Ηλεκτροσόκ από Scope Ratings: Απειλεί με υποβάθμιση την αμερικανική οικονομία

Αυστηρή προειδοποίηση για υποβάθμιση της αμερικανικής οικονομίας απηύθυνε προς τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ ο γερμανικός οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Scope Ratings.

Όπως επισημαίνει, ο εντεινόμενος μακροπρόθεσμος κίνδυνος που σχετίζεται με την κακή χρήση του ανώτατου ορίου χρέους (το οποίο ανέρχεται σε 32 τρισ. δολ.) οδηγεί σε επί τα χείρω αναθεώρηση και πιθανή υποβάθμιση. «Από την άλλη, η μεγάλη και πλούσια οικονομία των ΗΠΑ και η θέση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού και συναλλακτικού νομίσματος στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελούν πιστωτικά πλεονεκτήματα» συμπλήρωσε. 

Ειδικότερα, η Scope Ratings GmbH (Scope) έθεσε υπό εξέταση τις μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής με την προοπτική να δείχνει υποβάθμιση. Οι βραχυπρόθεσμες αξιολογήσεις έχουν επίσης τεθεί υπό εξέταση για υποβάθμιση.

Η αρνητική προοπτική αντανακλά τον κίνδυνο που σχετίζεται με την αύξηση του ορίου ανάληψης χρέους, εν μέσω πολιτικής πόλωσης, διχασμού στο Κογκρέσο και αυξημένων ομοσπονδιακών ελλειμμάτων τα επόμενα χρόνια. Οι επαναλαμβανόμενες αυξήσεις σε ό,τι αφορά το όριο ανάληψης χρέους έχουν οδηγήσει σε δυσφορία και ανησυχία για την αποπληρωμή του εκ μέρους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, αλλά και εξάρτησης από τη δράση του Κογκρέσου.

Άλλες προκλήσεις έχουν να κάνουν με: i) οικονομικούς κινδύνους και κινδύνους στον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς η Ομοσπονδιακή Τράπεζα ολοκληρώνει τον κύκλο σύσφιξης των επιτοκίων για να μειώσει τον πληθωρισμό. ii) αδύναμα δημόσια οικονομικά, δεδομένου του υψηλού και αυξανόμενου αποθέματος χρέους και των ετήσιων δημοσιονομικών ελλειμμάτων πάνω από τα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί πριν από την κρίση του Covid-19· iii) οικονομικές και δημοσιονομικές επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού και της συγκράτησης της αύξησης του πληθυσμού και iv) ευπάθειες του εξωτερικού τομέα.

Από την άλλη, οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας AA των Ηνωμένων Πολιτειών αντικατοπτρίζουν πολλαπλά κρατικά πιστωτικά πλεονεκτήματα, όπως μια πλούσια, ανταγωνιστική και διαφοροποιημένη οικονομία, τη μεγαλύτερη παγκοσμίως σε ονομαστικούς όρους και τη δεύτερη μεγαλύτερη με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης. Επιπλέον, οι ΗΠΑ επωφελούνται από τον συνεχιζόμενο ρόλο του δολαρίου ως εξέχοντος διεθνούς αποθεματικού νομίσματος, που κομίζει απαράμιλλη ισχύ όσον αφορά τη χρηματοοικονομική ευελιξία του υπουργείου Οικονομικών, μειώνοντας σημαντικά τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο βιωσιμότητας του χρέους. 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, επιπλέον, επωφελούνται από τους υγιείς, διαφανείς και υπεύθυνους οικονομικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένης της κορυφαίας κεντρικής τράπεζας του κόσμου, τη Federal Reserve, που υποστηρίζει την οικονομία και τη σταθερότητα των τιμών, καθώς επίσης και μια από τις καλύτερες κεφαλαιαγορές στον κόσμο.

Πάντως, πέρα από την παρούσα κρίση, ο Scope αναγνωρίζει ότι οι κρίσεις ορίου χρέους έχουν γίνει επαναλαμβανόμενο φαινόμενο στις Ηνωμένες Πολιτείες και αποτελούν πια διαρθρωτική πρόκληση για τις αξιολογήσεις.

Οι σημερινοί κίνδυνοι γύρω από την κρίση ορίου χρέους είναι στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας. Ενδεικτικά, το spread μεταξύ των ομολόγων ενός μηνός και πενταετούς διάρκειας αυξήθηκε σε επίπεδα ρεκόρ, περίπου 250 μ.β. (από -133 bps κατά μέσο όρο το 2022), κάτι που ανακλά την ανησυχία για χρεοκοπία την επόμενη περίοδο. Με παρόμοιο τρόπο, το κόστος ασφάλισης έναντι χρεοκοπίας των ΗΠΑ έφτασε σε υψηλά πολλών δεκαετιών: η διαφορά στις συμβάσεις swap πιστωτικής αθέτησης ενός έτους είναι πάνω από 150 μονάδες βάσης, από περίπου 15 μονάδες βάσης στην αρχή του 2023 και πάνω από τα επίπεδα από την κρίση του 2011.

Δημοσιονομικά

Άλλες προκλήσεις που επηρεάζουν τις αξιολογήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών συνδέονται με τις δημοσιονομικές προοπτικές, λαμβανομένων υπόψη των τρεχόντων δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του αυξημένου αποθέματος δημόσιου χρέους.

