Καθώς τα κρούσματα του COVID αυξάνονται, η ΕΕ εισάγει αυστηρούς νέους ελέγχους στην εξαγωγή των εμβολίων

των David Meyer & Jeremy Kahn

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδέχεται να μπλοκάρει τις εξαγωγές εμβολίων κατά του COVID-19 σε χώρες που απαγορεύουν οι ίδιες τις εξαγωγές εμβολίων ή των συστατικών τους, ή που βρίσκονται πολύ μπροστά από την ΕΕ στις προσπάθειές τους για εμβολιασμό, βάσει νέων κανόνων που θα τεθούν σε ισχύ την Πέμπτη.

Η απόφαση θα μπορούσε να επηρεάσει τις εξαγωγές εμβολίων σε ορισμένους από τους κύριους εμπορικούς εταίρους και συμμάχους της ΕΕ – από τη Μεγάλη Βρετανία μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η αλλαγή είναι μια τροποποίηση σε έναν υφιστάμενο κανονισμό που η ΕΕ ενέκρινε τον Ιανουάριο και υιοθετήθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα, ο οποίος επιτρέπει στις χώρες να εμποδίσουν τις εξαγωγές εμβολίων ενός συγκεκριμένου παρασκευαστή όταν αυτός ο παρασκευαστής δεν εκπληρώνει τις δεσμεύσεις του προς την ΕΕ.

Σε συνέντευξη τύπου την Τετάρτη, ο επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ, Βάλντις Ντομπρόβσκις, ανέφερε ότι οι νέοι κανόνες – οι οποίοι αρχικά θα ισχύσουν για έξι εβδομάδες – θα δώσουν στην ΕΕ «ισχύ» στις διαπραγματεύσεις της με προμηθευτές εμβολίων, για να εξασφαλιστεί ότι θα παρέχουν αρκετές δόσεις.

«Με καλύτερη διαφάνεια και δυνατότητα διαπραγμάτευσης και με άλλους παγκόσμιους παρασκευαστές εμβολίων, είμαστε υπό μία έννοια σε καλύτερη θέση», είπε. «Αυτός ο μηχανισμός [παρέχει] μια συγκεκριμένη διαπραγματευτική ισχύ, ώστε να μπορούμε να συζητήσουμε με άλλους μεγάλους παρασκευαστές εμβολίων».

Οι αποστολές εμβολίων θα επιτρέπονται ή θα αποκλείονται κατά περίπτωση, με τις αρχές κάθε ευρωπαϊκού κράτους να είναι υπεύθυνες για τη λήψη αυτών των αποφάσεων και την εκτέλεση κάθε επιβολής.

Μέχρι στιγμής, ο κύριος στόχος της οργής της ΕΕ ήταν η AstraZeneca, η οποία υπολείπεται πολύ των παραδόσεων που υποσχέθηκε. Ωστόσο, η αλλαγή της Τετάρτης προβλέπει ότι άλλοι παρασκευαστές, όπως η BioNTech / Pfizer, δεν θα μπορούν να εξάγουν δόσεις από τα ευρωπαϊκά εργοστάσιά τους σε ορισμένες χώρες, παρόλο που έχουν τηρήσει τις δεσμεύσεις τους προς την ΕΕ.

Επιπλέον, η ΕΕ έχει πλέον καταργήσει τις εξαιρέσεις από τους κανόνες του Ιανουαρίου για γειτονικές χώρες, όπως τη Νορβηγία, το Ισραήλ και τη Σερβία, με το σκεπτικό ότι οι παρασκευαστές ενδέχεται να προσπαθήσουν να διοχετεύσουν τις εξαγωγές τους μέσω αυτών προκειμένου να μειώσουν τους πιθανούς εξαγωγικούς περιορισμούς της ΕΕ.

«Οι συνεχιζόμενες ελλείψεις στην παραγωγή δεν κατανέμονται δίκαια στις χώρες παραγωγής», δήλωσε ο Ντομπρόβσκις. «Το πιο σημαντικό πράγμα σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή είναι η σταθεροποίηση και η επιτάχυνση της διανομής των εμβολίων».

Η Ευρώπη σίγουρα βρίσκεται σε δύσκολη θέση αυτή τη στιγμή.

