Η θεμελιώδης αντίφαση του Αλέξη Τσίπρα

«..Αν είχαμε επιδιώξει ομοφωνία για τη Συνθήκη Σένγκεν, αν περιμέναμε να επιτύχουμε ομοφωνία για το ευρώ, τι θα συνέβαινε; Η απάντηση είναι προφανής. Σήμερα λοιπόν έχουμε δώσει όνομα σε αυτήν τη διαφοροποίηση: στις Συνθήκες ονομάζεται «ενισχυμένη συνεργασία». Τίποτε δεν εμποδίζει ορισμένες χώρες στο πλαίσιο που ανέφερα να εμβαθύνουν στη συνεργασία τους σε ορισμένους τομείς, όπως η ΟΝΕ, η ενέργεια, η άμυνα, ή σε κοινές δράσεις εξωτερικής πολιτικής. Μιλάω για ενισχυμένη συνεργασία. Δεν πρόκειται για σκληρό πυρήνα, ούτε για Ευρώπη δύο ταχυτήτων. Είναι η Ευρώπη όπως λειτουργούσε ως σήμερα, εδώ και πενήντα χρόνια!..» – Ζακ Ντελορ

Σε πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα Le Monde ο Έλληνας Πρωθυπουργός και οι σύμβουλοί του αποκαλύπτουν μια θεμελιώδη αντίφαση. Τα ξένα μέσα ήδη σχολίασαν αρνητικά το κείμενο με λίγες εξαιρέσεις. Τα σημεία κριτικής τους εστιάστηκαν στο παιχνίδι ευθύνης (blame game) για το ποιος φταίει για την καθυστέρηση ουσιαστικής έναρξης των διαπραγματεύσεων και στην οξύτητα ορισμένων εκφράσεων, όπως για παράδειγμα στην απόδοση προθέσεων των εταίρων για «δημιουργία ενός τερατουργήματος τεχνοκρατικού με πρόθεση την διάσπαση της». Και την ακροτελεύτια απειλητική φράση «για ποιόν κτυπά η καμπάνα».

Εμείς θα περιοριστούμε να αποκαλύψουμε μια θεμελιώδη αντίφαση που προκύπτει από το κείμενο. Και προκαλεί το εύλογο ερώτημα στο αν ο Πρωθυπουργός τοποθετείται στο στρατόπεδο των ευρωπαϊστών ή όχι.

Είναι γνωστό, ότι το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα στηρίζεται στη δημιουργία ενός υπερεθνικού θεσμού –την Ε.Ε.- στον οποίο εκχωρείται τμήμα της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών. Αυτή είναι η διαφορά από άλλους παγκόσμιους Οργανισμούς. Και αυτός είναι και ο τρόπος από την ίδρυση για να λειτουργήσει η υπερεθνική οντότητα στην πορεία προς την ολοκλήρωσή της. Που είναι και το όραμα των ιδρυτών της Ένωσης, αλλά και το όραμα όσων από εμάς πιστεύουμε στην Ομοσπονδία. Οι ευρωσκεπτικιστικές ομάδες της δεξιάς και της άκρας αριστεράς αυτό που απαιτούν είναι ακριβώς η επιστροφή της κυριαρχίας στα κράτη μέλη και είτε τη διάλυση της Ε.Ε. (περίπτωση ακροδεξιών τύπου Λεπέν) είτε τον μετασχηματισμό της Ένωσης σε ζώνη ελευθέρου εμπορίου τύπου ΕΣΕΖ, με απάλειψη από της συνθήκες του τμήματος της εθνικής κυριαρχίας που έχει εκχωρηθεί.(βρετανική προσέγγιση)

Η φωτογραφία της στιγμής των προβληματισμών της Ένωσης αποτυπώνεται στο έγγραφο που απέστειλε ο Γιούνκερ και θεσμοί στους αρχηγούς κρατών υπό μορφήν ερωτήσεων σχετικά με τα δομικά και θεσμικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν, ώστε να διορθωθούν τα σφάλματα αρχιτεκτονικής τους, που αποκαλύφθηκαν από την κρίση του 2008. Δηλαδή την αποκατάσταση του ελλιπούς πυλώνα της Οικονομικής ένωσης από την ΟΝΕ. Ο λόγος για τον οποίο η Ένωση πρέπει να προχωρήσει σε εμβάθυνση της ΟΝΕ είναι το γεγονός ότι είναι φανερό σε όλους τους υπευθύνους πολιτικούς και τις κοινωνικές δυνάμεις, ότι το ενιαίο νόμισμα είναι βασικό στοιχείο για την παρουσία της Ευρώπης στην ομάδα των ισχυρών. Όπως λέει ο Κον Μπεντίτ και ο Γιόσκα Φίσερ, σε λίγα χρόνια, αν οι χώρες ακόμη και οι πιο ισχυρές βρεθούν με εθνικό νόμισμα, σύντομα ακόμη και η Γερμανία θα είναι δύναμη δεύτερης κατηγορίας.

