Είκοσι απαντήσεις για το πακέτο των 750 δισ. ευρώ της Κομισιόν

Αναλυτικές πληροφορίες για το πακέτο στήριξης της οικονομίας που ανακοίνωσε χθες η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μέσα από ερωτήσεις-απαντήσεις εξηγεί τους επιμέρους σχεδιασμούς, τη χρηματοδότηση αλλά και τα κριτήρια με τα οποία θα διαθέσει τα κονδύλια.

Τι πρότεινε χθες η Επιτροπή;

Η Επιτροπή πρότεινε χθες έναν ισχυρότερο προϋπολογισμό της ΕΕ για την αντιμετώπιση των άμεσων οικονομικών και κοινωνικών ζημιών που έχει προκαλέσει η πανδημία του κορωνοϊού, για την εκκίνηση της βιώσιμης ανάκαμψης και για την προστασία και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Οι προτάσεις βασίζονται:

• Σε ένα έκτακτο μέσο Next Generation EU ύψους 750 δισ. ευρώ για την τόνωση της οικονομικής ικανότητας παρέμβασης του προϋπολογισμού της ΕΕ με κεφάλαια που θα αντλούνται στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Τα κεφάλαια που θα αντληθούν θα διοχετευθούν μέσα από προγράμματα της ΕΕ για τη στήριξη των άμεσων μέτρων που χρειάζονται για να προστατευθούν τα μέσα βιοπορισμού, να ορθοποδήσει ξανά η οικονομία και να προωθηθεί η βιώσιμη και ανθεκτική ανάπτυξη.
• Σε ένα ενισχυμένο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2021-2027 ώστε να διοχετευθούν ταχέως επενδύσεις εκεί που χρειάζονται περισσότερο, να ενισχυθεί η ενιαία αγορά, να ενταθεί η συνεργασία σε τομείς όπως η υγεία και η διαχείριση κρίσεων, και να αποκτήσει η Ένωση έναν μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό για την προώθηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης και για την οικοδόμηση μιας πιο δίκαιης και ανθεκτικής οικονομίας.

Μαζί με τα τρία σημαντικά δίχτυα ασφαλείας για εργαζομένους, επιχειρήσεις και κράτη, τα οποία ανέρχονται σε συνολικό πακέτο ύψους 540 δισ. ευρώ και εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 23 Απριλίου 2020, τα εν λόγω έκτακτα μέτρα σε επίπεδο ΕΕ θα ανέλθουν σε περισσότερα από 1.290 δισ. ευρώ στοχευμένης και εμπροσθοβαρούς στήριξης για την ανάκαμψη της Ευρώπης.

Ποιο είναι το συνολικό επίπεδο της πρότασης;

Το Next Generation EU θα ενισχύσει τον προϋπολογισμό της ΕΕ κατά επιπλέον 750 δισ. ευρώ. Πρόκειται για προσωρινό εργαλείο έκτακτης ανάγκης, το οποίο θα δημιουργηθεί για τη δυναμική εκκίνηση της ανάκαμψης της Ευρώπης και για την παροχή στήριξης στα τμήματα της οικονομίας μας που τη χρειάζονται περισσότερο.

Το δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2021-2027 που πρότεινε η Επιτροπή το 2018, όπως ενισχύθηκε με τον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης και τις αλλαγές που προτείνονται, παραμένει το βασικό σημείο αναφοράς για την τελική φάση των διαπραγματεύσεων.

Το Next Generation EU, καθώς και στοχευμένες ενισχύσεις στον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, θα αυξήσουν τη συνολική δημοσιονομική δύναμη παρέμβασης του προϋπολογισμού της ΕΕ σε 1,85 τρισ. ευρώ.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, το οποίο σήμερα αποτελεί διακυβερνητική συμφωνία χρηματοδότησης της αναπτυξιακής πολιτικής στις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού με προϋπολογισμό 30 δισ. ευρώ για την περίοδο 2014-2020, παραμένει ενσωματωμένο στον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ.

Ο πυρήνας της αρχικής πρότασης που υπέβαλε η Επιτροπή τον Μάιο του 2018 εξακολουθεί να ισχύει. Ταυτόχρονα, πρέπει να αναγνωρίσουμε την πρόοδο των διαπραγματεύσεων και τις επιλογές για την επίτευξη συμβιβασμού που έχουν συζητηθεί από τα κράτη μέλη.

Ποια είναι τα μέσα σύμφωνα με τη χθεσινή πρόταση και πώς θα αναπτυχθούν με την πάροδο του χρόνου;

Η δέσμη μέτρων στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: μέσα για τη στήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών να ανακάμψουν, να ανασυνταχθούν και να βγουν από την κρίση πιο δυνατά· μέτρα για την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων και τη στήριξη προβληματικών επιχειρήσεων· και ενίσχυση βασικών προγραμμάτων της ΕΕ για να αντληθούν διδάγματα από την κρίση και να καταστεί η ενιαία αγορά πιο ισχυρή και ανθεκτική, καθώς και να επιταχυνθεί η διττή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

1) ΠΥΛΩΝΑΣ 1- Στήριξη των κρατών μελών για να ανακάμψουν, να ανασυνταχθούν και να βγουν από την κρίση πιο δυνατά

Οι επενδύσεις έχουν να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην ισορροπημένη και βιώσιμη ανάκαμψη. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει να χρησιμοποιηθεί ένα φάσμα μέσων για τη στήριξη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη, με έμφαση εκεί που οι επιπτώσεις της κρίσης και οι ανάγκες ανθεκτικότητας είναι μεγαλύτερες:

• Ένας νέος Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ύψους 560 δισ. ευρώ, ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα, μεταξύ άλλων σε σχέση με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, σύμφωνα με τους στόχους που προσδιορίζονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στο πλαίσιο των εθνικών τους προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων, σύμφωνα με τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές της Ένωσης, τα εθνικά σχέδια των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα, καθώς και με τα σχέδια Δίκαιης Μετάβασης, όπου είναι σκόπιμο. Η έμφαση θα δοθεί στις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα των οικονομιών. Ο Μηχανισμός θα είναι διαθέσιμος σε όλα τα κράτη μέλη, αλλά θα στοχεύει ειδικά στα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο και των οποίων οι ανάγκες ανθεκτικότητας είναι οι μεγαλύτερες. Θα διαθέτει μηχανισμό επιχορηγήσεων ύψους έως και 310 δισ. EUR και θα μπορεί να χορηγεί δάνεια ύψους έως και 250 δισ. EUR.
• Η πρωτοβουλία REACT-EU θα παράσχει πρόσθετη χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής ύψους 55 δισ. ευρώ από τώρα έως το 2022, 50 δισ. ευρώ από το Next Generation EU το 2021 και το 2022 και 5 δισ. ευρώ ήδη εντός του 2020 με προσαρμογή του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου. Αυτό θα περιλαμβάνει την έκτακτη ευελιξία που θεσπίστηκε νωρίτερα φέτος, όπως οι απλουστευμένες διαδικασίες, η δυνατότητα μεταφοράς πόρων μεταξύ ταμείων και κατηγοριών περιφερειών, καθώς και χαλάρωση των κανόνων συγχρηματοδότησης- πράγμα που θα καταστήσει δυνατή τη χρηματοδότηση εξ ολοκλήρου από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η πρόσθετη χρηματοδότηση θα κατανεμηθεί με κριτήριο τη σοβαρότητα των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της κρίσης, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου της ανεργίας των νέων, και τη σχετική ευημερία των κρατών μελών. Σύμφωνα με αυτήν την πρόταση, θα παρασχεθεί πρόσθετη χρηματοδότηση την περίοδο 2020-2022 για τα τρέχοντα προγράμματα συνοχής, καθώς και για το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους. Με τον τρόπο αυτό, η χρηματοδότηση για βασικά μέτρα ανασύνταξης μετά την κρίση και η στήριξη για τους απόρους θα συνεχιστεί αδιάλειπτα.
• Πέρα από την άμεση αντιμετώπιση της κρίσης, η πολιτική συνοχής θα είναι καθοριστικής σημασίας για την εξασφάλιση ισορροπημένης ανάκαμψης πιο μακροπρόθεσμα, με τρόπο ώστε να αποφευχθούν ασυμμετρίες και αποκλίσεις όσον αφορά την ανάπτυξη μεταξύ και εντός των κρατών μελών. Επομένως, είναι ουσιώδους σημασίας για τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ένωσης να ξεκινήσουν τα νέα προγράμματα της πολιτικής συνοχής την 1η Ιανουαρίου 2021.

