Ιταλία: Η άλλη πλευρά του (παράλληλου) νομίσματος

Οι φήμες περί πρότασης για παράλληλο νόμισμα στην Ιταλία, επηρέσαν σημαντικά και όπως ήταν φυσικό αρνητικά τα ιταλικά κρατικά ομόλογα, (η απόδοση του 10ετούς ιταλικού ομολόγου, που κινείται αντίθετα προς την τιμή του, σημείωσε άνοδο 8 μονάδων βάσης σε υψηλό τριών εβδομάδων, στο 2,11%, που αποτελεί τη μεγαλύτερη ημερήσια αύξηση σε ένα μήνα) και ταυτόχρονα, άνοιξαν «τους ασκούς του Αιόλου» για το τί μπορεί να σημαίνει πρακτικά.

«Ο κόσμος αναφέρεται σε αυτό το θέμα όπου ο Μπερλουσκόνι παρουσιάζει την ιδέα του για ένα παράλληλο νόμισμα», δήλωσε ο Μπέντζαμιν Σρέντερ, αναλυτής της ING. «Δεν πρόκειται για μια νέα ιδέα αλλά αυτό που βλέπετε είναι ότι ενώ οι επενδυτές αρχίζουν να τοποθετούνται ενόψει των ιταλικών εκλογών, τα θέματα σαν αυτό λαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερη προσοχή».

Η ιδέα ενός παράλληλου νομίσματος στην Ιταλία είναι επίσης σημαντική διότι θα ήταν ένας τρόπος για να βρει ο Μπερλουσκόνι κοινό έδαφος με άλλα πολιτικά κόμματα όπως η Λέγκα του Βορρά και τα Αδέλφια της Ιταλίας, σχολιάζει ο Λορέντσο Κοντόνιο, επισκέπτης καθηγητής στο London School of Economics και επικεφαλής οικονομολόγος στην LC Macro Advisors. Δεν είναι όμως κάτι καινούργιο.

Αναλυτές της Citi περιγράφουν το θέμα ως εξής:

«Ο Μπερλουσκόνι είναι πεπεισμένος ότι ένα τέτοιο παράλληλο νόμισμα θα είναι συνεπές με τις ευρωπαϊκές συνθήκες αν και θα απαιτήσει σημαντικές διαπραγματευτικές ικανότητες για να συμφωνηθεί με Γερμανία και Γαλλία. Ο Μπερλουσκόνι είπε ότι η πρόταση της Λίγκας του Βορρά για την εισαγωγή του λεγόμενου «mini-BoT» (βραχυχρόνιο, χωρίς επιτόκιο, μικρού όγκου κυβερνητικό τίτλο, ένα είδος IOU που θα χρησιμοποιηθεί ως εσωτερικό νόμισμα για να πληρώνονται προμηθευτές του κράτους, φόροι, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης κ.ά) δεν θα είναι πολύ μακριά από την ιδέα του για παράλληλο νόμισμα.

Η Λίγκα του Βορρά υποστηρίζει ότι το «mini BoT» θα είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα για να εξομαλυνθεί η μετάβαση εκτός του ευρώ. Η Libero υποστηρίζει ότι μια συμφωνία για το ευρώ και τις ευρωπαϊκές σχέσεις μεταξύ της Λίγκας του Βορρά και του Forza Italia (αθροιστικά αντιστοιχούν σε σχεδόν 30% των ψήφων) θα βοηθήσει να οριστικοποιηθεί ένα κοινό πολιτικό πρόγραμμα για μια κεντροδεξιά συμμαχία, με την αντιμεταναστευτική πολιτική, ένα οριζόντιο φόρο (flat tax) και την ακύρωση συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων να έχουν ήδη συμφωνηθεί.

