Κορυφαίος οικονομολόγος που προέβλεψε την κατάρρευση της αγοράς κατοικίας το 2008 λέει ότι η φούσκα των εμπορικών ακινήτων είναι έτοιμη να σκάσει

Αν και πολλοί τομείς έχουν ανακάμψει μετά την πανδημία (σκεφτείτε π.χ. τα ταξίδια), τα εργασιακά περιβάλλοντα φαίνονται να έχουν αλλάξει για πάντα. Η πανδημία άδειασε τα κτίρια γραφείων όπως τα ξέραμε κάποτε και οι κεντρικές επιχειρηματικές περιοχές υπέστησαν πλήγμα. Τα εμπορικά ακίνητα εξακολουθούν να πλήττονται από τη μαζική στροφή προς την απομακρυσμένη ή υβριδική εργασία και την απροθυμία διατήρησης ακινήτων λόγω της ευκολίας του ηλεκτρονικού εμπορίου. Είναι ένα μυστήριο: Η κίνηση στις κεντρικές επιχειρηματικές περιοχές έχει ανακάμψει, αλλά οι άνθρωποι απλά δεν επιστρέφουν στα γραφεία.

Υπάρχουν ενδείξεις εδώ και καιρό ότι τα εμπορικά ακίνητα είναι μια φούσκα που πρόκειται να σκάσει. Η αίτηση πτώχευσης της WeWork νωρίτερα αυτό το μήνα ήταν ένα καμπανάκι 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς ο πρώην γίγαντας του co-working προχώρησε αμέσως στην πώληση δεκάδων μισθωμένων κτιρίων μόνο στη Νέα Υόρκη. Ένας αναλυτής της Wall Street γνωστός για τις προβλέψεις του προειδοποιεί ότι ολόκληρος ο χώρος πρόκειται να καταρρεύσει.

«Νομίζω ότι η μεγαλύτερη φούσκα αυτή τη στιγμή είναι τα εμπορικά ακίνητα», δήλωσε ο Gary Shilling, οικονομολόγος γνωστός για την ορθή πρόβλεψη της κατάρρευσης της αγοράς κατοικίας το 2008, στην εκπομπή The Julia La Roche Show την περασμένη εβδομάδα. «Δεν είναι του μεγέθους των subprime», είπε, αναφερόμενος στον καταιγισμό των αθετήσεων που οδήγησε σε κατάρρευση πολλές τράπεζες της Wall Street και προκάλεσε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, «αλλά νομίζω ότι είναι μια φούσκα που αρχίζει να σκάει».

Πριν από το κραχ, ο προφήτης της αγοράς κατοικίας προειδοποιούσε ότι τα δάνεια μειωμένης εξασφάλισης ήταν πιθανώς το «μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα» για την αμερικανική οικονομία και τον Ιανουάριο του 2006 έγραψε ένα άρθρο με τίτλο «Η φούσκα της αγοράς κατοικίας πιθανώς θα σκάσει». Ο Shilling είναι τώρα πρόεδρος της χρηματοοικονομικής συμβουλευτικής εταιρείας A. Gary Shilling & Co. Inc. και συντάκτης του A. Gary Shilling’s Insight, ενός μηνιαίου ενημερωτικού δελτίου που υπόσχεται «εξαντλητικές έρευνες βασικών οικονομικών δεικτών» για το πώς επηρεάζουν τα επενδυτικά χαρτοφυλάκια.

Σχετικά με την απομακρυσμένη εργασία, ο Shilling είπε στη La Roche ότι είχε προβλεφθεί στην προσέγγισή του όσον αφορά τις μετακινήσεις, αφού μετέφερε το γραφείο της δικής του εταιρείας από τα «’φαράγγια’ του κάτω Μανχάταν» στα προάστια του Νιου Τζέρσεϊ το 1990.

