ICAP CRIF: Οι επιδόσεις επιλεγμένων κλάδων στην ελληνική οικονομία – Τι δείχνει σχετική μελέτη για τις οικονομικές εξελίξεις
Σε θετική τροχιά κινήθηκε η εγχώρια οικονοµία το 2021, µετά τη σηµαντική ύφεση που υπέστη το 2020 λόγω της υγειονοµικής κρίσης. Τα έκτακτα µέτρα που ελήφθησαν από την Πολιτεία για τον περιορισµό της πανδηµίας (Covid – 19) συρρίκνωσαν σηµαντικά την ελληνική οικονοµία, η οποία κατέγραψε µείωση του ΑΕΠ, σε όρους όγκου, κατά 9,0% το 2020 σε σχέση µε το 2019. Ωστόσο, το 2021 παρόλο που υπήρχαν ακόµη σε ισχύ περιοριστικά µέτρα για την άσκηση της οικονοµικής δραστηριότητας, η αρνητική πορεία αντιστράφηκε, καθώς το ΑΕΠ της χώρας σηµείωσε ετήσια αύξηση 8,3% .
Η ανοδική τάση της ελληνικής οικονοµίας αναµένεται να συνεχισθεί και το τρέχον έτος (2022). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε έκθεσή της (Φεβρουάριος 2022) προβλέπει πως η εγχώρια οικονοµία θα αναπτυχθεί κατά 4,9% το 2022. Ωστόσο, η δυναµική αυτή αναµένεται να αποδυναµωθεί, σε κάποιο βαθµό, λόγω των έντονων πληθωριστικών πιέσεων που επικρατούν την τρέχουσα περίοδο σε διεθνές επίπεδο, της εκτίναξης του ενεργειακού κόστους και της πρόσφατης γεωπολιτικής κρίσης (εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία). Σίγουρα τα προβλήµατα που προκύπτουν είναι πολυδιάστατα και συµβάλλουν στη δηµιουργία ενός κλίµατος έντονης ανησυχίας και αβεβαιότητας για τον επιχειρηµατικό τοµέα.
Πρόσφατες Εξελίξεις και οι Επιδόσεις Επιλεγµένων Κλάδων
Παρά τη σηµαντική βελτίωση της ελληνικής οικονοµίας κατά το 2021, η οποία αναµένεται να αποτυπωθεί και στα οικονοµικά αποτελέσµατα του εταιρικού τοµέα µε τη δηµοσίευση των ισολογισµών για τη συγκεκριµένη διαχειριστική χρήση, ενδιαφέρον έχει να καταγραφούν οι τάσεις που χαρακτήρισαν διάφορους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας τα προηγούµενα έτη, όπως αυτές προκύπτουν από τα οικονοµικά δεδοµένα και αποτελέσµατα των ελληνικών εταιρειών.
Στο πλαίσιο αυτό, αξιοποιώντας το υλικό που περιέχεται στις ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ της ICAP CRIF, στην παρούσα έκδοση δίδεται συνοπτικά η εικόνα που παρουσιάζουν 40 επιλεγµένοι κλάδοι, βάσει των αντίστοιχων µελετών. Όπως έχει αναφερθεί και σε προηγούµενες εκδόσεις, η πορεία του ελληνικού εταιρικού τοµέα κατά την περίοδο 2016-2019 ήταν ανοδική, καθώς κατεγράφη αύξηση των πωλήσεων καθώς και των καθαρών κερδών, µετά από µια περίοδο διαρκούς µείωσης των µεγεθών του, λόγω της οικονοµικής ύφεσης. Ωστόσο, η ανοδική πορεία αντιστράφηκε το 2020, εξαιτίας της αιφνίδιας εµφάνισης και εξάπλωσης της νόσου Covid σε παγκόσµιο επίπεδο, αλλά και στη χώρα µας από το Μάρτιο του 2020.
