Κάποτε ήταν ουδέτεροι απέναντι στη Ρωσία. Τώρα διάλεξαν στρατόπεδο και δεν είναι η Μόσχα

του Tristan Bove

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ενίσχυσε την ενότητα των δυτικών χωρών, οι οποίες καταδίκασαν από κοινού τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και τις ενέργειες του ρωσικού στρατού κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία.

Τι γίνεται όμως με τις χώρες που βρίσκονται κοντά στα σύνορα της Ρωσίας και οι οποίες διατηρούν προσεκτική ουδετερότητα εδώ και δεκαετίες;

Καθώς ο πόλεμος εισέρχεται στον τρίτο μήνα του, ορισμένες από αυτές παίρνουν θέση, και αυτή δεν είναι να ευθυγραμμιστούν στενότερα με τη Ρωσία.

Η Φινλανδία και η Σουηδία έδειξαν πρόσφατα ότι είναι ανοιχτές στο να ενταχθούν στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ. Πρόκειται για μεγάλο ζήτημα επειδή και οι δύο έχουν μια μακροχρόνια πολιτική στρατιωτικής ουδετερότητας έναντι της Ρωσίας, αλλά και λόγω των συνεπειών της για το μέλλον του πολέμου.

Οι σκανδιναβικές χώρες θα ενταχθούν στο ΝΑΤΟ;

Πολλές δυτικές χώρες έχουν καταδικάσει από κοινού τον Πούτιν υπό τη σημαία της στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ, η οποία περιλαμβάνει τις ΗΠΑ και τις περισσότερες χώρες μέλη της ΕΕ.

Η Ρωσία ήταν ιστορικά αντίθετη στην ένταξη στο ΝΑΤΟ χωρών με τις οποίες μοιράζεται κοινά σύνορα και σήμερα μόνο το ένα δέκατο έκτο περίπου των χερσαίων συνόρων της Ρωσίας είναι κοινό με χώρες-μέλη της συμμαχίας. Αυτές είναι η Νορβηγία, η Εσθονία και η Λετονία, ενώ ο ρωσικός θύλακας του Καλίνινγκραντ συνορεύει με την Πολωνία και τη Λιθουανία.

Οι ανησυχίες ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και να επιμηκύνει αυτά τα σύνορα ήταν μια από τις κύριες δικαιολογίες του Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά το σχέδιό του μπορεί να έχει αποτύχει, καθώς ο συνεχιζόμενος πόλεμος ωθεί περισσότερες χώρες που βρίσκονται γεωγραφικά κοντά στη Ρωσία να εξετάσουν σοβαρά το ενδεχόμενο να ενταχθούν στη συμμαχία.

Η Φινλανδία – η οποία μοιράζεται χερσαία σύνορα 1.300 χιλιομέτρων με τη Ρωσία – ενδέχεται να έχει ήδη λάβει την απόφασή της.

Η χώρα θα υποβάλει αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ ήδη από τις 12 Μαΐου, σύμφωνα με το φινλανδικό πρακτορείο Iltalehti, που επικαλείται κυβερνητικές πηγές.

Το δημοσίευμα υποδηλώνει ότι η κίνηση ένταξης στο ΝΑΤΟ έχει την υποστήριξη τόσο της φινλανδικής προεδρίας όσο και των μεγαλύτερων πολιτικών κομμάτων της χώρας που συνεδριάζουν στο κοινοβούλιο.

Η πλειονότητα των Φινλανδών φαίνεται να επιθυμεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, με μια δημοσκόπηση του Μαρτίου να δείχνει ότι το 62% τάσσεται υπέρ της ένταξης στη συμμαχία.

Λίγο μετά την είδηση της απόφασης της Φινλανδίας, η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Ann Linde φάνηκε να επιβεβαιώνει ότι η γειτονική Σουηδία θα ακολουθήσει το παράδειγμά της, μιλώντας στο ειδησεογραφικό κανάλι SVT την Κυριακή.

«Γνωρίζουμε λίγο-πολύ ότι η Φινλανδία θα υποβάλει αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ», δήλωσε η Linde. «Αυτό αλλάζει όλη την ισορροπία… Εάν μια από τις χώρες μας ενταχθεί, γνωρίζουμε ότι οι εντάσεις θα αυξηθούν».

Κατά τα άλλα, η κυβέρνηση έχει παραμείνει σιωπηλή για το θέμα, αλλά μια δημοσκόπηση του Απριλίου έδειξε ότι το 57% των Σουηδών τάσσεται υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ και μόνο το 21% κατά.