Ο Μπερλουσκόνι είπε ότι τα τρία κεντροδεξιά κόμματα (περιλαμβανομένου του μικρού FdI, πέριξ του 5%) θα ολοκληρώσουν ένα κοινό πρόγραμμα νωρίς τον Σεπτέμβριο. Η Corriere μεταδίδει ότι τα τρία κόμματα παραμένουν ωστόσο διχασμένα στον εκλογικό νόμο και στο εάν θα περιλάβουν κεντρώους στη συμμαχία.»

Το επιχείρημα του Μπερλουσκόνι λοιπόν είναι ότι το παράλληλο νόμισμα θα ξεκινήσει απολύτως νόμιμα εντός των περιορισμών των Ευρωπαϊκών Συνθηκών και ότι η ΕΚΤ σε αυτήν την περίπτωση θα βρεθεί προ τετελεσμένου γεγονότος.  

Ανεξάρτητα από το εάν η Ιταλία θα τραβήξει το δρόμο ενός ξεκάθαρα παράλληλου νομίσματος ή στην εισαγωγή ενός μικρού όγκου ιταλικού κυβερνητικού τίτλου, είναι σαφές ότι στην Ιταλία αυξάνει η θέληση να σπάσει το μονοπώλιο του ευρώ, σχολιάζουν οι Financial Times.

Το τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό για την ευρωζώνη, δεν μπορεί να το προβλέψει με ασφάλεια κανείς μιας και όπως σε όλα τα νομισματικά φαινόμενα, οι δικαιούχοι και «συναλλαγέντες» είναι  αυτοί που θα κρίνουν την επιτυχία του.

Αν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, το απορρίψουν, η ιδέα θα γνωρίσει μια αποτυχία. Αν, όμως συμβεί το αντίθετο και οι Ιταλοί καλοδεχτούν το παράλληλο νόμισμα, τότε η νέα τάξη πραγμάτων θα παρουσιάσει δυσκολίες, ιδιαίτερα για τις χώρες του ευρώ.

Για το ντόμινο που ενδεχομένως θα προκαλούσε μια τέτοια απόφαση, ούτε λόγος.

Πάντως, αυτό που έχει ιδαίτερη σημασία δεν είναι μόνο το πώς θα κινηθεί στο εσωτερικό της η οικονομία μιας χώρας, δηλαδή αν οι φόροι για παράδειγμα θα εξοφλούνται με αυτό το παραλληλο νόμισμα από τους πολίτες, αλλά και το συμβαίνει με τις μακροοικονομικές συναλλαγές της, όπως είναι η πληρωμή των δανείων της (δάνεια που έλαβε σε ευρώ) και η απομείωση του χρέους της (χρέος σε ευρώ). Τα παραπάνω τώρα, προσπαθείστε να τα τοποθετήσετε και υπό το φως του ότι η Ιταλία έχει ένα τεράστιο δημόσιο χρέος (132,6% του ΑΕΠ (2016)) και ότι το τραπεζικό της σύστημα εμφάνισε τα χειρότερα αποτελέσματα στις ευρωπαϊκές τραπεζικές δοκιμασίες αντοχής (στα περασμένα stress tests) και η χώρα προσπάθησε να σώσει τις συστημικές της τράπεζες και να αποφύγει το bail in.

Μια μεγάλη οικονομία για τα δεδομένα της Ευρώπης, όπως είναι η ιταλική, μπορεί να ελπίζει σε μια αυτονόμηση. Στην ελεύθερη αγορά δεν διαδρώμεν εξάλλου; Και οι Ιταλοί πολιτικοί μπορούν να «πουλήσουν» ένα τέτοιο αφήγημα εν όψει και τον εκλογών, όμως οι Ιταλοί, και φιλοευρωπαϊοι είναι και (απ’ όσο τουλάχιστον γνωρίζω) πρόσβαση στη διεθνή ειδησεογραφία έχουν. Δεν μπορεί να μη βλέπουν ότι καμια φορά η άλλη πλευρά του (παράλληλου) νομίσματος έχει αποτελέσματα όπως αυτά της Βενεζουέλας.