Για να βοηθηθούν οι πλέον ευάλωτοι μεταξύ μας- νέοι και νέες και παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας- η Επιτροπή προτείνει αλλαγές στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+. Τα κράτη μέλη με επίπεδα ανεργίας των νέων πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ θα πρέπει να προγραμματίσουν τουλάχιστον το 15% αυτών των κονδυλίων για τη στήριξη των νέων. Τουλάχιστον το 5% των κονδυλίων θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να βοηθηθούν τα παιδιά να ξεφύγουν από τη φτώχεια.

Για τη στήριξη της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης με έως και 40 δισ. ευρώ. Αύξηση της χρηματοδότησης για το InvestEU θα συνεπάγεται επίσης ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης. Η Επιτροπή υποβάλλει επίσης προτάσεις για τη δημιουργία του νέου μηχανισμού δανειοδότησης του δημόσιου τομέα που αποτελεί τον τρίτο πυλώνα του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης. Ο Μηχανισμός αυτός θα λάβει στήριξη ύψους 1,5 δισ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και δάνεια ύψους 10 δισ. EUR από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Οι τρεις πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης θα συμβάλουν στην άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο και θα διασφαλίσουν ότι κανείς και καμία δεν μένει στο περιθώριο.

Η Επιτροπή προτείνει επίσης την ενίσχυση του προϋπολογισμού για το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης κατά 15 δισ. ευρώ για τη στήριξη των γεωργών και των αγροτικών περιοχών ώστε να προβούν στις διαρθρωτικές αλλαγές που είναι αναγκαίες σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Η ενίσχυση αυτή θα συμβάλει επίσης στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων για το κλίμα και το περιβάλλον που τίθενται με τη νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο».

2) ΠΥΛΩΝΑΣ 2 – Επανεκκίνηση της οικονομίας και συμβολή στην επανεκκίνηση των ιδιωτικών επενδύσεων

Απαιτείται επείγουσα δράση για την επανεκκίνηση της οικονομίας και τη δημιουργία των συνθηκών για μια βιώσιμη ανάκαμψη με μοχλό τις ιδιωτικές επενδύσεις σε βασικούς τομείς και τεχνολογίες. Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή προτείνει:

• Ένα νέο Μέσο Στήριξης της Φερεγγυότητας, το οποίο θα χρησιμοποιεί την εγγύηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ώστε να κινητοποιεί ιδιωτικούς πόρους για την επείγουσα στήριξη του μετοχικού κεφαλαίου βιώσιμων ευρωπαϊκών εταιρειών από όλους τους οικονομικούς τομείς. Το μέσο αυτό θα είναι προσωρινό και θα στοχεύει αποκλειστικά και μόνο στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας. Θα συμβάλει στην αποφυγή μαζικών αθετήσεων υποχρεώσεων από βιώσιμες εταιρείες, καθώς και των σοβαρών οικονομικών ζημιών που θα προξενούσε η κατάσταση αυτή, ενώ θα συμβάλει και στον πράσινο και τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό. Θα αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων Με τροφοδότηση ύψους 5 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό της ΕΕ από το τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο το 2020 για να εξασφαλιστεί ταχεία εκκίνηση και με επιπλέον 26 δισ. ευρώ από το Next Generation EU, ο προϋπολογισμός της Ένωσης θα παρέχει εγγύηση ύψους έως και περίπου 75 δισ. ευρώ στον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, με την οποία θα διασφαλίζεται ταχεία υλοποίηση στην πράξη. Το μέσο θα αποσκοπεί σε επενδυτικό επίπεδο ύψους 300 δισ. ευρώ για στήριξη της φερεγγυότητας.
• Το ενισχυμένο InvestEU, το οποίο είναι το πλέον κατάλληλο για την κινητοποίηση επενδύσεων και τη στήριξη των ενωσιακών πολιτικών κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης σε τομείς όπως οι βιώσιμες υποδομές, η καινοτομία και η ψηφιοποίηση. Η Επιτροπή προτείνει την αναβάθμιση του InvestEU σε επίπεδο ύψους 15,3 δισ. ευρώ για τα τέσσερα σκέλη πολιτικής που έχουν ήδη συμφωνηθεί από τους συννομοθέτες. Η αναβάθμιση αυτή θα μπορούσε να κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους άνω των 240 δισ. ευρώ.

Επιπλέον, στο πλαίσιο του InvestEU, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός Μηχανισμού Στρατηγικών Επενδύσεων για την αύξηση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης μέσω της ανάπτυξης στρατηγικής αυτονομίας σε ζωτικής σημασίας αλυσίδες εφοδιασμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με παράλληλη διατήρηση του ανοιχτού της χαρακτήρα απέναντι στον ανταγωνισμό και το εμπόριο σύμφωνα με τους κανόνες της. Χάρη στην τροφοδότηση ύψους 15 δισ. ευρώ από το Next Generation EU, ο νέος μηχανισμός θα παρέχει εγγύηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ύψους 31,5 δισ. ευρώ και θα μπορούσε να δημιουργήσει επενδύσεις ύψους έως και 150 δισ. ευρώ σε στρατηγικούς τομείς και βασικές αλυσίδες αξίας, συμπεριλαμβανομένων όσων είναι κρίσιμης σημασίας για τη διττή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

3) ΠΥΛΩΝΑΣ 3 – Αξιοποίηση των διδαγμάτων από την κρίση και αντιμετώπιση των στρατηγικών προκλήσεων της Ευρώπης

Η κρίση τόνισε την αξία της ευρωπαϊκής συνεργασίας και κατέδειξε σαφώς ότι η Ένωση πρέπει επειγόντως να αναπτύξει την ικανότητά της να ανταποκρίνεται σε κρίσεις και την ανθεκτικότητά της σε μελλοντικά σοκ. Η Επιτροπή προτείνει:

