«Κίτρινος πυρετός» από το γεωπολιτικό τσουνάμι: Γιατί κόσμος ποντάρει στον χρυσό

Σημάδι επικείμενων πολέμων, λένε οι αναλυτές για την αύξηση της τιμής του πολύτιμου μετάλλου

Οι ημέρες των δύσβατων μονοπατιών σε βραχώδεις οροσειρές με σκοπό την εξεύρεση πλούσιων φλεβών χρυσού μπορεί να έχουν τελειώσει. Όμως, οι «χρυσοθηρίες» εξακολουθούν να συμβαίνουν.

Δεδομένου ότι ο πόλεμος, οι ιδεολογίες και ο προστατευτισμός διαιρούν τον κόσμο σε μπλοκ, οι αναπτυσσόμενες χώρες, ειδικότερα, συσσωρεύουν ράβδους από το πολύτιμο μέταλλο με στόχο να είναι έτοιμες για την ημέρα που το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο κυριαρχείται από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, θα καταρρεύσει και ένα νέο θα πάρει τη θέση του.

Αυτή η μακροπρόθεσμη τάση, που ξεκίνησε πριν από μια δεκαετία, έχει επιταχυνθεί φέτος λόγω πιο βραχυπρόθεσμων παραγόντων, ιδιαίτερα της πτώσης των παγκόσμιων επιτοκίων. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές πηγαίνουν από ρεκόρ σε ρεκόρ, ξεπερνώντας για πρώτη φορά τα $2.800 ανά ουγγιά την περασμένη εβδομάδα. Μόνο φέτος, ο χρυσός έχει αυξηθεί κατά 35%, ξεπερνώντας τις αμερικανικές μετοχές, που έχουν κερδίζει +20%, και περισσότερο από το διπλάσιο από ό,τι μπορεί να καυχηθεί οποιοσδήποτε ευρωπαϊκός δείκτης μετοχών. Σε αυτό το πλαίσιο, η Lina Thomas της Goldman Sachs προβλέπει ότι το κίτρινο θα ξεπεράσει τα $3.000 μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.

Κεντρικές τράπεζες και γεωπολιτικοί κίνδυνοι

Στο επίκεντρο αυτής της ανόδου βρίσκονται οι κεντρικές τράπεζες, ιδιαίτερα εκείνες που είτε βρίσκονται είτε φοβούνται ότι θα μπορούσαν να βρεθούν στο μέλλον στο στόχαστρο των αμερικανικών κυρώσεων. Η Κίνα έχει αγοράσει 316 τόνους χρυσού από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία. Η Ρωσία είναι επίσης μεγάλος αγοραστής, όπως και οι κεντρικές τράπεζες της Μέσης Ανατολής, της Κεντρικής Ασίας και της Ινδίας.

Γενικά, οι αγορές κυριαρχούνται από δύο χώρες, των οποίων οι ιστορίες και οι πρόσφατες εμπειρίες τις έχουν ευαισθητοποιήσει: την Πολωνία και την Ουγγαρία. Η Πολωνία επιδιώκει εδώ και καιρό να αυξήσει το ποσοστό του χρυσού στα επίσημα αποθέματά της στο 20%, ενώ η Εθνική Τράπεζα της Ουγγαρίας επανέλαβε τις αγορές για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια τον Σεπτέμβριο, δηλώνοντας: «Λόγω της αυξανόμενης αβεβαιότητας… ο ρόλος του χρυσού ως ασφαλούς επένδυσης είναι ιδιαίτερα σημαντικός: ενισχύει την εμπιστοσύνη και υποστηρίζει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα». Άλλοι αξιωματούχοι το διατύπωσαν πιο ωμά. «Είναι σημάδι επικείμενων πολέμων», δήλωσε ένας Ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης.

Αμφισβήτηση της αξιοπιστίας του συστήματος

Η αύξηση της ζήτησης για χρυσό δεν αφορά μόνο τον φόβο εχθροπραξιών και κυρώσεων, αλλά και τη μειούμενη αξιοπιστία των κρατών που έχτισαν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική τάξη μετά τον πόλεμο. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρώπη αντιμετωπίζουν χρέη που φαίνονται μη βιώσιμα μακροπρόθεσμα, όπως τόνισε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στη φετινή ετήσια συνάντησή του. Με το χρέος των ΗΠΑ να φτάνει τώρα στο 124% του ΑΕΠ και να αυξάνεται γρήγορα, η Thomas της Goldman σημείωσε ότι «πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων τους σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου, και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορεί να ανησυχούν ολοένα και περισσότερο για την έκθεσή τους στους δημοσιονομικούς κινδύνους των ΗΠΑ».

Η εναλλακτική του χρυσού

Η σταθερότητα του χρυσού τον καθιστούν κατάλληλη «άγκυρα» για ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα: ένα σύστημα που οι ΗΠΑ δεν θα μπορούν να κυριαρχήσουν ή να χειραγωγήσουν.

Οι δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν αρχίσει αργά να συνειδητοποιούν τον κίνδυνο. Μιλώντας στην Ουάσιγκτον κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνάντησης του ΔΝΤ τον Οκτώβριο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Christine Lagarde, σημείωσε ότι «η Κίνα αγοράζει χρυσό όπως ποτέ άλλοτε» και σχολίασε τις προσπάθειες να «προωθηθούν άλλες νομισματικές μονάδες».

