Η σύγκριση της σημερινής Fed με τη δεκαετία του ’70: Το δίλημμα της ανεξαρτησίας – Τι θέλουν οι επενδυτές
Όπως και στη δεκαετία του 2020, έτσι και στη δεκαετία του 1970 υπήρχε έντονο πρόβλημα πληθωρισμού. Το πρόβλημα αυτό δεν ήταν προσωρινό· αντίθετα, επιδεινωνόταν. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό συνέβη επειδή, στις αρχές της δεκαετίας, ο τότε πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve), Άρθουρ Μπερνς, δέχτηκε πιέσεις από τον πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον και τελικά υπέκυψε.
Σήμερα, ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, είναι αποφασισμένος να μην αφήσει κάτι τέτοιο να ξανασυμβεί. Για να το πετύχει, θα χρειαστεί πολιτική δεξιοτεχνία και θάρρος.
Κατά τη διάρκεια του 1971, ο Μπερνς έλεγε στον Νίξον ότι η μείωση των επιτοκίων σε μια πληθωριστική οικονομία ήταν λάθος. Ο Νίξον, όμως, επέμεινε για πολιτικούς λόγους.
Εκτός από τον πληθωρισμό, οι ΗΠΑ είχαν τότε και ανεργία 6%, ένα υψηλό ποσοστό για τα δεδομένα της εποχής. Ο Νίξον πίεζε τον Μπερνς να χαλαρώσει τη νομισματική πολιτική, καθώς, ενόψει των εκλογών του 1972, έκρινε πως η ανεργία αποτελούσε μεγαλύτερη απειλή για την επανεκλογή του από τον πληθωρισμό. Όταν ο Νίξον απείλησε να περιορίσει τη θεσμική ανεξαρτησία της Fed μέσω νομοθεσίας, ο Μπερνς υπέκυψε στις πιέσεις.
Η Fed και οι πιέσεις της πολιτικής εξουσίας σήμερα
Σήμερα, η ανεξαρτησία της Fed βρίσκεται ξανά στο στόχαστρο. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχασε την υπομονή του με τον Πάουελ λίγο μετά τον διορισμό του το 2018 και πρόσφατα εξαπέλυσε νέα επίθεση εναντίον του.
Αυτή ακριβώς η πολιτική παρέμβαση είναι ο λόγος που το Κογκρέσο αποφάσισε να αφαιρέσει τις αποφάσεις για τα επιτόκια από τα χέρια των πολιτικών και να δημιουργήσει μια σχετικά ανεξάρτητη Ομοσπονδιακή Τράπεζα. Είναι πιο εύκολο για έναν διοικητή με 14ετή θητεία να πάρει αντιδημοφιλείς αποφάσεις, όπως η αύξηση των επιτοκίων, χωρίς να ανησυχεί για πολιτικές συνέπειες.
Η ανεξαρτησία, βέβαια, δεν εγγυάται την απουσία λαθών. Απλώς αυξάνει τις πιθανότητες ότι, αν γίνουν λάθη, αυτά θα προέρχονται από κακή οικονομική εκτίμηση και όχι από πολιτικές σκοπιμότητες.
Η ανεξαρτησία της Fed δεν είναι απόλυτη. Το Κογκρέσο θα μπορούσε να την περιορίσει με νομοθεσία. Ο πρόεδρος διορίζει τους κυβερνήτες της Fed και η Γερουσία τους εγκρίνει. Επιπλέον, ο πρόεδρος της Fed καταθέτει τακτικά σε επιτροπές του Κογκρέσου και απαντά σε ερωτήσεις.
Παρ’ όλα αυτά, οι μακροχρόνιες θητείες και η δυνατότητα απομάκρυνσης μόνο για σοβαρό λόγο δίνουν στους διοικητές της Fed σημαντικό βαθμό ανεξαρτησίας. Ο Πάουελ, όπως και κάθε πρόεδρος της Fed, θέλει να τη διατηρήσει.
Κατά τη διάρκεια των έξι ετών του ως πρόεδρος, ο Πάουελ έχει αποδείξει ότι διαθέτει πολιτική ευφυΐα και ευελιξία σε ό,τι αφορά τις σχέσεις του με το Κογκρέσο. Ωστόσο, η αντιπαράθεση με τον πρόεδρο Τραμπ θα είναι πολύ πιο δύσκολη υπόθεση.
Η τελευταία απόφαση της Fed
Στη συνεδρίαση του Ιανουαρίου, τα 12 μέλη της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Fed (FOMC) δεν ενέδωσαν στις πιέσεις του προέδρου. Αν και η Fed είχε μειώσει το βασικό επιτόκιο κατά μία ποσοστιαία μονάδα από τον Σεπτέμβριο, αυτή τη φορά άφησε τα επιτόκια αμετάβλητα.
Στη συνέντευξη Τύπου μετά τη συνεδρίαση, ο Πάουελ δήλωσε ότι η Fed θέλει να δει περαιτέρω πρόοδο στη μείωση του πληθωρισμού προς τον στόχο του 2%, πριν προχωρήσει σε νέες μειώσεις επιτοκίων.
Όταν ρωτήθηκε για το σχόλιο του Τραμπ, ότι «θα απαιτήσει χαμηλότερα επιτόκια», ο Πάουελ απάντησε ήπια και θεσμικά: «Δεν πρόκειται να σχολιάσω ή να απαντήσω σε όσα είπε ο πρόεδρος. Δεν είναι σωστό να το κάνω», είπε. «Το κοινό μπορεί να είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε όπως πάντα, εστιάζοντας στη χρήση των εργαλείων μας για την επίτευξη των στόχων μας» – δηλαδή τη σταθερότητα των τιμών και τη μέγιστη απασχόληση.
«Θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε τις αποφάσεις μας με βάση τα οικονομικά δεδομένα. Μην περιμένετε να κάνουμε κάτι διαφορετικό», πρόσθεσε.
Το αν η στρατηγική του Πάουελ – να κρατά χαμηλό προφίλ – θα αποδειχθεί επιτυχής, μένει να φανεί. Πάντως, είναι μια καλή αρχή.
Ο πρόεδρος Τραμπ έχει δείξει ότι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην αντίδραση των χρηματαγορών. Θα ήταν χρήσιμο να θυμάται ότι, αν μια μελλοντική μείωση επιτοκίων φανεί πως έγινε υπό πολιτική πίεση, τότε η αντίδραση των αγορών θα είναι εξαιρετικά αρνητική. Οι επενδυτές θέλουν μια ανεξάρτητη Fed.