• ένα νέο πρόγραμμα για την υγεία, το EU4Health, ύψους 9,4 δισ. ευρώ ώστε να εξασφαλιστεί ότι η Ένωση διαθέτει τις κρίσιμης σημασίας ικανότητες που χρειάζεται προκειμένου να ανταποκρίνεται με ταχύτητα και στην κατάλληλη κλίμακα σε μελλοντικές κρίσεις. Το πρόγραμμα θα σχεδιαστεί και θα υλοποιηθεί με πλήρη σεβασμό της κατανομής των αρμοδιοτήτων μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της στον τομέα της υγείας·
• αύξηση για τον rescEU, τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της Ένωσης κατά 2 δισ. ευρώ, ώστε να καταστεί πιο ευέλικτος και θα αυξηθεί η ικανότητα της Ένωσης για ανάληψη συλλογικής δράσης σε επίπεδο ΕΕ·
• αναβάθμιση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» ώστε να ανέλθει σε 94,4 δισ. ευρώ με σκοπό να αυξηθεί η ευρωπαϊκή στήριξη σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που σχετίζονται με την υγεία και το κλίμα·
• αύξηση του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας στα 86 δισ. ευρώ, μέσω νέας Εγγύησης Εξωτερικής Δράσης, καθώς και επιπλέον 1 δισ. ευρώ για το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη με σκοπό τη στήριξη εταίρων- ιδίως στα Δυτικά Βαλκάνια, τη Γειτονία και την υπόλοιπη Αφρική- στις προσπάθειές τους να καταπολεμήσουν και να ανακάμψουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας·
• αύξηση του κονδυλίου για το μέσο ανθρωπιστικής βοήθειας κατά 5 δισ. ευρώ, η οποία αντανακλά τις αυξανόμενες ανθρωπιστικές ανάγκες στις πλέον ευάλωτες περιοχές του κόσμου.

Η κρίση κατέδειξε σαφώς ότι σε αρκετούς βασικούς τομείς τα επίπεδα στήριξης που συζητήθηκαν από τους ηγέτες τον Φεβρουάριο δεν θα επαρκέσουν. Ως εκ τούτου, εκτός από τις ενισχύσεις στο πλαίσιο του Next Generation EU, η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση άλλων προγραμμάτων, ώστε να μπορέσουν να διαδραματίσουν πλήρως τον ρόλο τους στην αύξηση της ανθεκτικότητας της Ένωσης και την αντιμετώπιση προκλήσεων τις οποίες επέφεραν η πανδημία και οι συνέπειές της:

1. ενίσχυση της κυβερνοάμυνας της Ένωσης και στήριξη της ψηφιακής μετάβασης, με την ενίσχυση του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» με συνολικό προϋπολογισμό ύψους 8,2 δισ. ευρώ
2. επενδύσεις σε σύγχρονες και υψηλών επιδόσεων υποδομές μεταφορών για τη διευκόλυνση των διασυνοριακών συνδέσεων, όπως το έργο Rail Baltica, μέσω πρόσθετου κονδυλίου ύψους 1,5 δισ. ευρώ για τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη»
3. δημιουργία των συνθηκών για την ανάκαμψη μέσω της εύρυθμης λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, με διατήρηση των προτεινόμενων προϋπολογισμών για το πρόγραμμα για την ενιαία αγορά και για προγράμματα στήριξης της συνεργασίας στους τομείς της φορολογίας και των τελωνείων στα επίπεδα των 3,7 δισ. ευρώ, 239 εκατ. ευρώ και 843 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα
4. επένδυση στη νεολαία μέσω πρόσθετου κονδυλίου ύψους 3,4 δισ. ευρώ για το Erasmus+, καθώς και στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας μέσω αύξησης του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» στα 1,5 δισ. ευρώ
5. ενίσχυση της ανθεκτικότητας του αγροδιατροφικού και του αλιευτικού τομέα και παροχή των απαραίτητων δυνατοτήτων για διαχείριση κρίσεων μέσω πρόσθετου κονδυλίου ύψους 4 δισ. ευρώ για την Κοινή Γεωργική Πολιτική και 500 εκατ. ευρώ για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας·
6. ενίσχυση του Ταμείου Ασύλου και Μετανάστευσης και του Ταμείου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Συνόρων ώστε να ανέλθουν από κοινού στο επίπεδο των 22 δισ. ευρώ, με σκοπό να ενταθεί η συνεργασία όσον αφορά τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, καθώς και την πολιτική για τη μετανάστευση και το άσυλο·
7. εξασφάλιση ισχυρής στήριξης για την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία και ασφάλεια, με αύξηση του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας στο ποσό των 2,2 δισ. ευρώ, και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας σε επίπεδο ύψους 8 δισ. ευρώ τουλάχιστον·
8. στήριξη των εταίρων μας στα Δυτικά Βαλκάνια, με αύξηση της προενταξιακής βοήθειας της Ένωσης στο επίπεδο των 12,9 δισ. ευρώ·

Όλες μαζί, αυτές οι στοχευμένες προσαρμογές, σε σύγκριση με το διαπραγματευτικό πλαίσιο που υπέβαλε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Φεβρουάριο του 2020, θα διασφαλίσουν ότι το επόμενο μακροπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ είναι καλύτερα εναρμονισμένο με τις προτεραιότητες και τις φιλοδοξίες της Ένωσης και προσαρμοσμένο στην ανάπτυξη της ανθεκτικότητας και της στρατηγικής αυτονομίας της μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Πώς θα διασφαλίσετε ότι ο προϋπολογισμός είναι κατάλληλος για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων;

Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε για μια ακόμη φορά ότι η ΕΕ χρειάζεται έναν ευέλικτο προϋπολογισμό ώστε να μπορεί να αντιδρά σε οποιεσδήποτε απρόβλεπτες προκλήσεις. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση της ευελιξίας και των εργαλείων έκτακτης ανάγκης για την περίοδο 2021-2027, και ιδίως:

• του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ, το οποίο παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες που πλήττονται από καταστροφές μεγάλης κλίμακας·
• του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση, το οποίο στηρίζει την επανένταξη στην αγορά εργασίας των εργαζομένων που χάνουν την εργασία τους ως αποτέλεσμα σημαντικών αναδιαρθρωτικών γεγονότων·
• του Αποθεματικού Αλληλεγγύης και Επείγουσας Βοήθειας, το οποίο μπορεί να ενισχύει τη δράση της ΕΕ για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας και αλλού.

Από κοινού, τα μέσα αυτά θα παράσχουν πρόσθετη χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης ύψους έως και 21 δισ. ευρώ την περίοδο 2021-2027, σε σύγκριση με τις προτάσεις που υπέβαλε η Επιτροπή στις 2 Μαΐου 2018.

Τα ποσά που παρουσιάστηκαν χθες είναι σε τρέχουσες ή σε σταθερές τιμές;

Τα ανώτατα όρια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου καθορίζονται σε σταθερές τιμές 2018 και η Επιτροπή διατυπώνει τις προτάσεις της σε αυτή τη βάση.

