Κορυφαίος αξιωματούχος ενέργειας εξηγεί τους τρεις «μύθους» για την ενεργειακή κρίση αυτή τη στιγμή

Της Sophie Mellor

Η Ρωσία έχει διακόψει τη ροή φυσικού αερίου προς τη Γερμανία μέσω του βασικού αγωγού Nord Stream 1 και οι τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ έχουν αυξηθεί ραγδαία, καθώς ο κρύος καιρός αρχίζει να επηρεάζει την Ευρώπη. Τώρα το Κρεμλίνο απειλεί να σταματήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη έως ότου η Δύση άρει τις κυρώσεις της κατά της Μόσχας.

Εν ολίγοις, οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές για την παγκόσμια ενέργεια φαίνονται δυσοίωνες. Όμως, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στους Financial Times, ο Fatih Birol, εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, ενός διακυβερνητικού οργανισμού, δήλωσε ότι υπάρχουν τρία αφηγήματα γύρω από την παγκόσμια ενεργειακή κρίση που πιστεύει ότι είναι λανθασμένα -και «σε ορισμένες περιπτώσεις επικίνδυνα» – και την κάνουν να φαίνεται χειρότερη από ό,τι είναι.

Ο Birol εκθέτει τις τρεις πλάνες που συχνά συνοδεύουν τις ειδήσεις σχετικά με την κρίση φυσικού αερίου που κατακλύζει την Ευρώπη και υποστηρίζει ότι η κρίση θα πρέπει να θεωρηθεί ως η αρχή μιας ιστορικής καμπής προς έναν καθαρότερο κόσμο.

Μύθος 1: Η Μόσχα κερδίζει τη μάχη της ενέργειας

Ο Birol σημειώνει ότι η Ρωσία είναι αναμφίβολα ένας τεράστιος προμηθευτής ενέργειας και ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία προκάλεσε την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Όμως, ενώ η άνοδος των τιμών δημιουργεί ένα απρόσμενο κέρδος για τη Ρωσία, «το βραχυπρόθεσμο κέρδος από τα έσοδα υπερ-αντισταθμίζεται από την απώλεια τόσο της εμπιστοσύνης όσο και των αγορών που θα αντιμετωπίσει για πολλά χρόνια στο μέλλον».

Η Μόσχα κάνει στον εαυτό της «μακροπρόθεσμο κακό αποξενώνοντας την ΕΕ», λέει ο Birol. Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός ενέργειας στον κόσμο και η ΕΕ ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος πελάτης της – η Μόσχα προμήθευε περίπου το 40% του φυσικού αερίου που χρησιμοποιούσε το μπλοκ πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ωστόσο, λέει ο Birol, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ περιόρισαν τις αγορές τους από ρωσικό πετρέλαιο και η ΕΕ συμφώνησε να μειώσει το 90% των εξαγωγών πετρελαίου της μέχρι το τέλος του έτους, τα πράγματα είναι απίθανο να επανέλθουν ποτέ όπως ήταν.

«Η θέση της Ρωσίας στο διεθνές ενεργειακό σύστημα αλλάζει ριζικά και όχι προς όφελός της», γράφει ο Birol.

Το αφήγημα της νίκης της Μόσχας αγνοεί επίσης τις σημαντικές μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις των διεθνών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας, οι οποίες εμποδίζουν την ικανότητά της να παράγει πετρέλαιο και να μεταφέρει φυσικό αέριο.

Για να επεκτείνει τους πόρους της, η Ρωσία επιδιώκει να κάνει γεωτρήσεις σε πετρελαιοπηγές που βρίσκονται σε πιο δυσπρόσιτα μέρη – συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων περιοχών και της Αρκτικής – αλλά μπορεί να μην είναι σε θέση να το κάνει χωρίς τη βοήθεια δυτικών εταιρειών, τεχνολογιών και παρόχων υπηρεσιών. Η Ρωσία επιδιώκει επίσης να υγροποιήσει το φυσικό της αέριο για να το πουλήσει σε νέους αγοραστές εκτός της ΕΕ, κάτι που μπορεί να είναι σχεδόν αδύνατο χωρίς διεθνείς εταίρους και τεχνολογίες. Η Ρωσία επεδίωκε να εξάγει 120 έως 140 εκατομμύρια τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου ετησίως έως το 2035 – τετραπλάσιο του σημερινού της επιπέδου.

