Κομισιόν: Ανθεκτική η ελληνική οικονομία – Αυτές τις προκλήσεις καλείται να αντιμετωπίσει
Η ελληνική οικονομία αποδείχθηκε ανθεκτική απέναντι στους εξωτερικούς κραδασμούς και αναπτύχθηκε κατά 5,6% το 2022, τονίζει η Κομισιόν στην τρίτη έκθεση μεταμνημονιακής εποπτείας για την χώρα.
Το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,4% το 2023, 2,3% το 2024 και 2,2% το 2025, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής, ενώ εκτός από την κατανάλωση, οι επενδύσεις αναμένεται να αποτελέσουν το βασικό μοχλός ανάπτυξης, κυρίως λόγω του Ταμείου Ανάκαμψης, τονίζεται στην έκθεση.
Συγκεκριμένα, η τρίτη αποστολή μεταπρογραμματικής εποπτείας στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε από τις 2 έως τις 5 Οκτωβρίου 2023. Στην αποστολή συμμετείχαν στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συνεργασία με προσωπικό της ΕΚΤ. Στελέχη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) συμμετείχαν σε ζητήματα που σχετίζονται με το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης ενώ έλαβαν μέρος και στελέχη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Μετά την ισχυρή επέκταση της παραγωγής το 2022, η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα αναμένεται να μετριαστεί, με την αύξηση του ΑΕΠ ωστόσο να υπερβαίνει τη μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική. Η ελληνική οικονομία αποδείχθηκε ανθεκτική έναντι των εξωτερικών κραδασμών και επεκτάθηκε κατά 5,6% το 2022. Το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,4% το 2023, 2,3% το 2024 και 2,2% το 2025, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν.
Εκτός από την κατανάλωση, ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου αναμένεται να αποτελέσει βασικό μοχλό ανάπτυξης, καθώς η εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υποστηρίζει τις επενδύσεις. Οι πρόσφατες φυσικές καταστροφές αναμένεται να έχουν σχετικά μικρό αντίκτυπο στην αύξηση του ΑΕΠ το 2023, καθώς οι πληγείσες περιοχές αντιπροσωπεύουν περιορισμένο μερίδιο της συνολικής προστιθέμενης αξίας.
Μετά την απότομη πτώση το πρώτο εξάμηνο του 2023, ο πληθωρισμός αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό, λόγω της φθίνουσας αρνητικής επίδρασης βάσης από τα εξωγενή σοκ στις τιμές της ενέργειας και της σταθερής αύξησης των μισθών εν μέσω πιο σφιχτών συνθηκών στην αγορά εργασίας. Η απασχόληση προβλέπεται να ενισχυθεί περαιτέρω, αν και με πιο ήπιο ρυθμό σε συνάρτηση με την οικονομική δραστηριότητα. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε το 2023 και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, το εξωτερικό ισοζύγιο είναι πιθανό να παραμείνει σε σημαντικό έλλειμμα.
Το δημοσιονομικό ισοζύγιο προβλέπεται να σημειώσει σταθερό πρωτογενές πλεόνασμα. Το πρωτογενές ισοζύγιο αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω σε σύγκριση με το 2022 και να φτάσει σε πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ το 2023, λόγω της σημαντικής μείωσης του κόστους από τα μέτρα στήριξης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Για την αντιμετώπιση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που σχετίζονται με τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές, η κυβέρνηση παρείχε άμεση στήριξη σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αυξάνοντας έτσι τις δημοσιονομικές δαπάνες. Το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω το 2024-2025 λόγω της συγκρατημένης αύξησης των δαπανών και της σταθερής αύξησης των εσόδων. Το απόθεμα ληξιπρόθεσμων οφειλών μειώθηκε, αλλά η μείωση ήταν άνιση: ενώ η πρόοδος ήταν ικανοποιητική στον τομέα των συντάξεων, το επίμονα υψηλό απόθεμα ληξιπρόθεσμων οφειλών στα νοσοκομεία απαιτεί διαρθρωτικές βελτιώσεις.
Τράπεζες
Όπως υπογραμμίζεται, η κερδοφορία των τραπεζών παραμένει ισχυρή, αλλά η αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ιδίως από τους servicers, συνεχίζει να αποτελεί πρόκληση. Το 2022 και το πρώτο εξάμηνο του 2023, οι τράπεζες επωφελήθηκαν από την αύξηση των επιτοκιακών περιθωρίων που ενίσχυσε την κερδοφορία τους, επιτρέποντάς τους να ενισχύσουν τους κεφαλαιακούς δείκτες. Ωστόσο, τα επιτοκιακά περιθώρια αναμένεται να μειωθούν λόγω του αυξανόμενου κόστους χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων των υψηλότερων επιτοκίων καταθέσεων.
Η μείωση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) έχει ανακοπεί το πρώτο εξάμηνο του 2023, μετά από σημαντική βελτίωση σε μονοψήφια επίπεδα τα τελευταία χρόνια. Αυτό υποδεικνύει πιθανές δυσκολίες των τραπεζών να διατηρήσουν τη μείωση των ΜΕΔ μέσω οργανικών ασκήσεων.