Πώς συγκρίνεται το μέγεθος του Next Generation EU με τις ανάγκες της ευρωπαϊκής οικονομίας, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με βαθιά ύφεση;

Η Επιτροπή δημοσίευσε χθες έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της στο οποίο αναλύονται οι ζημίες που έχει προκαλέσει η κρίση του κορωνοϊού στην ευρωπαϊκή οικονομία. Καλύπτει, αφενός, τις ανάγκες που συνδέονται με τις απώλειες ιδίων κεφαλαίων για τις ευρωπαϊκές εταιρείες και, αφετέρου, τα αναμενόμενα επενδυτικά κενά το 2021 και το 2022.

Σύμφωνα με τα πορίσματα της Επιτροπής, οι απώλειες ιδίων κεφαλαίων που προκύπτουν από χαμηλότερα κέρδη το 2020 και το 2021 θα κυμανθούν μεταξύ 700 δισ. ευρώ και 1,2 τρισ. ευρώ. Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι σοβαρότερα σε ορισμένους τομείς όπως ο τουρισμός και οι μεταφορές. Επιπλέον, αναμένεται να υπάρξουν διασυνοριακές επιπτώσεις σε σχέση με τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

Η ανάλυση προσδιορίζει επίσης ένα αναμενόμενο επενδυτικό κενό το 2021 και το 2022 ύψους τουλάχιστον 1,5 τρισ. ευρώ. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται βασικά επενδυτικά κενά που συνδέονται άμεσα με την κρίση, πρόσθετες ανάγκες που έφερε στην επιφάνεια η κρίση, καθώς και επενδύσεις που δεν συνδέονται άμεσα με τις κρίσεις αλλά είναι αναγκαίες για την επίτευξη του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Με τη χθεσινή πρόταση, η Επιτροπή προτείνει μέσα που θα καλύπτουν τόσο τις ανάγκες φερεγγυότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων όσο και τις συνολικές επενδυτικές ανάγκες της οικονομίας. Επιπλέον, ο προϋπολογισμός της ΕΕ παραμένει καθοριστικό εργαλείο για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης και θέσεων εργασίας με βάση τη διττή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ, με το Next Generation EU στο επίκεντρό του, αποτελεί ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης. Συμπληρώνει τις προσπάθειες που έχουν ήδη αναληφθεί σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των αναγκών που έχουν εντοπιστεί θα παίξουν επίσης οι προσπάθειες των ιδιωτών επενδυτών. Από κοινού με τα τρία σημαντικά δίχτυα ασφαλείας για εργαζομένους, επιχειρήσεις και κράτη που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 23 Απριλίου, τα οποία αντιστοιχούν σε δέσμη μέτρων ύψους 540 δισ. ευρώ, τα εν λόγω έκτακτα μέτρα σε επίπεδο ΕΕ θα ανέλθουν σε 1 290 δισ. ευρώ στοχευμένης και εμπροσθοβαρούς στήριξης για την ανάκαμψη της Ευρώπης. Με βάση συντηρητικές εκτιμήσεις του αποτελέσματος μόχλευσης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και του Next Generation EU, οι συνολικές επενδύσεις που μπορεί να δημιουργήσει αυτή η δέσμη μέτρων ανέρχονται σε 3,1 τρισ. ευρώ.

Πώς σχετίζονται οι προτάσεις αυτές με την πρόταση που υποβάλατε τον Μάιο του 2018;

Τον Μάιο του 2018, η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό, στενά συνδεδεμένο με τις πολιτικές προτεραιότητες της Ένωσης των 27, λαμβάνοντας υπόψη τις δημοσιονομικές επιπτώσεις της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Σήμερα, η Επιτροπή εμμένει στις προτάσεις αυτές, οι οποίες πλέον ενισχύονται και προσαρμόζονται για να τροφοδοτήσουν την ανάκαμψη της Ευρώπης με τρόπο ανθεκτικό σε μελλοντικές εξελίξεις για την επόμενη γενιά.

Επιπλέον, η Επιτροπή αυξάνει την ικανότητα παρέμβασης του προϋπολογισμού μέσω των πόρων που διοχετεύονται μέσω του Next Generation EU. Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί στον προϋπολογισμό της ΕΕ η αναγκαία ικανότητα παρέμβασης για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την επίδειξη αλληλεγγύης μεταξύ κρατών μελών.

Πρόκειται για έκτακτο μέσο λόγω έκτακτης ανάγκης, το οποίο τίθεται σε εφαρμογή για προσωρινό διάστημα και χρησιμοποιείται αποκλειστικά για μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης και ανάκαμψης. Η άντληση χρηματοδότησης από τις χρηματοπιστωτικές αγορές θα συμβάλει στην κατανομή του κόστους χρηματοδότησης σε βάθος χρόνου, ώστε τα κράτη μέλη να μη χρειαστεί να καταβάλουν σημαντικές πρόσθετες συνεισφορές στον προϋπολογισμό της ΕΕ κατά την περίοδο 2021-2027. Τα κεφάλαια θα διοχετεύονται μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ στα κράτη μέλη για τη στήριξη επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών προτεραιοτήτων και θα χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση χρηματοδοτικών προγραμμάτων που είναι καθοριστικά για την ανάκαμψη.

Το δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2021-2027 που πρότεινε η Επιτροπή το 2018, όπως ενισχύθηκε με τον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης και τις αλλαγές που προτείνονται, παραμένει το βασικό σημείο αναφοράς για την τελική φάση των διαπραγματεύσεων. Η προτεινόμενη αρχιτεκτονική, το επίπεδο στήριξης, η ισορροπία μεταξύ προτεραιοτήτων, καθώς και βασικά χαρακτηριστικά, όπως ο στόχος για συμβολή στη δράση για το κλίμα με τουλάχιστον το 25% των δαπανών, καθώς και τα μέτρα για τη στήριξη της ισότητας των φύλων και κατά των διακρίσεων, όλα είναι αναγκαία για μια ισορροπημένη δέσμη μέτρων ανάκαμψης. Άλλο βασικό στοιχείο είναι η πρόταση της Επιτροπής για έναν κανονισμό σχετικά με την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ από γενικευμένες ελλείψεις στον τομέα του κράτους δικαίου.

Τα αυστηρά μέτρα για την προστασία του προϋπολογισμού έναντι της απάτης και των παρατυπιών που ήδη εφαρμόζονται θα ενισχυθούν περαιτέρω. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία καταπολέμησης της απάτης (OLAF) και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) θα ασκούν τις αρμοδιότητές τους όσον αφορά τους ελέγχους και τις έρευνες.

Η Πράσινη Συμφωνία και η Ψηφιακή Μετάβαση εξακολουθούν να αποτελούν προτεραιότητες;

Η κλιματική ουδετερότητα και το ψηφιακό μέλλον είναι ουσιώδους σημασίας για την μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα, ανάπτυξη και ευημερία της Ευρώπης.

Ως η νέα αναπτυξιακή στρατηγική της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία- συμπεριλαμβανομένου του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης που προτάθηκε τον Ιανουάριο- και οι στρατηγικές της Ένωσης για την ψηφιακή και τη βιομηχανική πολιτική είναι ζωτικής σημασίας για τη βιώσιμη ανάκαμψη της ΕΕ και παραμένουν τα απαραίτητα σημεία αναφοράς για την πιο μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.
Η διττή μετάβαση εξακολουθεί να βρίσκεται στον πυρήνα των χθεσινών προτάσεων, καθώς είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάκαμψη της οικονομίας μας και την προετοιμασία του μέλλοντος για την επόμενη γενιά.

