ΙΟΒΕ: Τι θα συμβεί με τη χρήση καρτών μετά την άρση των capital controls

«Με τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων που θεσπίστηκαν πρόσφατα, σε συνδυασμό με την τραπεζική αργία, φαίνεται να έχει αυξηθεί σημαντικά η έκδοση και η χρήση καρτών πληρωμής στην Ελλάδα. Ωστόσο, με τη σταδιακή άρση των περιορισμών είναι πολύ πιθανή η υπαναχώρηση σε χαμηλό επίπεδο χρήσης Ηλεκτρονικών Μέσων Πληρωμών (ΗΜΠ).

Επομένως, απαιτείται ενεργή ρυθμιστική παρέμβαση, με κοστολογημένα και προσεχτικά σχεδιασμένα μέτρα πολιτικής, έτσι ώστε η αύξηση της χρήσης ΗΜΠ να διατηρηθεί και εν τέλει να οδηγήσει σε σημαντικό και διατηρήσιμο περιορισμό της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα», εκτιμά μελέτη του ΙΟΒΕ που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.

Στην ανάλυση αναφέρεται ότι η χρήση ΗΜΠ υστερεί σημαντικά στη χώρα μας σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά την αύξηση που έχει σημειωθεί από το 2001, η Ελλάδα εξακολουθεί να καταλαμβάνει πολύ χαμηλές θέσεις στις σχετικές κατατάξεις. Με βάση την αξία συναλλαγών με ΗΜΠ ανά κάτοικο το 2013, η Ελλάδα βρισκόταν υψηλότερα μόνο από την Κροατία και τη Βουλγαρία, ενώ σε όρους αριθμού συναλλαγών ανά κάτοικο, η Ελλάδα κατείχε την τελευταία θέση στην κατάταξη.

Οι κύριοι λόγοι για τους οποίους παρατηρείται η υστέρηση στη χρήση των ΗΜΠ στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ανάλυση, φαίνεται να εντοπίζονται στη δυσπιστία των καταναλωτών όσον αφορά την ασφάλεια των πληρωμών και, γενικότερα, των ηλεκτρονικών συστημάτων, καθώς και στην κατακερματισμένη δομή του λιανικού εμπορίου και της επιχειρηματικότητας εν γένει. Η οικονομική κρίση και η σχετικά χαμηλή διείσδυση ευρυζωνικών συνδέσεων υψηλής ταχύτητας, επίσης, δρουν ανασταλτικά σε περαιτέρω αύξηση της χρήσης των ΗΜΠ.

«Η συνδυαστική επίδρασή αυτών των εμποδίων αποτρέπει τη συσσώρευση ικανής μάζας συναλλαγών, για να απελευθερωθούν οι θετικές συνέπειες των δικτυακών επιδράσεων που χαρακτηρίζουν αγαθά, όπως τα ΗΜΠ και να γίνει η πληρωμή με ΗΜΠ καθημερινή συνήθεια των καταναλωτών.

Αναγνωρίζοντας τη σημασία των ΗΜΠ για τον περιορισμό της παραοικονομίας, αλλά και την ανάγκη για ειδική επέμβαση, λόγω των δικτυακών επιδράσεων, ειδικά στα αρχικά στάδια διείσδυσης των ΗΜΠ, αρκετές χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα, (όπως Νότια Κορέα, Ιταλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη, κ.ά.) έχουν θεσπίσει κίνητρα ή/και διοικητικά μέτρα για την ενίσχυση της χρήσης των ΗΜΠ.

Αυτά τα κίνητρα περιλαμβάνουν εκπτώσεις στην αξία συναλλαγών, όταν μία συναλλαγή πραγματοποιείται με ΗΜΠ, εκπτώσεις στους φόρους εισοδήματος, όταν τα νοικοκυριά, αλλά και οι επιχειρήσεις, επιτυγχάνουν στόχους για ποσοστό διείσδυσης των ΗΜΠ στις συναλλαγές τους και λοταρίες για συναλλαγές με ΗΜΠ.

Τα κίνητρα συνοδεύονται συχνά και με διοικητικά μέτρα, όπως υποχρέωση αποδοχής ΗΜΠ και απαγόρευση της χρήσης μετρητών για συναλλαγές μεγαλύτερης αξίας.

Στη μελέτη του ΙΟΒΕ τονίζεται ότι η θέσπιση μιας σειράς μέτρων προς αυτή την κατεύθυνση στη Νότια Κορέα οδήγησε σε αύξηση του μεριδίου των καρτών πληρωμής σε πάνω από 65% της ιδιωτικής κατανάλωσης το 2010, από 14,7% το 1999.

Την αντίστοιχη περίοδο, οι συνολικές εισπράξεις από το φόρο εισοδήματος στη χώρα αυξάνονταν κατά 13,6%, ετησίως, ξεπερνώντας σημαντικά τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ (6,5% κατά μέσο όρο την περίοδο 2000-2009). Επομένως, η εμπειρία της Νότιας Κορέας προσφέρει ενδείξεις για τη συμβολή των ηλεκτρονικών συναλλαγών με τη μείωση της φοροδιαφυγής.

Εξάλλου, αποδεικνύεται ότι η υστέρηση στην είσπραξη ΦΠΑ συσχετίζεται αρνητικά με τη χρήση ΗΜΠ. Στις χώρες της ΕΕ, φαίνεται καθαρά ότι χώρες με χαμηλό αριθμό συναλλαγών με ΗΜΠ ανά κάτοικο τείνουν να έχουν και υψηλότερο συντελεστή υστέρησης εσόδων από ΦΠΑ.

Η Ελλάδα, συγκεκριμένα, κατέχει την τρίτη υψηλότερη θέση με βάση το ποσοστό υστέρησης των εσόδων από ΦΠΑ, ανάμεσα σε 26 χώρες-μέλη της ΕΕ με διαθέσιμα στοιχεία, με 39%, πίσω από τη Ρουμανία με 48% και τη Λετονία με 41%», όπως αναφέρεται στη μελέτη.