Οι συνέπειες της υγειονοµικής κρίσης ήταν ιδιαίτερα αρνητικές και επηρέασαν τους περισσότερους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας. Προκειµένου να δοθεί η γενικότερη εικόνα των µεταβολών που χαρακτήρισαν τους ευρύτερους κλάδους της οικονοµίας (βάσει κατάταξης NACE), αρχικά παρατίθενται ορισµένα συγκεντρωτικά στοιχεία, τα οποία προκύπτουν από την ανάλυση των στοιχείων που περιλαµβάνονται στους δηµοσιευµένους ισολογισµούς (χρήσης 2020) των ελληνικών εταιρειών ΑΕ και ΕΠΕ, που παρουσιάστηκαν στην τελευταία έκδοση της ICAP CRIF «Η Ελλάδα σε Αριθµούς-2022». Από τα σχετικά δεδοµένα προκύπτει ότι, το 2020 ο ελληνικός εταιρικός τοµέας εµφάνισε πτώση τόσο στον κύκλο εργασιών όσο και στην καθαρή κερδοφορία του. Συγκεκριµένα, εξετάζοντας αρχικά τις εταιρείες του Μη Χρηµατοπιστωτικού Τοµέα (δείγµα 20.570 επιχειρήσεων) προκύπτει ότι ο συνολικός κύκλος εργασιών τους µειώθηκε κατά 11,6% το 2020 σε σχέση µε το 2019 και διαµορφώθηκε σε €140,7 δισ. έναντι €159,2 δισ. το προηγούµενο έτος. Επισηµαίνεται ότι, µείωση κατέγραψαν οι πωλήσεις σε οκτώ από τους εννέα ευρύτερους κλάδους του εταιρικού τοµέα (εξαιρουµένου του χρηµατοπιστωτικού).
Την µεγαλύτερη (ποσοστιαία) µείωση στον κύκλο εργασιών κατέγραψε ο κλάδος των Ξενοδοχείων – Εστιατορίων (-61,9%) και ακολούθησε ο κλάδος των Μεταφορών – Επικοινωνιών (-18,8%). Έπονται, µε µικρή διαφορά, οι κλάδοι των Λοιπών υπηρεσιών (-13,0%) και της Μεταποίησης (-12,2%). Μικρότερη (ποσοστιαία) µείωση σηµείωσαν οι υπόλοιποι κλάδοι του εταιρικού τοµέα, ενώ ο κλάδος της Γεωργίας – Αλιείας ήταν ο µόνος που παρουσίασε αύξηση των συνολικών του πωλήσεων το 2020/2019 (+7,3%).
Αποτελέσµατα του εταιρικού τοµέα
Όσον αφορά στα συνολικά αποτελέσµατα του εταιρικού τοµέα (ανεξαρτήτως κλάδου δραστηριότητας), το 2020 σε σχέση µε το 2019, διαπιστώνονται τα εξής:
Παράλληλα µε τη µείωση των συνολικών πωλήσεων (-11,6%) συρρικνώθηκαν και τα µικτά κέρδη µε ελαφρώς υψηλότερο ρυθµό (-12,4%).
Οι δαπάνες διοίκησης και διάθεσης καθώς και οι χρηµατοοικονοµικές δαπάνες παρουσίασαν συνολικά µείωση 2,9%. Οι παραπάνω µεταβολές συνέβαλαν στη σηµαντική επιδείνωση των λειτουργικώναποτελεσµάτων, τα οποία κατέγραψαν πτώση της τάξης του 38,0% το 2020/2019. l Αντίθετα, αξιοσηµείωτη είναι η “ανατροπή” του µη λειτουργικού αποτελέσµατος, το οποίο κατέστη θετικό το 2020 από αρνητικό το 2019.
Τα καθαρά κέρδη διαµορφώθηκαν σε €4,1 δισ. το 2020 παρουσιάζοντας σηµαντική πτώση 29,7% σχέση µε το προηγούµενο έτος. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι, τα καθαρά αποτελέσµατα χρήσης επηρεάζονται, σε σηµαντικό βαθµό, από µία µεγάλη εταιρεία του κλάδου της Ενέργειας, η οποία κατέγραψε κέρδη ποσού €67,5 εκατ. το 2020 από ζηµιές ύψους €2,3 δισ. το 2019. Εάν δεν ληφθούν υπόψη τα οικονοµικά στοιχεία της συγκεκριµένης εταιρείας και για τα δύο έτη, τότε τα συνολικά κέρδη του εταιρικού τοµέα εµφανίζονται µειωµένα κατά 50% περίπου το 2020 έναντι του 2019. Επισηµαίνεται ότι η πλειοψηφία των 20.570 εταιρειών του δείγµατος (63,0%) ήταν κερδοφόρες το 2020, τα δε κέρδη τους υπερίσχυσαν και καθόρισαν και το συνολικό αποτέλεσµα. Τη µεγαλύτερη συµµετοχή στα κέρδη είχαν οι κλάδοι του Εµπορίου και της Μεταποίησης.