Κατά συνέπεια, σε όλα τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανάκαμψης θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται επενδύσεις, καθώς και οι μεταρρυθμίσεις για την προώθησή τους. Όλες οι δραστηριότητες που λαμβάνουν στήριξη θα πρέπει να διεξάγονται με απόλυτο σεβασμό των κλιματικών και περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων της Ένωσης.

Ένα ενισχυμένο πρόγραμμα InvestEU θα μπορεί να παρέχει στήριξη ζωτικής σημασίας σε εταιρείες κατά τη φάση ανάκαμψης και, ταυτόχρονα, να διασφαλίζει έντονη εστίαση των επενδυτών στις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες πολιτικές προτεραιότητες της Ένωσης, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η πρόκληση της ψηφιοποίησης. Οι επενδύσεις σε ένα κύμα ανακαινίσεων μεγάλης κλίμακας, στην ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, στο καθαρό υδρογόνο, σε καθαρές μεταφορές, σε βιώσιμα τρόφιμα και σε μια έξυπνη κυκλική οικονομία έχουν τεράστιες δυνατότητες να θέσουν την ευρωπαϊκή οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης. Οι επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές και δεξιότητες θα βοηθήσουν στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της τεχνολογικής αυτοδυναμίας. Οι επενδύσεις στην ανθεκτικότητα σε μελλοντικές προκλήσεις στον τομέα της υγείας, στη βιοποικιλότητα, καθώς και στη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης θα καταστήσουν την Ένωση καλύτερα προετοιμασμένη για μελλοντικές κρίσεις.

Τι θα συμβεί με την πολιτική συνοχής στο επόμενο ΠΔΠ;

Η πρωτοβουλία REACT-EU θα παρέχει πρόσθετη χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής από τώρα έως το 2022. Αυτή θα περιλαμβάνει την έκτακτη ευελιξία που θεσπίστηκε νωρίτερα φέτος στο πλαίσιο των Πρωτοβουλιών Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορωνοϊού, μεταξύ άλλων τις απλουστευμένες διαδικασίες, τη δυνατότητα μεταφοράς πόρων μεταξύ ταμείων και κατηγοριών περιφερειών, καθώς και τη χαλάρωση των κανόνων συγχρηματοδότησης- πράγμα που θα καταστήσει δυνατή τη χρηματοδότηση εξ ολοκλήρου από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Με βάση τα ανωτέρω, η Επιτροπή προτείνει τώρα στοχευμένες τροποποιήσεις της νέας γενιάς προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής, ώστε να είναι καλύτερα σε θέση να συμβάλουν στην ανάκαμψη μετά την κρίση. Θα πρέπει να λειτουργούν συμπληρωματικά προς την πρωτοβουλία REACT-EU και με πιο ευέλικτους κανόνες, καθώς και να καθιστούν δυνατή την ταχύτερη αντίδραση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Με βάση τις προσαρμοσμένες προτάσεις που υποβάλλει η Επιτροπή, παρέχεται στα κράτη μέλη πρόσθετη ευελιξία για τη μεταφορά πόρων μεταξύ ταμείων, όπως και η δυνατότητα σταδιακής εφαρμογής δράσεων που δεν στάθηκε δυνατό να ολοκληρωθούν στο πλαίσιο των προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020. Κατά την περίοδο 2021-2027, η πολιτική συνοχής θα διατηρήσει τον μακροπρόθεσμο ρόλο της για την ανάπτυξη και τη μετάβαση σε μια πιο ανθεκτική, πράσινη και ψηφιακή Ευρώπη.

Με ποιον τρόπο θα διασφαλίσετε ότι τα χρήματα αυτών των μέσων θα διατεθούν στα κράτη μέλη που τα χρειάζονται περισσότερο;

Με τη χθεσινή πρόταση, η Επιτροπή θέτει ως στόχο να διοχετεύσει τα χρήματα εκεί που υπάρχουν οι ανάγκες. Για τον σκοπό αυτό, και ανάλογα με τη φύση του προγράμματος, η Επιτροπή θα συνεργάζεται με κάθε κράτος μέλος για να εγγυάται ότι κάθε ευρώ συμβάλλει στην ανασύνταξη, την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα. Πιο συγκεκριμένα:

• Όλα τα κράτη μέλη θα έχουν πρόσβαση στον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά η στήριξη θα επικεντρώνεται στα μέρη της Ένωσης που πλήττονται περισσότερο και των οποίων οι ανάγκες ανθεκτικότητας είναι οι μεγαλύτερες. Αυτή η επικέντρωση θα συμβάλει στην αντιμετώπιση διευρυνόμενων αποκλίσεων μεταξύ κρατών μελών.
• Η συμπληρωματική χρηματοδότηση συνοχής στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας REACT-EU θα κατανεμηθεί με κριτήριο τη σοβαρότητα των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της κρίσης, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου της ανεργίας των νέων, και τη σχετική ευημερία των κρατών μελών.
• Το Μέσο Στήριξης της Φερεγγυότητας θα διασφαλίζει ότι η στήριξη μετοχικού κεφαλαίου στοχεύει στις εταιρείες που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη κεφαλαίων σε όλα τα κράτη μέλη και σε όλους τους τομείς. Η έμφαση θα δοθεί σε κράτη μέλη που έχουν μικρότερες δυνατότητες παρέμβασης μέσω κρατικών ενισχύσεων και όπου οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού είναι οι σοβαρότερες, στους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο.
• Όσον αφορά την πολιτική συνοχής, για να εξασφαλιστεί επαρκής στήριξη προς τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, η Επιτροπή θα επανεξετάσει τα κονδύλια για τη συνοχή το 2024, λαμβάνοντας υπόψη τα πλέον πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, με προσαρμογές μόνο προς τα άνω. Η επανεξέταση αυτή θα οδηγήσει μόνο σε ανοδική προσαρμογή ύψους έως και 10 δισ. EUR για όλα τα κράτη μέλη.

Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τις εθνικές αρχές των κρατών μελών ώστε να διασφαλιστεί ότι η πρόσθετη στήριξη που προτείνεται θα αρχίσει να ρέει το συντομότερο δυνατό και θα διοχετευθεί εκεί που είναι οι ανάγκες. Με βάση τις αρχές της αλληλεγγύης και της δικαιοσύνης, με τις χθεσινές προτάσεις επιδιώκεται να ανοικοδομηθεί η ευρωπαϊκή οικονομία και να καταστεί δικαιότερη, ανθεκτικότερη και πιο βιώσιμη για τις μελλοντικές γενιές.

