James Galbraith (οικονομολόγος): Τα υψηλά επιτόκια, επιτέλους, δαγκώνουν

Τα κραχ στις αγορές είναι –ίσως– το πολυαναμενόμενο σήμα μιας οικονομικής ύφεσης των ΗΠΑ, σύμφωνα με τον οικονομολόγο James Galbraith… Για τους δε Δημοκρατικούς στις ΗΠΑ, το κλίμα δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερο.

Επί χρόνια προσπαθούν να «πουλήσουν» την οικονομική πολιτική τους ως ατού τους, και στο παρά ένα η ανεργία αυξάνεται και το χρηματιστήριο καταρρέει… Σύμφωνα με τον Galbraith, η κατάρρευση των μετοχών και η επικείμενη ύφεση έρχονται δύο ολόκληρα χρόνια αφότου η Federal Reserve άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια για να «καταπολεμήσει τον πληθωρισμό».

Είναι η άμεση, παρότι καθυστερημένη, συνέπεια αυτής της πολιτικής. Έτσι, η Fed έχει επιτέλους το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα – πάνω από δύο χρόνια αφότου ο πληθωρισμός κορυφώθηκε και άρχισε να πέφτει για λόγους που δεν σχετίζονται με τις αποφάσεις της Fed.

Θα έρθει τώρα ύφεση; διερωτάται ο οικονομολόγος… Για τουλάχιστον 40 χρόνια, η ανεστραμμένη καμπύλη αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων ήταν αξιόπιστος δείκτης ύφεσης στην Αμερική. Ωστόσο, σε αυτόν τον κύκλο, ενώ η καμπύλη αποδόσεων αντιστράφηκε τον Οκτώβριο του 2022, δεν ακολούθησε ύφεση – μέχρι τώρα.

Οι δυνάμεις αντιστάθμισης στήριξαν την οικονομία, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, της πληρωμής τόκων για ένα ιστορικά μεγάλο εθνικό χρέος και της άμεσης πληρωμής τόκων (από το 2009) σε πολύ μεγάλα τραπεζικά αποθεματικά. 

Ωστόσο, η κατάσταση αρχίζει να αλλάζει… Η ανεργία έχει αυξηθεί σχεδόν κατά μια ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με τον περασμένο χρόνο και οι νέες θέσεις εργασίας μειώνονται σημαντικά.

Ο αριθμός των νέων ανέργων, των νεοαπασχολούμενων με μερική απασχόληση για οικονομικούς λόγους και εκείνων που δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό αλλά που επιθυμούν δουλειά αυξήθηκε κατά πάνω από ένα εκατομμύριο από τον Ιούνιο έως τον Ιούλιο. Ο δείκτης ύφεσης της Claudia Sahm αναβοσβήνει κόκκινο (Ο κανόνας Sahm ισχύει τουλάχιστον από το 1960). «Το 2007, δύο συν-συγγραφείς και εγώ μελετήσαμε την ιστορία της συμπεριφοράς της Fed ως απάντηση στις οικονομικές συνθήκες. Διαπιστώσαμε ότι, σε αντίθεση με τη ρητορική, μετά το 1984 η Fed έπαψε να αντιδρά στον πληθωρισμό (για να είμαστε δίκαιοι, δεν υπήρχαν πολλά για να αντιδράσουν).

Αντίθετα, αυξάνει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια ως απάντηση σε τυχόν χαμηλό ή μειωμένο ποσοστό ανεργίας – η κλασική ανησυχία των αφεντικών που φοβούνται ότι οι εργαζόμενοί τους μπορεί να απαιτήσουν υψηλότερους μισθούς ή να τους εγκαταλείψουν για καλύτερες θέσεις εργασίας.

Το πιο σημαντικό, δοκιμάσαμε εάν ο κύκλος των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ είχε στατιστική επίδραση στην καμπύλη αποδόσεων μετά τον έλεγχο του πληθωρισμού και της ανεργίας.

Διαπιστώσαμε –σε κάθε μοντέλο που δοκιμάσαμε– ότι υπήρχε ένα ξεχωριστό και ισχυρό αποτέλεσμα: στα χρόνια των προεδρικών εκλογών, η Fed ακολουθεί μια πιο χαλαρή πολιτική εάν οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν τον Λευκό Οίκο και μια πιο αυστηρή εάν ο πρόεδρος είναι Δημοκρατικός.