«Ο ρόλος ενός νομίσματος δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται δεδομένος», προειδοποίησε. Ωστόσο, πίσω στην Ευρώπη, εμφανίστηκε πιο χαλαρή, δηλώνοντας στη Le Monde την περασμένη εβδομάδα ότι το δολάριο δεν θα χάσει τον θρόνο του όσο ζει. Αυτό ίσως οφείλεται εν μέρει στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής των λεγόμενων BRICS+, μιας χαλαρής ομάδας αναδυόμενων δυνάμεων που καθοδηγείται από την Κίνα και τη Ρωσία.

«Ενώ αυτές είναι … διακριτές προσπάθειες», δήλωσε ο Mohamed El-Erian, πρώην διευθύνων σύμβουλος της Pimco, «μπορούν να συμβάλουν στη σταδιακή διάβρωση της απόλυτης κυριαρχίας του δολαρίου και του συστήματος πληρωμών σε δολάρια».

Ακολουθώντας το ρεύμα

Η επαναξιολόγηση θα είναι μακροχρόνια. Ενώ οι ανεπτυγμένες οικονομίες διατηρούν έως και το 70% των αποθεμάτων τους σε χρυσό, οι κεντρικές τράπεζες των BRICS συνήθως κατέχουν περίπου 10%, με το μεγαλύτερο μέρος των υπολοίπων να βρίσκεται σε δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα θα παραμείνουν αγοραστές χρυσού μακροπρόθεσμα, ακόμα κι αν —όπως συμβαίνει τώρα με την Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας— επιλέγουν να σταματήσουν προσωρινά όταν θεωρούν ότι οι τιμές έχουν ανέβει υπερβολικά.

Ωστόσο, οι ιδιώτες επενδυτές παγκοσμίως, όπως συχνά συμβαίνει, προσπαθούν να μαντέψουν τις κινήσεις τους και σπεύδουν να συμμετάσχουν στο ρεύμα. Παραδοσιακά, οι τιμές του χρυσού συνδέονται με τα επιτόκια των κεντρικών τραπεζών. Όταν οι αποδόσεις από αποταμιεύσεις και ομόλογα αυξάνονται, όπως συνέβη από το 2022, ο χρυσός τείνει να κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση, καθώς δεν προσφέρει αποδόσεις. Όμως αυτήν τη φορά τα πράγματα φαίνεται να είναι διαφορετικά. Οι τιμές του χρυσού αυξήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου που οι κεντρικές τράπεζες αύξαναν τα επιτόκια — και αυξήθηκαν ακόμη πιο γρήγορα καθώς η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άρχισαν να τα μειώνουν.

«Παραδοσιακά δεν θα το παρατηρούσαμε καν», δήλωσε ο David Wilson, διευθυντής στρατηγικής εμπορευμάτων της γαλλικής τράπεζας BNP Paribas. «Αλλά είναι προφανές ότι η δραστηριότητα των κεντρικών τραπεζών έχει επηρεάσει τη νοοτροπία των επενδυτών. Αν βλέπουν τις κεντρικές τράπεζες να αγοράζουν χρυσό, λένε “πρέπει να αγοράσουμε κι εμείς”».

Σύμφωνα με δεδομένα που συγκέντρωσε η Επιτροπή Συναλλαγών Εμπορευμάτων των ΗΠΑ (CFTC), η καθαρή ποσότητα συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης χρυσού που κατέχουν οι συμμετέχοντες στην αγορά — ένας δείκτης επενδυτικών αγορών — έχει υπερτριπλασιαστεί τους τελευταίους 12 μήνες, παρόλο που —όπως σημείωσε ο Wilson της BNP— οι αγορές των κεντρικών τραπεζών έχουν σαφώς μειωθεί φέτος. Το καθαρό κερδοσκοπικό ενδιαφέρον βρίσκεται τώρα μόλις κάτω από το επίπεδο ρεκόρ που παρατηρήθηκε στην αρχή της πανδημίας.

«Η τελευταία καταφυγή»

Όπως στο παρελθόν, η τρέχουσα ζήτηση για χρυσό υποδηλώνει μια αυξημένη επιθυμία για αξιοπιστία εν μέσω αβεβαιότητας και μειούμενης εμπιστοσύνης στους θεσμούς, λένε οι αναλυτές. «Σε περιόδους κρίσης, οι άνθρωποι καταφεύγουν στον χρυσό», δήλωσε ο Krishan Gopaul, ανώτερος αναλυτής στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού. «Είναι ένα παγκόσμιο περιουσιακό στοιχείο που οι άνθρωποι εκτιμούν και γνωρίζουν ότι θα γίνει αποδεκτό από άλλους».

Αυτή η αξία αυξάνεται παράλληλα με τις αμφιβολίες για την αξία άλλων περιουσιακών στοιχείων, ακόμα και του πανίσχυρου δολαρίου.
«Ο χρυσός είναι σύμβολο εμπιστοσύνης εδώ και 3.000 χρόνια», δήλωσε ο Salvatore Rossi, ιστορικός και πρώην αναπληρωτής διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας. «Οι ράβδοι χρυσού για τις κεντρικές τράπεζες είναι όπως το παλιό χρυσό ρολόι του παππού για μια οικογένεια: είναι η τελευταία καταφυγή, αυτή που δεν θα πουλήσετε αλλά όλοι γνωρίζουν ότι έχετε».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

Πηγή: Politico