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε στο 5,5% του ΑΕΠ πέρυσι (-6,1 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το προηγούμενο έτος), υποστηριζόμενο από την άρση των πολιτικών ελάφρυνσης που είχαν εφαρμοστεί λόγω Covid, καθώς και από την εύρωστη αύξηση των εσόδων.

Ωστόσο, η Scope αναμένει ότι τα ονομαστικά δημοσιονομικά ελλείμματα θα διευρυνθούν από φέτος, φτάνοντας στο 6,2% του ΑΕΠ το 2023, πριν σταθεροποιηθούν γύρω στο 7,0% κατά μέσο όρο την περίοδο 2024-28 (σε σύγκριση με μέσο όρο 4,8% το 2015-19). Αυτή η μεσοπρόθεσμη προβολή οφείλεται σε πολιτικές αύξησης του ελλείμματος που υιοθετήθηκαν πρόσφατα, όπως το πρόγραμμα διαγραφής φοιτητικών δανείων του Προέδρου, οι πιέσεις δαπανών λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, καθώς και το υψηλότερο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους καθώς το χρέος αναχρηματοδοτείται με υψηλότερο κόστος δανεισμού. 

Οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκονται περίπου στο 3,5%, κάτω από τα υψηλά του 4,3% του περασμένου φθινοπώρου, αλλά σημαντικά πάνω από τα χαμηλά (0,5%) του 2020. Λόγω της μέσης διάρκειας των ομολόγων (6,1 έτη), οι ετήσιες ακαθάριστες χρηματοδοτικές απαιτήσεις της κυβέρνησης θα ανέλθούν στο υψηλό του 32% του ΑΕΠ φέτος – πριν φθάσουν κατά μέσο όρο στο 28% το 2024-2028.

Ο λόγος χρέους της γενικής κυβέρνησης των ΗΠΑ προς το ΑΕΠ μειώθηκε στο 121,7% το 2022 (-11,8 ποσοστιαίες μονάδες από τα υψηλά του 2020) λόγω της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης και του αυξημένου πληθωρισμού, αλλά παραμένει υψηλός.

Μάλιστα, αυτή η βελτιωμένη τροχιά χρέους αναμένεται να αρχίσει να αντιστρέφεται φέτος, καθώς το χρέος από 122,2% φέτος θα αυξηθεί σε περίπου 135% το 2028, κάτι που αντανακλά τα επίμονα δημοσιονομικά ελλείμματα που αντισταθμίζουν τις ευνοϊκές επιπτώσεις της συνεχιζόμενης οικονομικής ανάπτυξης και του υψηλότερου πληθωρισμού για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. 

Μακροπρόθεσμα, οι δαπάνες που σχετίζονται με τη γήρανση αποτελούν κίνδυνο για τις δημοσιονομικές προοπτικές. 

Χρηματοπιστωτικός τομέας

Επίσης, η ταχεία αυστηροποίηση των όρων χρηματοδότησης αύξησε τους κινδύνους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα μετά από μια εκτεταμένη φάση χαλαρής νομισματικής πολιτικήςπου ώθησε τις αποτιμήσεις των αξιογράφων σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Ενώ οι δείκτες εξυπηρέτησης χρέους εξακολουθούν να είναι μέτριοι σε σύγκριση με τους ιστορικούς μέσους όρους, το μη χρηματοπιστωτικό εταιρικό χρέος διαμορφώθηκε στο ουσιαστικό 78,8% του ΑΕΠ στο τρίτο τρίμηνο του 2022 (αν και μειωμένο κατά 8,8 ποσοστιαίες μονάδες από τα υψηλά του πρώτου τριμήνου του 2021).

Περαιτέρω κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα είναι ημειωμένη ρευστότητα στις αγορές διαθεσίμων που προκύπτει από ποσοτική σύσφιξη, κάτι που εντείνει την αστάθεια των χρηματοπιστωτικών αγορών. Τρωτά σημεία εμφανίστηκαν φέτος μετά την χρεοκοπία αρκετών περιφερειακών πιστωτικών ιδρυμάτων, γεγονός που αντανακλά εν μέρει τις ρυθμιστικές ελλείψεις μαζί με τις επιπτώσεις των αυξημένων επιτοκίων. Αν και η ταχεία και συνετή παρέμβαση των αρχών απέτρεψε την εξάπλωση της κρίσης σε άλλα τμήματα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ο κίνδυνος χρηματοπιστωτικής σταθερότητας αναμένεται να παραμείνει στην επικαιρότητα τα επόμενα χρόνια.

Ο εξωτερικός τομέας των Ηνωμένων Πολιτειών αντικατοπτρίζει μια πρόσθετη πρόκληση, με έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών 3,7% του ΑΕΠ το 2022, σχεδόν διπλασιασμένο από 2,0% του ΑΕΠ το έτος έως το πρώτο τρίμηνο του 2020, εν μέσω ισχυρής εγχώριας ζήτησης για αγαθά. Αυτή η ανισορροπία στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών συνδέεται σημαντικά με τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση των Ηνωμένων Πολιτειών ανήλθε στο 63% του ΑΕΠ ως του τέλους του 2022, έχοντας, ωστόσο, μείωση από το 78% του ΑΕΠ στο τέλος του 2021.