Πόσο γρήγορα πρέπει αυτές οι νομοθετικές προτάσεις να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για να γίνουν πραγματικότητα;

Σε αυτήν την περίοδο εξαιρετικών δυσχερειών και αβεβαιότητας που διανύουμε, η Ένωση χρειάζεται περισσότερο από ποτέ να δείξει ότι είναι έτοιμη και πρόθυμη να ενεργήσει αποφασιστικά και να χαράξει πορεία προς ένα καλύτερο αύριο. Η συμφωνία για ένα φιλόδοξο σχέδιο ανάκαμψης, με πυρήνα τον προϋπολογισμό της ΕΕ, θα δώσει στην Ένωση τις καλύτερες δυνατές πιθανότητες επιτυχίας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τους συννομοθέτες να εξετάσουν αυτές τις προτάσεις με ταχύτητα, με σκοπό να επιτευχθεί πολιτική συμφωνία σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έως τον Ιούλιο.

Η έγκαιρη λήψη απόφασης σχετικά με την πρόταση τροποποίησης του τρέχοντος πλαισίου θα καταστήσει δυνατή την άμεση διάθεση πρόσθετης χρηματοδότησης για την πρωτοβουλία REACT-EU, το Μέσο Στήριξης της Φερεγγυότητας και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Βιώσιμης Ανάπτυξης, σύμφωνα με τον επείγοντα χαρακτήρα αυτών των αναγκών.

Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την οριστικοποίηση συμφωνίας σχετικά με το μελλοντικό μακροπρόθεσμο πλαίσιο και τα συνοδευτικά τομεακά προγράμματα. Η ολοκλήρωση αυτών των εργασιών στις αρχές του φθινοπώρου θα σημαίνει ότι ο νέος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός θα μπορούσε να αρχίσει να εκτελείται την 1η Ιανουαρίου 2021 προωθώντας την ανάκαμψη της Ευρώπης.

Για την τροποποίηση της απόφασης για τους ιδίους πόρους απαιτείται έγκριση από όλα τα κράτη μέλη σύμφωνα με τους συνταγματικούς τους κανόνες.

Η ανάληψη δράσης τώρα θα σημαίνει ότι η Ένωση είναι έτοιμη να πράξει ό,τι είναι αναγκαίο για να επιστρέψει η οικονομία σε τροχιά προόδου, να προστατευθούν τα μέσα βιοπορισμού όλων των Ευρωπαίων και να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στη μακροπρόθεσμη μετάβαση της Ευρώπης σε ένα πιο δίκαιο, πιο πράσινο και ψηφιακό μέλλον.

Διατηρείτε την πρότασή σας για σύνδεση των κονδυλίων της ΕΕ με το κράτος δικαίου;

Η Επιτροπή διατηρεί στο ακέραιο την πρόταση που υπέβαλε τον Μάιο του 2018 σχετικά με το κράτος δικαίου, με την οποία θεσπίζεται νέος μηχανισμός για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ από δημοσιονομικούς κινδύνους που συνδέονται με γενικευμένες ελλείψεις στον τομέα του κράτους δικαίου στα κράτη μέλη.

Στόχος αυτού του μηχανισμού είναι η διασφάλιση της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης του προϋπολογισμού της Ένωσης και η προστασία των χρημάτων των φορολογουμένων. Οι κανόνες που προτείνονται θα επιτρέπουν στην Ένωση να αναστέλλει, να μειώνει ή να περιορίζει την πρόσβαση στις χρηματοδοτήσεις της ΕΕ κατά τρόπο αναλογικό προς τη φύση, τη σοβαρότητα και την έκταση των ελλείψεων του κράτους δικαίου.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, η πρόταση αυτή έτυχε θετικής υποδοχής από τα κράτη μέλη και αναμένεται να αποτελέσει μέρος της τελικής συμφωνίας.

Επιπλέον, εφαρμόζονται αυστηρά μέτρα για την προστασία του προϋπολογισμού έναντι της απάτης και των παρατυπιών, τα οποία η Επιτροπή θα ενισχύσει περαιτέρω. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία καταπολέμησης της απάτης (OLAF) και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) θα ασκούν τις αρμοδιότητές τους όσον αφορά τους ελέγχους και τις έρευνες.

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Πώς θα χρηματοδοτηθούν όλα τα νέα μέσα;

Για να χρηματοδοτήσει τα προτεινόμενα μέτρα ανάκαμψης, η Επιτροπή θα δανειστεί έως και 750 δισ. ευρώ στις χρηματοπιστωτικές αγορές εξ ονόματος της Ένωσης, για μέτρα ανάκαμψης κατά την περίοδο 2021-2024.

Για να καταστεί αυτό δυνατό, η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει το ελεύθερο περιθώριο, δηλαδή τη διαφορά μεταξύ του ανώτατου ορίου ιδίων πόρων του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού (το μέγιστο ποσό κονδυλίων που μπορεί να ζητήσει η Ένωση από τα κράτη μέλη για να καλύψει τις οικονομικές υποχρεώσεις της) και του ανώτατου ορίου πραγματικών δαπανών (ανώτατο όριο πληρωμών του ΠΔΠ).

Για να επιτευχθεί αυτό, η Επιτροπή προτείνει να τροποποιηθεί η απόφαση για τους ιδίους πόρους, δηλαδή το νομικό κείμενο στο οποίο καθορίζονται οι προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της ΕΕ, ώστε να επιτραπεί η δανειοληψία και να αυξηθεί εκτάκτως και προσωρινά το ανώτατο όριο ιδίων πόρων κατά 0,6 εκατοστιαίες μονάδες. Η αύξηση αυτή θα είναι επιπρόσθετη στο μόνιμο ανώτατο όριο των ιδίων πόρων, δηλαδή 1,4 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της ΕΕ, το οποίο προτείνεται εξαιτίας της οικονομικής αβεβαιότητας και του Brexit.

Η αύξηση κατά 0,6 εκατοστιαίες μονάδες θα είναι χρονικά περιορισμένη και θα χρησιμοποιηθεί μόνο στο πλαίσιο της ανάκαμψης από την πανδημία του κορωνοϊού. Αυτή η αύξηση του ανώτατου ορίου ιδίων πόρων θα τερματιστεί όταν όλα τα κονδύλια έχουν αποπληρωθεί και όλες οι υποχρεώσεις έχουν παύσει να υφίστανται.

Με το ελεύθερο περιθώριο από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ως εγγύηση, η ΕΕ θα μπορεί να εκδίδει χρεωστικούς τίτλους με σχετικά συμφέροντες όρους σε σύγκριση με πολλά μεμονωμένα κράτη μέλη.

Τα κεφάλαια που θα αντληθούν θα αποπληρωθούν από μελλοντικούς προϋπολογισμούς της ΕΕ, αρχής γενομένης μετά το 2027 και το αργότερο έως το 2058. Τα δάνεια θα αποπληρωθούν από τα δανειζόμενα κράτη μέλη. Για να διευκολυνθεί η αποπληρωμή της χρηματοδότησης που θα αντληθεί από την αγορά και να βοηθηθεί η περαιτέρω αποσυμφόρηση των εθνικών προϋπολογισμών, η Επιτροπή θα προτείνει πρόσθετους νέους ιδίους πόρους- επιπλέον αυτών που έχουν ήδη προταθεί- σε μεταγενέστερο στάδιο της δημοσιονομικής περιόδου 2021-2027. Αυτοί οι ίδιοι πόροι θα συνδέονται στενά με τις προτεραιότητες της ΕΕ (κλιματική αλλαγή, κυκλική οικονομία και δίκαιη φορολογία).