«Τα σχέδια επέκτασης του LNG της Ρωσίας είναι τώρα πίσω στο σχεδιαστήριο», γράφει ο Birol.

Τα αισθήματα αυτά απηχούνται σε μια εσωτερική έκθεση που εκπονήθηκε για τη ρωσική κυβέρνηση, η οποία υποστήριζε ότι η Ρωσία μπορεί να αντιμετωπίσει μια μεγαλύτερη και βαθύτερη ύφεση, καθώς ο αντίκτυπος των αμερικανικών και ευρωπαϊκών κυρώσεων εξαπλώνεται. Η έκθεση διαπίστωσε ότι η έλλειψη της τεχνολογίας που απαιτείται για την κατασκευή των μονάδων υγροποιημένου φυσικού αερίου είναι «κρίσιμη» και μπορεί να εμποδίσει τις προσπάθειες για την κατασκευή νέων μονάδων. Το Bloomberg ανέφερε επίσης ότι η απότομη πτώση της ζήτησης για ρωσικό πετρέλαιο θα μπορούσε να προκαλέσει απότομες περικοπές στην παραγωγή, αφήνοντας την εγχώρια αγορά να υπολείπεται επίσης σε καύσιμα.

Μύθος 2: Η σημερινή παγκόσμια ενεργειακή κρίση είναι μια κρίση καθαρής ενέργειας

«Αυτός είναι ένας παράλογος ισχυρισμός», λέει ο Birol, ο οποίος εξηγεί ότι συναντάται συνεχώς με υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και κανένας δεν παραπονιέται ότι στηρίζεται υπερβολικά στην καθαρή ενέργεια – στην πραγματικότητα, μάλλον εύχονται να είχαν περισσότερη.

Ο ίδιος σημειώνει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μετανιώνουν που δεν προχώρησαν ταχύτερα στην κατασκευή ηλιακών και αιολικών σταθμών, στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και των οχημάτων και στην παράταση της διάρκειας ζωής των πυρηνικών σταθμών.

«Περισσότερη ενέργεια με χαμηλές εκπομπές άνθρακα θα είχε συμβάλει στην άμβλυνση της κρίσης και η ταχύτερη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα προς την καθαρή ενέργεια αποτελεί την καλύτερη διέξοδο από αυτήν».

Όταν οι άνθρωποι κατηγορούν την καθαρή ενέργεια και τις κλιματικές πολιτικές για την ενεργειακή κρίση, ο Birol λέει ότι, σκόπιμα ή όχι, «μετατοπίζουν τα φώτα της δημοσιότητας μακριά από τους πραγματικούς ενόχους: τη στενότητα εφοδιασμού με φυσικό αέριο και τη Ρωσία».

Μύθος 3: Η ενεργειακή κρίση είναι ένα τεράστιο πισωγύρισμα που θα μας εμποδίσει να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή

Η εξελισσόμενη κρίση είναι μια έντονη υπενθύμιση της μη βιωσιμότητας του σημερινού ενεργειακού συστήματος, στο οποίο κυριαρχούν τα ορυκτά καύσιμα από τη Βιομηχανική Επανάσταση.

Αυτή είναι μια ευκαιρία να γίνει αυτό ένα «ιστορικό σημείο καμπής προς ένα καθαρότερο, πιο προσιτό και πιο ασφαλές ενεργειακό σύστημα», λέει ο Birol.

Πράγματι, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μια σειρά από μεγάλα προγράμματα κινήτρων έχουν αφιερωθεί στην αύξηση των στόχων για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση σε όλο τον κόσμο. Η ΕΕ εγκαινίασε το σχέδιο REPowerEU για την ταχεία μείωση της εξάρτησής της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, ενώ οι ΗΠΑ έθεσαν σε ισχύ τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού, ο οποίος διαθέτει 370 δισεκατομμύρια δολάρια για επενδύσεις στην ενεργειακή ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή σε μια σειρά τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, όπως η ηλιακή, η αιολική, τα ηλεκτρικά οχήματα, η δέσμευση του άνθρακα και το υδρογόνο.