Δεκαεννέα από τις 27 χώρες της ΕΕ καταγράφουν αυξανόμενο αριθμό κρουσμάτων. Δεκαπέντε βιώνουν αυξανόμενα επίπεδα νοσηλείας, και τα ποσοστά θανάτων αυξάνονται σε οκτώ χώρες. Η Ιταλία και η Γαλλία προχώρησαν σε lockdown, παρά τις προηγούμενες ελπίδες ότι σύντομα θα ήταν δυνατόν να ανοίξουν ξανά τις οικονομίες τους.

Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ταχεία εξάπλωση των μεταλλάξεων του κορονοϊού, κυρίως της «μετάλλαξης του Ηνωμένου Βασιλείου», πιο επίσημα γνωστής ως B.1.1.7. Είναι τώρα το κυρίαρχο στέλεχος σε ολόκληρη την Ευρώπη, που αντιπροσωπεύει το 80% των λοιμώξεων σε ορισμένες χώρες. Η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη (B.1.351) έχει βρεθεί σε 18 χώρες και η ιδιαίτερα επιθετική βραζιλιάνικη μετάλλαξη σε εννέα.

Εν τω μεταξύ, τα ποσοστά εμβολιασμού στην Ευρώπη υστερούν σε σχέση με εκείνα σε άλλα πλούσια μέρη του κόσμου, με λιγότερο από το 5% του πληθυσμού να έχει εμβολιαστεί πλήρως.

Ο αργός ρυθμός οφείλεται κυρίως στην έλλειψη δόσεων σε μια εποχή που η ΕΕ συνεχίζει να εξάγει σε μεγάλο βαθμό. Από τότε που αυστηροποιήθηκαν οι κανόνες τον Ιανουάριο, οι χώρες της ΕΕ έχουν εγκρίνει αιτήματα για εξαγωγή 43 εκατομμυρίων δόσεων και απέρριψαν μόνο ένα αίτημα: μια αποστολή 250.000 δόσεων της AstraZeneca από την Ιταλία στην Αυστραλία. Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ο κορυφαίος προορισμός, έλαβε 10,9 εκατομμύρια δόσεις. Άλλες δικαιούχες χώρες περιλαμβάνουν τον Καναδά (6,6 εκατομμύρια δόσεις), την Ιαπωνία (5,4 εκατομμύρια), το Μεξικό (4,4 εκατομμύρια), το Χονγκ Κονγκ (1,3 εκατομμύρια) και τις Ηνωμένες Πολιτείες (1 εκατομμύριο).

Η AstraZeneca βρίσκεται σε διαμάχη με την Ευρωπαϊκή Ένωση από τις αρχές του έτους, αφότου η εταιρεία ενημέρωσε ότι δε θα ήταν σε θέση να παράσχει δεκάδες εκατομμύρια δόσεις που είχε υποσχεθεί. Ανέφερε ότι το ζήτημα προέκυψε λόγω της χαμηλότερης από το αναμενόμενο παραγωγής σε πολλά εργοστάσια.

Ωστόσο, η ΕΕ επέμεινε ότι ο αριθμός των δόσεων που έχουν προγραμματιστεί για παράδοση στις συμβάσεις με τον φαρμακευτικό γίγαντα είναι δεσμευτικός. Η AstraZeneca, από την πλευρά της, επεσήμανε ρήτρες που ορίζουν ότι θα καταβάλει «τη βέλτιστη προσπάθεια» για την προμήθεια αυτών των δόσεων από εργοστάσια εντός της Ευρώπης, αλλά ότι δεν υποχρεούται να εισάγει δόσεις από αλλού για να καλύψει οποιοδήποτε έλλειμμα.

Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, οι οποίες δεν έχουν ακόμη εγκρίνει το εμβόλιο της AstraZeneca, έχουν εξασφαλίσει δεκάδες εκατομμύρια δόσεις. Η κυβέρνηση Μπάιντεν μέχρι στιγμής αρνήθηκε να επιτρέψει την εξαγωγή δόσεων, με εξαίρεση 4 εκατομμύρια δόσεις που θα μπορούσαν να πάνε στον Καναδά και στο Μεξικό ως «δάνειο». Οι υπόλοιπες υποτίθεται ότι θα χρησιμοποιηθούν για τον εμβολιασμό των Αμερικανών, υπό την προϋπόθεση ότι η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων θα εγκρίνει τη χρήση του εμβολίου της AstraZeneca.