Αναφορικά µε τους επί µέρους κλάδους (του µη χρηµατοπιστωτικού εταιρικού τοµέα), δύο κατέστησαν ζηµιογόνοι το 2020, ενώ οι υπόλοιποι ήταν κερδοφόροι.
Συγκεκριµένα, οι κλάδοι Ξενοδοχεία – Εστιατόρια και Ορυχεία – Λατοµεία κατέγραψαν ζηµιές το 2020, όταν ο πρώτος το 2019 ήταν κερδοφόρος ενώ ο δεύτερος ήταν, επίσης, ζηµιογόνος. Τρεις κλάδοι (Γεωργία-αλιεία, Ενέργεια-ύδρευση και Κατασκευές) σηµείωσαν θετικά αποτελέσµατα (κέρδη) το 2020 ενώ το προηγούµενο έτος είχαν καταγράψει ζηµίες. Ειδικότερα, ο τοµέας της µεταποίησης εµφάνισε µείωση στον κύκλο εργασιών, κατά 12,2% το 2020/2019. Τα µικτά κέρδη συρρικνώθηκαν µε ελαφρά χαµηλότερο ρυθµό (-11,4%), ενώ σηµαντική πτώση (κατά 45,3%) κατέγραψε το συνολικό λειτουργικό αποτέλεσµα. Κατ’ επέκταση, η συρρίκνωση των παραπάνω µεγεθών οδήγησε στη µείωση των καθαρών κερδών, κατά 43,9% το 2020 έναντι της προηγούµενης χρήσης. Περαιτέρω, σχετικά µε τις κλαδικές τους επιδόσεις στα πλαίσια της προαναφερθείσας έκδοσης, οι µεταποιητικές εταιρείες κατανεµήθηκαν σε 22 κλάδους, βάσει της διψήφιας κατάταξης NACE (2). Οι χρηµατοοικονοµικοί δείκτες των επί µέρους µεταποιητικών κλάδων περιλαµβάνονται στους πίνακες 1Α΄ & 1Β΄που παρατίθενται στο τέλος της ανάλυσης.
Όσον αφορά στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα, επισηµαίνεται η επιδείνωση του τελικού καθαρού αποτελέσµατος, καταγράφοντας σηµαντικές απώλειες το 2020. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στην αντίστοιχη µεταβολή του συνολικού αποτελέσµατος του τραπεζικού κλάδου αλλά και των λοιπών χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών.
Συγκεκριµένα, το 2020 τα συνολικά έσοδα των 13 τραπεζών που περιλαµβάνονται στην ανάλυση µειώθηκαν κατά 2,7%. Από την άλλη πλευρά όµως, αυξήθηκαν κατά 53,4% τα λοιπά λειτουργικά έσοδα του κλάδου, ενώ τα λειτουργικά έξοδα αυξήθηκαν µε πολύ πιο χαµηλό ρυθµό, κατά 8,2%. Αποτέλεσµα των παραπάνω µεταβολών ήταν η βελτίωση του συνολικού λειτουργικού αποτελέσµατος (κατά 33,8%). Η κατακόρυφη όµως αύξηση των προβλέψεων κατά 94,4% οδήγησε στην καταγραφή ζηµιών το 2020 ποσού €623,0 εκατ., από κέρδη ύψους €148,3 εκατ. το προηγούµενο έτος. Αύξηση των οικονοµικών του µεγεθών και αποτελεσµάτων παρουσίασε ο κλάδος των ασφαλειών κατά το 2020. Συγκεκριµένα, τα συνολικά έσοδα αυξήθηκαν ελαφρώς (1,6%) το 2020/2019, ενώ τα µικτά κέρδη βελτιώθηκαν κατά 6,4% την ίδια περίοδο. Αξιόλογη ήταν η µεταβολή των λειτουργικών αποτελεσµάτων (αύξηση 22,3%), η οποία συµπαρέσυρε και ενίσχυσε τα καθαρά κέρδη του κλάδου κατά 22,2% το 2020/2019.