Η προγραμματισμένη επανεκκίνηση του «Ηρακλή», του Ελληνικού Σχεδίου Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων (HAPS) αναμένεται να συμβάλει στην περαιτέρω μείωση των ΜΕΔ. Ορισμένα χαρτοφυλάκια που τιτλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του αρχικού HAPS εξακολουθούν να υποαποδίδουν σε σχέση από τα αρχικά επιχειρηματικά σχέδια, καθώς η διαχείριση του μη εξυπηρετούμενου χρέους από τους servicers συνεχίζει να αντιμετωπίζει προκλήσεις.
Αυτές οι προκλήσεις περιλαμβάνουν καθυστερήσεις στις δικαστικές διαδικασίες, ένα ακόμη υψηλό ποσοστό άγονων πλειστηριασμών και, σε μικρότερο βαθμό, σχετικά χαμηλή –αν και αυξανόμενη– εφαρμογή της διαδικασίας του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Η αποτελεσματική αναδιάρθρωση του χρέους από τους servicers και η αποτελεσματική λειτουργία του πτωχευτικού δικαίου, σε συνδυασμό με τη λειτουργία της δευτερογενούς αγοράς για τα ΜΕΔ, θα αποτελέσει το κλειδί για την περαιτέρω μείωση των ΜΕΔ και ως εκ τούτου για τη στήριξη της οικονομικής απόδοσης.
Εν αναμονή της εισαγωγής των προγραμματισμένων βελτιώσεων, οι πολιτικές του χρηματοπιστωτικού τομέα για την άρση διαφόρων εμποδίων στην αντιμετώπιση του μη εξυπηρετούμενου χρέους αποδίδουν σταθερά παρά τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση των προγραμματισμένων πρωτοβουλιών.
Ο ρυθμός εκκαθάρισης των εκκρεμών υποθέσεων αφερεγγυότητας νοικοκυριών ήταν σταθερός. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023, αναμένονταν να έχει εκδικαστεί το 96,5% των υποθέσεων αφερεγγυότητας νοικοκυριών και να έχουν εκδοθεί τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις για το 75% των υποθέσεων.
Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός κερδίζει έδαφος και οι αρχές σκοπεύουν να εισαγάγουν νέες δυνατότητες στην πλατφόρμα. Ωστόσο, υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω διευκόλυνση της χρήσης των άλλων εργαλείων του νέου κώδικα αφερεγγυότητας, όπως η πλατφόρμα δεύτερης ευκαιρίας.
Η διαδικασία για τη σύσταση του φορέα πώλησης και μίσθωσης (SLBO) δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν από τον Σεπτέμβριο του 2024. Ως εκ τούτου, το καθεστώς προσωρινής στήριξης για την προστασία της πρώτης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών πρόκειται να παραταθεί για άλλους 15 μήνες ή μέχρι την ίδρυση του SLBO, παρόλο που η υιοθέτηση αυτού του καθεστώτος ήταν μέχρι στιγμής πολύ περιορισμένη.
Οι περισσότερες αξιώσεις από τις τράπεζες που σχετίζονται με λεγόμενες «κρατικές εγγυήσεις» έχουν διεκπεραιωθεί, αλλά οι πληρωμές παραμένουν σημαντικά χαμηλότερες από τους στόχους. Ανάλογα με τις δικαστικές αποφάσεις, σημαντικό μέρος των καλούμενων κρατικών εγγυήσεων μπορεί να καθυστερήσει ή να μην καταβληθεί καθόλου, ιδιαίτερα στον τομέα των εταιρικών δανείων.
Η διαχείριση των δημοσίων περιουσιακών στοιχείων γίνεται πιο αποτελεσματική χάρη στο νέο νόμο για τη διακυβέρνηση των κρατικών επιχειρήσεων. Το πρώτο εξάμηνο του 2023, το Υπερταμείο πέτυχε τα υψηλότερα έσοδα στην ιστορία της από τα μερίσματα των εταιρειών του χαρτοφυλακίου της. Οι συναλλαγές σε ότι αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις προχωρούν σε γενικές γραμμές σύμφωνα με το σχέδιο.
Η Ελλάδα, διατηρεί την ικανότητα να εξυπηρετήσει το χρέος της. Παρά τις πολλές προκλήσεις, η ελληνική οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση εξακολουθεί να είναι ανθεκτική.
Σύμφωνα με την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, η Ελλάδα εκτιμάται ότι αντιμετωπίζει χαμηλούς κινδύνους βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ενώ οι μεσοπρόθεσμοι κίνδυνοι φαίνεται να είναι υψηλοί λόγω του ακόμη υψηλού δείκτη χρέους προς ΑΕΠ.
Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της κυβέρνησης για την περίοδο 2023 έως 2025 είναι χαμηλές. Η Ελλάδα ζήτησε την πρόωρη αποπληρωμή 5,3 δισεκατομμυρίων ευρώ της διευκόλυνσης του ελληνικού δανείου το 2023. Οι αποπληρωμές του κεφαλαίου για τα δάνεια του EFSF ξεκίνησαν φέτος, ενώ η αποπληρωμή των δανείων του ESM θα ξεκινήσει το 2034. Η Ελλάδα έχει πολύ μεγάλο ταμειακό απόθεμα και συνεχίστηκε πρόσβαση στην αγορά και τακτικές και επιτυχημένες δημοπρασίες ομολόγων.