Συγκεκριμένα, το μοντέλο μας προέβλεψε επίδραση σύσφιξης περίπου 1,5 μονάδας όταν το ποσοστό ανεργίας είναι χαμηλό, με επιπλέον 0,6 σε ένα έτος προεδρικών εκλογών όταν οι Δημοκρατικοί κατέχουν τον Λευκό Οίκο, σε σύγκριση με ένα αποτέλεσμα χαλάρωσης 0,9 εάν ο πρόεδρος είναι Ρεπουμπλικανός.

Έτσι, σε μια εκλογική χρονιά με χαμηλή ανεργία, η προβλεπόμενη ταλάντευση στην καμπύλη αποδόσεων είναι περίπου τρεις ποσοστιαίες μονάδες. Από όλες τις απόψεις, το 17χρονο μοντέλο μας προβλέπει την τρέχουσα κατάσταση. Από την πλευρά των αφεντικών, η ανεργία ήταν ανησυχητικά χαμηλή. Και ένας Δημοκρατικός είναι στον Λευκό Οίκο. Η καμπύλη απόδοσης αντιστρέφεται κατά περίπου 1,5 ποσοστιαία μονάδα. Ως εκ τούτου, θα περιμέναμε μια επίπεδη καμπύλη απόδοσης εάν ο πρόεδρος ήταν Ρεπουμπλικανός, και μια θετική κλίση – η κανονική κατάσταση – εάν η ανεργία ήταν επίσης υψηλότερη.

Στατιστικά μιλώντας, το μοντέλο εξηγεί γιατί η Fed αρνείται πεισματικά να μειώσει τα επιτόκια, παρά τη σταθερή πτώση του ποσοστού πληθωρισμού» σημειώνει ο Galbraith.  

Οι δημοκρατικοί πρόεδροι δεν έχουν κανέναν να κατηγορήσουν για αυτό παρά μόνο τον εαυτό τους.

Για δεκαετίες, χαρακτηρίζει τη Fed ως ίδρυμα «καταπολέμησης του πληθωρισμού». Για δεκαετίες, έχουν επαναδιορίσει προέδρους των Ρεπουμπλικανών: Alan Greenspan, Ben Bernanke και Jerome Powell. 

Πέρα από τις καρέκλες, οι τραπεζίτες και οι οικονομολόγοι εκπροσωπούνται έντονα στο Συμβούλιο των Διοικητών της Fed και στις περιφερειακές τράπεζες της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να θεωρούν τους εαυτούς τους ως μη κομματικούς αρχιερείς, αλλά ευθυγραμμίζονται σε μεγάλο βαθμό με τη Wall Street και ενάντια στα συμφέροντα των εργαζομένων.

Το αποτέλεσμα, αναμενόμενα, είναι η επαναλαμβανόμενη παράλυση της προοδευτικής οικονομικής πολιτικής. Τότε οι Δημοκρατικοί κατάλαβαν ότι η Big Finance έπρεπε να αντιμετωπιστεί και να ελεγχθεί. Από τη δεκαετία του 1930 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970, η Αμερική είχε κανονισμούς και ρυθμιστικές αρχές αφοσιωμένες σε αυτό το καθήκον.

Αλλά αυτό εξαφανίστηκε σε μεγάλο βαθμό τη δεκαετία του 1980, και από την εποχή του Bill Clinton, το Δημοκρατικό Κόμμα άφησε τη Fed ήσυχη – και έλαβε πολλά μετρητά στη Wall Street σε αντάλλαγμα.

Σύμφωνα με τον Galbraith, σε αυτές τις εκλογές έχουν υπάρξει πολλές ανατροπές… Το οικονομικό σοκ της Fed –αν συνεχίσει– θα είναι άλλο ένα μεγάλο.

Δεδομένου του πιθανού αποτελέσματος τον Νοέμβριο, οι Δημοκρατικοί μπορεί τώρα να αντιμετωπίσουν άλλη μια μακρά περίοδο εκτός εξουσίας. Μακάρι να το χρησιμοποιήσουν, αν χρειαστεί, για να αναλογιστούν την ανοησία της 30χρονης συμφωνίας τους με την Big Finance, καταλήγει ο οικονομολόγος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Τα αιτήματα της ΠΟΜΙΔΑ στην ΕΥΔΑΠ για την πληρωμή των λογαριασμών ύδρευσης
• ΔΕΗ: Ένταξη στον δείκτη βιώσιμης ανάπτυξης FTSE4Good του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου