αποτελεί επιλογή για την Ελλάδα, ιδιαίτερα εφόσον δεν υπάρχει πτωχευτικό δικαστήριο για τις χώρες ώστε να τις βοηθήσει να πείσουν τους δανειστές να δεχτούν να λάβουν λιγότερα απ’ όσα τους χρωστούν.

Ο άλλος τρόπος με τον οποίο μια χώρα μπορεί να απαλλαγεί από το χρέος είναι αν η οικονομία αναπτύσσεται. Αλλά η Ελλάδα χρωστάει τόσα πολλά σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας της, που θα χρειαζόταν ένα θαύμα ώστε η οικονομική ανάπτυξη να έχει απτά αποτελέσματα.

Και τώρα τι;

Τίποτε το καλό. Στο δημοψήφισμα της Κυριακής, οι Έλληνες απέρριψαν ένα ακόμα σχέδιο διάσωσης.

Ο Τσίπρας, ο οποίος προκήρυξε το δημοψήφισμα, ζήτησε από το λαό να ψηφίσει «Όχι». Θεώρησε ότι αυτό το αποτέλεσμα θα του δώσει περισσότερη δύναμη απέναντι στους δανειστές της Ελλάδας. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης διαφώνησαν και υποστήριξαν ότι το «Όχι» θα στείλει ένα μήνυμα στην υπόλοιπη Ευρώπη ότι η Ελλάδα δεν θέλει πλέον να είναι μέρος της ευρωζώνης.

Σε αυτό το σημείο, μια έξοδος από την ευρωζώνη και μια επιστροφή στο παλιό νόμισμα της Ελλάδας, τη δραχμή, θα επιφέρει αναστάτωση. Η αξία του χρήματος που οι άνθρωποι (και οι τράπεζες) έχουν στην τσέπη τους θα μειωθεί. Οι τιμές θα τραβήξουν την ανηφόρα. Και η καθημερινή ζωή μπορεί να χειροτερέψει κι άλλο.

Εν τω μεταξύ, υπάρχει ακόμα το χρέος και δεν υπάρχουν τα χρήματα για να αποπληρωθεί. Και η οικονομία παραμένει ρημαγμένη.

Πηγή: CNN MONEY