«Ξεπέρασα αυτό το πρόβλημα των μετακινήσεων πριν από πολλά χρόνια», είπε. Τώρα υπάρχουν κτίρια γραφείων «τα οποία είναι κενά και ένα από τα προβλήματα είναι ότι τα δάνεια για αυτά τα κτίρια γραφείων πρόκειται να λήξουν. Οι ενυπόθηκοι δανειστές είτε δεν θέλουν να ανανεώσουν τα δάνεια, είτε θέλουν πολύ, πολύ υψηλότερα επιτόκια για να το κάνουν».

Η κατάρρευση των εμπορικών ακινήτων ήταν πιο εμφανής στον τομέα των γραφείων, με τα ποσοστά κενών χώρων να είναι σχεδόν 1,5 φορά μεγαλύτερα από ό,τι στο τέλος του 2019, σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας ακινήτων Cushman & Wakefield. Και μπορεί να υπάρχουν έως και 92 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα αχρησιμοποίητων χώρων γραφείων στις ΗΠΑ μέχρι το τέλος της δεκαετίας, σύμφωνα με την έκθεση. Η Moody’s Analytics αποκαλεί το ποσοστό κενών χώρων γραφείων 19,2% αυτό το τρίμηνο «επικίνδυνα κοντά» στο 19,3% που ήταν το υψηλότερο ποσοστό ρεκόρ κενών χώρων το 1986 και το 1991.

Αλλά δεν είναι μόνο ο τομέας των γραφείων που δυσκολεύεται. «Είναι και άλλα εμπορικά ακίνητα όπως τα ξενοδοχεία και τα εμπορικά κέντρα, τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα εδώ και αρκετό καιρό», δήλωσε ο Shilling. Η επικείμενη κατάρρευση των εμπορικών ακινήτων είναι μόνο ένα σημάδι μιας προβληματικής οικονομίας. Ο Shilling προβλέπει επίσης ότι ο S&P θα μπορούσε να πέσει στο χαμηλότερο επίπεδό του από την εποχή της πανδημίας – και ότι «πιθανώς όντως σύντομα θα έχουμε ύφεση, αν δεν είμαστε ήδη σε αυτήν – κανείς δεν προειδοποιεί για αυτά τα πράγματα».

Τα ποσοστά καθυστέρησης για τα εμπορικά ενυπόθηκα δάνεια, τα οποία περιλαμβάνουν γραφεία, πολυκατοικίες και άλλα εμπορικά ακίνητα, αυξάνονται επί τέσσερα συνεχή τρίμηνα, σύμφωνα με την Ένωση Τραπεζιτών Υποθηκών (MBA). Περισσότερο από το 5% των δανείων για ακίνητα γραφείων ήταν σε καθυστέρηση κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, και άλλο ένα 5% των υπολοίπων των δανείων λιανικής.

Παρότι ο Shilling δεν προσδιόρισε πότε ακριβώς θα δούμε τη φούσκα να σκάει, άλλοι πιστεύουν ότι θα μπορούσε να γίνει νωρίτερα από ό,τι περιμένουμε.

Ο μεγιστάνας των ακινήτων Jeff Greene, ο οποίος πόνταρε ενάντια στη φούσκα των ακινήτων στα μέσα της δεκαετίας του 2000 και κέρδισε περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια, δήλωσε τον Σεπτέμβριο ότι βρισκόμαστε μόλις στα αρχικά στάδια μιας διόρθωσης των εμπορικών ακινήτων.

«Νομίζω ότι βρισκόμαστε μόλις στην πρώτη φάση αυτής της διόρθωσης», δήλωσε ο Greene στο CNBC. «Δεν μου αρέσει που το λέω».

ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Σε δημογραφικό μαρασμό η Ελλάδα, που αργοπεθαίνει
• Ραγδαίες εξελίξεις στην Binance: Παραιτείται ο CEO «CZ» μετά από διακανονισμό – Τι ανακοίνωσε η εταιρεία
• Πλήρης ανατροπή στην OpenAI: Αφού τον έδιωξαν, ο Sam Altman επιστρέφει ως… επικεφαλής