Το κυβερνών κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών στη Σουηδία ήταν ιστορικά αντίθετο στην ένταξη στο ΝΑΤΟ, πιστεύοντας ότι κάτι τέτοιο θα παραβίαζε την 200ετή πολιτική στρατιωτικής ουδετερότητας της χώρας. Όμως η θέση αυτή μπορεί να αρχίσει να αλλάζει, μετά τη δημοσίευση ενός άρθρου που υποστήριζε την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από έναν πολιτικό συντάκτη στην Aftonbladet, μια εφημερίδα εθνικής κυκλοφορίας της οποίας οι θέσεις ευθυγραμμίζονται με την πλατφόρμα των Σοσιαλδημοκρατών εδώ και δεκαετίες.

«Δεν βλέπω πραγματικά πώς η Σουηδία και η Φινλανδία θα μπορέσουν να εγγυηθούν την ασφάλειά τους εκτός του ΝΑΤΟ, όταν η Ρωσία είναι έτοιμη το 2022 να ξεκινήσει εντελώς απρόκλητα έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας εναντίον μιας γειτονικής χώρας», έγραψε στο κύριο άρθρο ο Anders Lindberg, πολιτικός συντάκτης της εφημερίδας.

Η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ εξακολουθεί να συζητείται, αλλά η απόφαση θα ανακοινωθεί πιθανότατα στις 13 Μαΐου, όταν η κυβέρνηση θα δημοσιεύσει μια διακομματική έκθεση για την εθνική αμυντική πολιτική, μία ημέρα μετά την αίτηση της Φινλανδίας για ένταξη.

Το τέλος της ουδετερότητας;

Τόσο η Σουηδία όσο και η Φινλανδία εφαρμόζουν εδώ και δεκαετίες μια πολιτική στρατιωτικής ουδετερότητας στις διεθνείς υποθέσεις. Η Φινλανδία – η οποία αποτελούσε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας για πάνω από έναν αιώνα προτού διεκδικήσει την ανεξαρτησία της το 1917 – υιοθέτησε μια πολιτική ουδετερότητας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η οποία επεδίωκε συγκεκριμένα να αποφύγει οποιαδήποτε σύγκρουση με τη Ρωσία.

Η εξωτερική πολιτική της Σουηδίας καθορίζεται επίσης εδώ και καιρό από την πίστη στην ουδετερότητα, την αποφυγή συγκρούσεων και την αυτονομία από διεθνείς συμμαχίες. Η πολιτική αυτή εφαρμόζεται από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς η χώρα είχε ως στόχο να αποστασιοποιηθεί από τις στρατιωτικές υποθέσεις και να διατηρήσει οικονομικές σχέσεις με όλες τις πλευρές της σύγκρουσης. Η πολιτική αυτή διατηρήθηκε και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και επιβίωσε μέχρι σήμερα.

Η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να έχει δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις στην έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία. Ο Πούτιν αντιτίθεται εδώ και καιρό στο να έχει περισσότερες δυνητικά εχθρικές χώρες του ΝΑΤΟ στα σύνορά του και αξιωματούχοι της Μόσχας έχουν ήδη εκδώσει μια δυσοίωνη προειδοποίηση όσον αφορά την ένταξη των σκανδιναβικών χωρών στη συμμαχία.

Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να αναγκάσει τη Ρωσία να «ενισχύσει αυτά τα σύνορα», δήλωσε τον Απρίλιο ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ.

Ο Μεντβέντεφ δήλωσε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε εντονότερη στρατιωτική ενίσχυση στη Βαλτική, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών όπλων, καθώς η επέκταση των συνόρων του ΝΑΤΟ στο βορρά θα σήμαινε ότι «δεν θα υπήρχε πλέον λόγος για να υπάρχει αποπυρηνικοποιημένο καθεστώς για τη Βαλτική».

Το Κρεμλίνο αυξάνει σταθερά τις απειλές για εμπλοκή της Δύσης σε πυρηνικό πόλεμο, με έναν αξιωματούχο να λέει πρόσφατα ότι ο κίνδυνος χρήσης πυρηνικών όπλων στη σύγκρουση είναι πλέον «σημαντικός». Αλλά ενώ το πυρηνικό οπλοστάσιο της χώρας βρίσκεται σε κατάσταση ύψιστου συναγερμού από την αρχή του πολέμου, ο στρατός δεν έχει φτάσει ακόμη στο σημείο να τοποθετήσει πυρηνικές κεφαλές στις γραμμές του μετώπου.

Μια συγκέντρωση πυρηνικών όπλων στη Βαλτική Θάλασσα, σε απόσταση βολής από επτά ακόμη χώρες του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να κλιμακώσει σημαντικά τις εντάσεις και τους παράγοντες κινδύνου σε μια σύγκρουση που ήδη έχει κάνει όλη την Ευρώπη να κάθεται σε …αναμμένα κάρβουνα.