Τέλος, συρρίκνωση των καθαρών κερδών του εµφάνισε ο σύνθετος κλάδος των λοιπών χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών το 2020, που περιλαµβάνει επιχειρήσεις προερχόµενες από κλάδους συµµετοχών, χρηµατοδοτικής µίσθωσης, χρηµατιστηριακών συναλλαγών, factoring, κ.ά.
Επιδόσεις Επιλεγµένων Κλάδων/Υποκλάδων της Έκδοσης
Εκτός όµως από τα προαναφερόµενα στοιχεία, που αφορούν συνολικά στον εταιρικό τοµέα (ευρύτεροι κλάδοι κατά NACE), στη συνέχεια αξιολογούνται και συγκρίνονται οι δείκτες που αφορούν επιλεγµένους κλάδους και υποκλάδους οικονοµικής δραστηριότητας (τα δεδοµένα των οποίων αναλύονται στις Κλαδικές Μελέτες της ICAP CRIF). Οι συγκρίσεις – κατατάξεις που παρουσιάζονται στη συνέχεια, αφορούν αποκλειστικά στους 40 επιλεγµένους κλάδους που 3 παρουσιάζονται στην παρούσα έκδοση . Από την επεξεργασία των βασικών χρηµατοοικονοµικών δεικτών (έτους 2020 – Πίνακας 2) των επί µέρους κλάδων, προκύπτουν οι πέντε κορυφαίοι κλάδοι όσον αφορά στους δείκτες Κερδοφορίας, Αποδοτικότητας και Χρηµατοοικονοµικής Διάρθρωσης.
Συγκρίνοντας τους µέσους δείκτες κερδοφορίας και αποδοτικότητας των επιλεγµένων κλάδων του 2020 σε σχέση µε τους αντίστοιχους δείκτες του 2019 (των ιδίων κλάδων) διαπιστώνεται στασιµότητα έως οριακή αύξηση των δεικτών κερδοφορίας. Ειδικότερα, το περιθώριο µικτού κέρδους κυµάνθηκε στα ίδια επίπεδα τη διετία 2020-2019, ενώ το περιθώριο καθαρού κέρδους και των κερδών EBITDA βελτιώθηκε κατά 0,7 και 1,4 ποσοστιαίες µονάδες αντίστοιχα, το 2020/2019.
Διαφαίνεται εποµένως, ότι παρά τη µείωση, σε πολλούς κλάδους, του κύκλου εργασιών οι εταιρείες κατάφεραν να περιορίσουν τα λειτουργικά έξοδα και να διαχειριστούν καλύτερα τα κόστη τους, µε αποτέλεσµα να διατηρήσουν ή να αυξήσουν, έστω και οριακά, τα περιθώρια κερδοφορίας. Περαιτέρω, βελτιώθηκαν και οι µέσοι δείκτες αποδοτικότητας ιδίων και απασχολουµένων κεφαλαίων. Η χρηµατοοικονοµική διάρθρωση των επιχειρήσεων, εκφραζόµενη µε τη σχέση Ξένων προς Ίδια κεφάλαια, δεν παρουσίασε αξιόλογη µεταβολή τη διετία 2020-2019.
Εν κατακλείδι, οι επιπτώσεις της υγειονοµικής κρίσης ήταν ιδιαίτερα αρνητικές για το σύνολο του εταιρικού τοµέα το 2020, ωστόσο ο βαθµός στον οποίο επηρεάστηκε κάθε κλάδος οικονοµικής δραστηριότητας ήταν διαφορετικός. Υπάρχουν κλάδοι οι οποίοι, µέσα σε αυτές τις πρωτόγνωρες και πολύ δύσκολες συνθήκες, επέδειξαν ανθεκτικότητα ή επηρεάστηκαν σε πολύ χαµηλό βαθµό, αλλά και κλάδοι οι οποίοι κατέγραψαν σηµαντικές απώλειες στα οικονοµικά τους αποτελέσµατα. Η αρνητική πορεία αντιστράφηκε το 2021, µε την οµαλοποίηση ουσιαστικά της αγοράς από τα µέσα σχεδόν του έτους, και η ελληνική οικονοµία κινήθηκε σε αναπτυξιακή τροχιά. Σε τι βαθµό ανέκαµψαν οι διάφοροι κλάδοι δραστηριότητας θα διαπιστωθεί από την αντίστοιχη ανάλυση των ισολογισµών των εταιρειών για το οικονοµικό έτος 2021, όταν ολοκληρωθεί η δηµοσίευση αυτών.
Αναφορικά µε το τρέχον έτος (2022), παρά τις θετικές εκτιµήσεις ελληνικών και διεθνών οργανισµών για την πορεία της ελληνικής οικονοµίας, οι οποίες αναφέρουν ρυθµό ανάπτυξης της τάξης του 5%, οι ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες που επικρατούν την τρέχουσα περίοδο σε διεθνές επίπεδο (ενεργειακή κρίση, αύξηση πληθωρισµού, πόλεµος Ρωσίας – Ουκρανίας κλπ.) αναµένεται να οδηγήσουν σε χαµηλότερο ρυθµό οικονοµικής ανάπτυξης.
Δήλωση Νικήτα Κωνσταντέλλου, Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου ICAP CRIF
«Σε ανοδική τροχιά κινήθηκε η ελληνική οικονομία το 2021, καθώς το ΑΕΠ ενισχύθηκε κατά 8,3%, μετά την βαθιά ύφεση (-9%) που βίωσε η χώρα το 2020, εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης, η οποία δημιούργησε σημαντικά προβλήματα στη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Με τη σταδιακή ομαλοποίηση της αγοράς, από τα μέσα σχεδόν του 2021, η αρνητική πορεία αντιστράφηκε και η ελληνική οικονομία επέστρεψε δυναμικά, δημιουργώντας ευοίωνες προοπτικές για την “μετά Covid” εποχή.
Οι εκτιμήσεις για την πορεία των μακροοικονομικών μεγεθών της χώρας είναι θετικές και για το 2022, ωστόσο οι τρέχουσες εξελίξεις που επικρατούν σε διεθνές επίπεδο, εκτιμάται ότι θα αποδυναμώσουν τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας κατά 1-1,5 ποσοστιαία μονάδα σε σύγκριση με τις αρχικές προβλέψεις. Ο παρατεταμένος πόλεμος στην Ουκρανία, οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις και η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους, δημιουργούν εκ νέου πολυδιάστατα προβλήματα στην αγορά, δημιουργώντας έντονο προβληματισμό και ανησυχία στον επιχειρηματικό κόσμο.
Εν αναμονή των εξελίξεων και πέρα από την θετική πορεία που κατέγραψε ο εταιρικός τομέας το 2021, η έκταση της οποίας θα διαπιστωθεί με την ολοκλήρωση της δημοσίευσης των ισολογισμών για το συγκεκριμένο έτος, ενδιαφέρον έχει να αποτυπωθούν οι τάσεις που χαρακτήρισαν τους διάφορους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας τα προηγούμενα έτη, όπως αυτές προκύπτουν από τα οικονομικά δεδομένα και αποτελέσματα των ελληνικών εταιρειών.
Σαφώς, οι συνθήκες πανδημίας και τα περιοριστικά μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπισή της, επηρέασαν αρνητικά το σύνολο του ελληνικού εταιρικού τομέα. Ωστόσο, διαφορετικές ήταν οι επιπτώσεις για τους επιμέρους επιχειρηματικούς τομείς. Υπάρχουν κλάδοι που κατέγραψαν σημαντικές απώλειες, αλλά και κλάδοι οι οποίοι επέδειξαν ανθεκτικότητα ή επηρεάστηκαν σε πολύ χαμηλό βαθμό. Σε γενικές γραμμές διαπιστώνεται ότι, παρά τη μείωση των πωλήσεων οι εταιρείες κατάφεραν να περιορίσουν τα λειτουργικά τους έξοδα και να διαχειριστούν καλύτερα τα κόστη τους, με αποτέλεσμα να διατηρήσουν ή να αυξήσουν, έστω και οριακά, τα περιθώρια κερδοφορίας. Επιπλέον, βελτιώθηκαν και οι μέσοι δείκτες αποδοτικότητας ιδίων και απασχολουμένων κεφαλαίων των συγκεκριμένων κλάδων».