Τι είναι το ανώτατο όριο ιδίων πόρων; Τι είναι το ελεύθερο περιθώριο;

Το ανώτατο όριο ιδίων πόρων καθορίζει το μέγιστο ποσό ιδίων πόρων που μπορεί να ζητήσει η Επιτροπή από τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε δεδομένου έτους για τη χρηματοδότηση δαπανών. Το όριο αυτό παρέχει ασφάλεια και προβλεψιμότητα στα κράτη μέλη για τον δημοσιονομικό και οικονομικό σχεδιασμό τους. Όταν το ανώτατο όριο είναι αρκετά υψηλό, η Ένωση μπορεί να καλύψει όλες τις οικονομικές υποχρεώσεις της και τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις της που λήγουν σε ένα δεδομένο έτος.

Στον προϋπολογισμό της ΕΕ υπάρχει επίσης ανώτατο όριο πληρωμών, δηλαδή το ανώτατο ποσό πληρωμών που πρόκειται να καταβληθούν για προηγούμενες αναλήψεις υποχρεώσεων.

Η διαφορά μεταξύ του ανώτατου ορίου ιδίων πόρων και του ανώτατου ορίου πληρωμών στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού, συν το ποσό λοιπών εσόδων (π.χ. φόρων επί των μισθών του προσωπικού της ΕΕ και πρόστιμα στον τομέα του ανταγωνισμού) αναφέρεται ως ελεύθερο περιθώριο.

Είναι αναγκαίο να υπάρχει επαρκές ελεύθερο περιθώριο, ώστε να διασφαλίζεται ότι η Ένωση μπορεί- υπό οποιεσδήποτε περιστάσεις- να τηρεί τις οικονομικές υποχρεώσεις της, ακόμη και σε περιόδους οικονομικής επιβράδυνσης. Η δυνατότητα αυτή είναι σημαντική για τη διατήρηση της υψηλής αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας της ΕΕ.

Αύξηση του ανώτατου ορίου ιδίων πόρων- όπως προτείνεται από την Επιτροπή- θα σήμαινε ότι, αν χρειαστεί, η Επιτροπή θα μπορεί να αντλήσει πρόσθετους πόρους από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό θα ήταν δυνατό να διατηρηθεί η υψηλή αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της ΕΕ, αλλά και να μειωθεί το κόστος δανεισμού και οι επακόλουθες δαπάνες αποπληρωμής για τα κράτη μέλη.

Από πού προέρχονται τα χρήματα για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ;

Οι πηγές εσόδων του προϋπολογισμού της ΕΕ παρέμειναν οι ίδιες τις τελευταίες δεκαετίες: τελωνειακοί δασμοί και συνεισφορές των κρατών μελών βάσει του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και βάσει του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ).

Τον Μάιο του 2018, η Επιτροπή πρότεινε να διατηρηθούν, αφού απλουστευθούν και εξορθολογιστούν, αυτές οι πηγές χρηματοδότησης. Επιπλέον, η Επιτροπή πρότεινε τη διαφοροποίηση των πηγών εσόδων με μια δέσμη νέων ιδίων πόρων, η οποία θα συμβάλει στις προτεραιότητες της ΕΕ, όπως η κλιματική αλλαγή, η κυκλική οικονομία και η δίκαιη φορολογία. Η δέσμη αυτή περιλάμβανε έσοδα συνδεδεμένα με το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών, μια εθνική συνεισφορά υπολογισμένη με βάση τα απορρίμματα συσκευασιών από μη ανακυκλωμένες πλαστικές ύλες σε κάθε κράτος μέλος και έναν πόρο βασιζόμενο σε κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών.

Σήμερα, η πρόταση του Μαΐου του 2018 εξακολουθεί να ισχύει.

Επιπλέον, η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει το ελεύθερο περιθώριο του προϋπολογισμού για την άντληση κεφαλαίων από τις κεφαλαιαγορές και τη χρηματοδότηση των νέων και ενισχυμένων εργαλείων που επικεντρώνονται στην καταπολέμηση της κρίσης και των συνεπειών της. Πρόκειται για έκτακτη και προσωρινή λύση, η οποία θα βασιστεί στις υφιστάμενες δραστηριότητες άντλησης κεφαλαίων από την Ένωση και στην υψηλή αξιολόγηση της πιστοληπτικής της ικανότητας.

Για να διευκολυνθεί η αποπληρωμή της χρηματοδότησης που θα αντληθεί από την αγορά και να βοηθηθεί η περαιτέρω ανακούφιση των εθνικών προϋπολογισμών, η Επιτροπή θα προτείνει πρόσθετους νέους ιδίους πόρους σε μεταγενέστερο στάδιο της δημοσιονομικής περιόδου 2021-2027. Σε αυτούς θα ήταν δυνατό να συγκαταλέγονται:

• Επέκταση των ιδίων πόρων που βασίζονται στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών στους τομείς της ναυτιλίας και των αεροπορικών μεταφορών- απόδοση 10 δισ. ευρώ ετησίως·
• Μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα- άντληση 5 δισ. ευρώ έως 14 δισ. ευρώ ετησίως·
• Ίδιος πόρος βασιζόμενος σε επιχειρηματικές δραστηριότητες εταιρειών που αντλούν τεράστια οφέλη από την ενιαία αγορά της ΕΕ, ο οποίος, ανάλογα με τον σχεδιασμό του, θα μπορούσε να αποφέρει περίπου 10 δισ. ευρώ ετησίως·
• Ψηφιακός φόρος επιβαλλόμενος σε εταιρείες με συνολικό κύκλο εργασιών άνω των 750 εκατ. ευρώ- απόδοση έως και 1,3 δισ. ευρώ ετησίως.

Όλοι μαζί, αυτοί οι νέοι ίδιοι πόροι θα μπορούσαν να συμβάλουν στη χρηματοδότηση της αποπληρωμής και των τόκων της χρηματοδότησης από την αγορά που θα αντληθεί στο πλαίσιο του Next Generation EU. Πώς θα αλλάξουν οι εθνικές συνεισφορές σε σύγκριση με τα στοιχεία που είχατε δημοσιεύσει πέρυσι το φθινόπωρο;

Το ακριβές μέγεθος των εθνικών συνεισφορών θα γίνει γνωστό μόνο όταν τα κράτη μέλη συμφωνήσουν για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό. Θα εξακολουθήσουν να αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων για τη χρηματοδότηση του ΠΔΠ.

Λαμβανομένων υπόψη των περιορισμών που αντιμετωπίζουν επί του παρόντος τα κράτη μέλη, για το Next Generation EU δεν θα απαιτηθούν άμεσες πρόσθετες εθνικές συνεισφορές στον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό από τα κράτη μέλη. Η αποπληρωμή των κεφαλαίων που θα αντληθούν θα ακολουθήσει μετά το 2027, με μακροχρόνιο ορίζοντα, από τους μελλοντικούς μακροπρόθεσμους προϋπολογισμούς, με τη μορφή, μεταξύ άλλων, νέων ιδίων πόρων, αυξημένων εθνικών συνεισφορών, ανανέωσης δανεισμού ή συνδυασμού αυτών των δυνατοτήτων.

Για να διευκολυνθεί η αποπληρωμή της χρηματοδότησης που θα αντληθεί από την αγορά και να βοηθηθεί η περαιτέρω ανακούφιση των εθνικών προϋπολογισμών, η Επιτροπή θα προτείνει πρόσθετους νέους ιδίους πόρους σε μεταγενέστερο στάδιο της δημοσιονομικής περιόδου.

Ποια είναι η νομική βάση για την υποβολή της παρούσας πρότασης για τη χρηματοδότηση του Next Generation EU;

Η κλίμακα και ο σχεδιασμός του Next Generation EU πρέπει να αντικατοπτρίζουν το μέγεθος και τον επείγοντα χαρακτήρα των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ένωση. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες για επείγουσες επενδύσεις που προέκυψαν μετά την κρίση είναι άνευ προηγουμένου. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαία μια αποφασιστική και έκτακτη αντίδραση σε επίπεδο Ένωσης. Ο πρωτόγνωρος χαρακτήρας αυτού του εγχειρήματος και το εξαιρετικό ύψος αυτών των κεφαλαίων υπαγορεύουν την κατοχύρωσή τους μέσω του συστήματος ιδίων πόρων, το οποίο εγκρίνεται από όλα τα κράτη μέλη σύμφωνα με τους συνταγματικούς τους κανόνες.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή προτείνει αλλαγές στην απόφαση για τους ιδίους πόρους, η οποία πρέπει να εγκριθεί από όλα τα κράτη μέλη σύμφωνα με τους συνταγματικούς τους κανόνες.

Έως πότε πρέπει να έχει συμφωνηθεί αυτό για να γίνει πραγματικότητα; Είναι εφικτό;

Η τροποποίηση της απόφασης για τους ιδίους πόρους απαιτεί ομόφωνη απόφαση όλων των κρατών μελών και έγκριση σύμφωνα με τους εθνικούς συνταγματικούς κανόνες. Η Επιτροπή αναμένει ότι αυτό θα συμβεί το ταχύτερο δυνατόν.

Για να καλυφθεί η μεταβατική περίοδος έως την κύρωση της τροποποιημένης απόφασης για τους ιδίους πόρους και να καταστεί διαθέσιμη η τόσο αναγκαία χρηματοδότηση σε εργαζομένους, επιχειρήσεις και κράτη μέλη ήδη εντός του 2020, η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση του τρέχοντος μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού 2014-2020 ώστε να καταστεί δυνατή η αύξηση των δαπανών ήδη από το 2020. Θα διατεθούν 11,5 δισ. ευρώ για την παροχή βοήθειας σε περιφέρειες που έχουν περισσότερη ανάγκη (μέσω της πρωτοβουλίας REACT-EU), την κεφαλαιακή ενίσχυση βιώσιμων ευρωπαϊκών εταιρειών (Μέσο Στήριξης της Φερεγγυότητας) και τη στήριξη όσων έχουν ανάγκη και βρίσκονται εκτός των συνόρων της ΕΕ [μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΕΤΒΑ)].

Έχει εκδώσει η Επιτροπή χρεωστικούς τίτλους στο πλαίσιο του ελεύθερου περιθωρίου κατά το παρελθόν; Πώς λειτούργησε αυτό;

Η ΕΕ εφαρμόζει επί του παρόντος τρία δανειοδοτικά προγράμματα για την παροχή χρηματοδοτικής συνδρομής σε χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, τα οποία χρηματοδοτούνται όλα με ομόλογα που εκδίδονται στις κεφαλαιαγορές: τη βοήθεια για τη στήριξη του ισοζυγίου πληρωμών, τον ευρωπαϊκό μηχανισμό χρηματοοικονομικής σταθεροποίησης και τη μακροοικονομική συνδρομή σε τρίτες χώρες-εταίρους. Στις 2 Απριλίου, η Επιτροπή πρότεινε ένα άλλο μέσο χρηματοδοτούμενο κατά παρόμοιο τρόπο (αλλά με εθνικές εγγυήσεις), το μέσο στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ή το βραχυπρόθεσμο σύστημα για την ανεργία, το SURE.

Έως σήμερα, οι οικονομικές υποχρεώσεις που απορρέουν από τα εν λόγω προγράμματα καλύπτονταν πάντα χωρίς την ανάγκη για πρόσθετες συνεισφορές από τα κράτη μέλη.

Πώς θα λειτουργήσει ο δανεισμός; Πώς θα διαχειριστεί η Επιτροπή την έκδοση χρεωστικών τίτλων τέτοιου ύψους;

Για να αντλήσει την αναγκαία χρηματοδότηση, η Επιτροπή θα εκδώσει ομόλογα στις χρηματοπιστωτικές αγορές εξ ονόματος της ΕΕ. Η Επιτροπή θα δανειστεί ποσό έως και 750 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου την περίοδο 2020-2024. Η Επιτροπή θα διοχετεύει τα κεφάλαια στα νέα ή ενισχυμένα προγράμματα ή θα δανείζει τα χρήματα στα κράτη μέλη που έχουν ανάγκη βάσει των όρων της αρχικής έκδοσης (ίδιο τοκομερίδιο, ίδια ληκτότητα και για το ίδιο ονομαστικό ποσό). Με τον τρόπο αυτό, τα κράτη μέλη θα δανείζονται έμμεσα με πολύ ευνοϊκούς όρους, επωφελούμενα από την υψηλή αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της ΕΕ και τα σχετικά χαμηλά επιτόκια δανεισμού σε σύγκριση με αρκετά κράτη μέλη.

Το χρονοδιάγραμμα, το ποσό και η ληκτότητα των ομολόγων που θα εκδοθούν θα εξαρτηθεί από τις ανάγκες της ΕΕ και των κρατών μελών της. Η ληκτότητα των νεοεκδοθέντων ομολόγων θα κυμαίνεται από 3 έως 30 έτη.

Ισχύει ακόμη η πρότασή σας για κατάργηση των εκπτώσεων;

Ιστορικά, οι εκπτώσεις- ή διορθώσεις των εθνικών συνεισφορών των κρατών μελών στον προϋπολογισμό της ΕΕ- θεσπίστηκαν αρχικά προς όφελος του Ηνωμένου Βασιλείου. Με την πάροδο των ετών, ορισμένα άλλα κράτη μέλη επωφελήθηκαν επίσης από ένα πολύπλοκο σύστημα διορθώσεων και εκπτώσεων.
Τον Μάιο του 2018 η Επιτροπή πρότεινε την κατάργηση όλων των διορθώσεων στο σκέλος των εσόδων (εκπτώσεις).

Η Επιτροπή εξακολουθεί να είναι της άποψης ότι η σταδιακή κατάργηση όλων των εκπτώσεων θα καταστήσει τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό πιο ισορροπημένο. Ωστόσο, στην παρούσα κατάσταση, δεδομένων των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, η σταδιακή κατάργηση των εκπτώσεων θα συνεπαγόταν δυσανάλογες αυξήσεις των συνεισφορών για ορισμένα κράτη μέλη στον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό. Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, θα ήταν δυνατό να καταργηθούν σταδιακά οι υφιστάμενες εκπτώσεις εντός πολύ μεγαλύτερης χρονικής περιόδου από αυτήν που προέβλεπε η Επιτροπή στην πρότασή της το 2018.