Για την ώρα οι απαντήσεις από τα κράτη στο κείμενο Γιούνκερ δεν είναι γνωστές. Η γαλλική Le Μonde όμως παρουσίασε στοιχεία ενός γαλλογερμανικού κειμένου για το ζήτημα. Ο κινητήριος άξονας για την ολοκλήρωση υπήρξε πάντα ο γαλλογερμανικός. Έτσι και τώρα οι δυο χώρες με πάσα μυστικότητα συνέγραψαν την απάντησή τους. Από τα λίγα που ξέρουμε, είναι φανερό ότι η πρόταση κατευθύνεται στην ενδυνάμωση της Ευρωζώνης, για να μπορέσει να διορθώσει τις αστοχίες της. Και παρουσιάζονται μια σειρά σκέψεων προς επεξεργασία, που φανερά είναι ένας συγκερασμός των προσεγγίσεων της Κεντροδεξιάς και της σοσιαλδημοκρατίας. Έτσι για παράδειγμα η κοινωνική συνοχή, η αντιμετώπιση της ανεργίας, η Παιδεία και η διαρκής εκπαίδευση και η σύγκλιση συνυπάρχουν με τις ανάγκες μεταρρυθμίσεων για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, την εναρμόνιση της Παιδείας και της δια βίου μάθησης , την αύξηση των επενδύσεων κλπ. Ως εργαλείο προτείνουν την ισχυροποίηση των θεσμών και την εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Eurogroup με την δημιουργία θέσης μόνιμου και αποκλειστικής απασχόλησης Προέδρου. Που θα συντονίσει την πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει για την εναρμόνιση δημοσιονομικών, φορολογικών και άλλων πολιτικών. Την ίδια ώρα προτείνεται η δημιουργία ενός Κοινοβουλίου μέσα από Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που θα παίζει τον ρόλο δημοκρατικού θεσμού ελέγχου.

Η όλη προσπάθεια θα πρέπει να γίνει στα πλαίσια των συνθηκών ή στα όριά τους, όπως έγινε με τα πρώτα βήματα που έχουν πραγματοποιηθεί με την Τραπεζική Ένωση, τον μηχανισμό EFSF κλπ.

Η θέση του Αλέξη Τσίπρα απέναντι σε κάποιες από τις προτάσεις δεν τον κατατάσσουν στους ευρωσκεπτικιστές, αλλά σε κάτι άλλο, υβριδικό για την ώρα. Και το πρόβλημά του είναι ότι δεν έχει ξεκαθαρίσει την άποψή του για το ζήτημα της εθνικής κυριαρχίας. Φράσεις όμως όπως «..ο σκληρός πυρήνας –που πάει να δημιουργηθεί- θα θέτει σκληρούς κανόνες λιτότητας και θα διορίζει έναν υπερυπουργό οικονομικών της Ευρωζώνης με απεριόριστη εξουσία , με την δυνατότητα να απορρίπτει ακόμη και τους προϋπολογισμούς κυρίαρχων κρατών που δεν ευθυγραμμίζονται με τα δόγματα του ακραίου νεοφιλελευθερισμού», παραπέμπουν σε ευρωσκεπτιστικό προσανατολισμό.

Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς πώς πρέπει να είναι η άλλη Ευρώπη που οραματίζεται ο κ. Τσίπρας και οι κατά κύριο λόγο αγγλοσαξονικής επιρροής οικονομικοί του σύμβουλοι. Το μικρό απόσπασμα από το μεγάλο σε έκταση κείμενο καταγράφει μια γενικής φύσης οραματική εκδοχή: «..η πρώτη στρατηγική επιδιώκει την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης σε ένα πλαίσιο ισότητας, αλληλεγγύης μεταξύ λαών και των πολιτών της..»

Δηλαδή; Τι λέει ο ποιητής επί του πρακτέου. Τίποτε. Αντίθετα συμπεραίνει ότι η άλλη πολιτική ενοποίησης οδηγεί στην κατάργηση της Δημοκρατίας. Αυτό ας μην το σχολιάσουμε, μιας και δεν προκύπτει από το πουθενά.

Τέλος πρέπει να παραδεχτούμε, ότι υπάρχουν δυνάμεις στην Ευρώπη, που επιδιώκουν τη δημιουργία Ευρωζώνης δυο ταχυτήτων. Όπου στην πρώτη θα συνεργάζονται οι ισχυροί και στην δεύτεροι οι πιο αδύναμοι μέχρις ότου πραγματοποιήσουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για να μεταπηδήσουν στην πρώτη ταχύτητα. Όμως αυτές οι φωνές δεν εκφράζουν μέχρι στιγμής κάποιες κυβερνήσεις, αλλά στελέχη τους.

Το θέμα θα απασχολήσει για χρόνια την ‘Ένωση και τις κοινωνίες της, αλλά καλό είναι να προετοιμαζόμαστε εσωτερικά για το πού είναι το μέλλον της χώρας, με ποια μέσα θα επιτευχθεί και με ποιες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις. Οι οποίες στην χώρα μας κυριαρχούνται από λανθάνον αίσθημα απομονωτισμού, μεταρρυθμιστικής κόπωσης και συνδρόμου συνομωσίας..

Η ‘’σχιζοφρένεια’’ αυτή διαχέεται παντού και οι πνευματικές και πολιτικές δυνάμεις επιβάλλεται να αρθρώσουν ολοκληρωμένο λόγο για το όραμα στο οποίο θεωρούν ότι είναι το πλέον ευνοϊκό για τις νέες γενιές που έρχονται βυθισμένες στην ανεργία και σε κρίση ανορθολογισμού ή και μηδενισμού.

*Ο Αντώνης Τριφύλλης είναι πρώην Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – Περισσότερα άρθρα στο Strongeuro.blogspot.gr