Το κρίσιμο ραντεβού στο Μινσκ
Η σημασία της Συνόδου Κορυφής μεταξύ ΕΕ, Ρωσίας και Ουκρανίας.
Συλλήψεις δέκα Ρώσων αλεξιπτωτιστών εντός των ουκρανικών εδαφών – τις πρώτες που παραδέχεται εμμέσως πλην σαφώς η Μόσχα, με πηγή του ρωσικού υπουργείο Αμύνης να υποστηρίζει ότι οι κατά το Κίεβο «εισβολείς» διέσχισαν τη συνοριακή γραμμή «κατά λάθος»!
Ξαφνική αναζωπύρωση των μαχών μεταξύ στρατού και αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία, που έχουν φθάσει πια μέχρι τα περίχωρα της Μαριούπολης, στο νότο του Ντονέτσκ, στα όρια της Αζοφικής Θάλασσας που βρέχει a propos και την Κριμαία.
Προαναγγελία της Μόσχας για μία δεύτερη -εξίσου αμφιλεγόμενη- αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στο Λουγκάνσκ. Και στο «καπάκι» προκήρυξη πρόωρων εκλογών από το Κίεβο, στις 26 Οκτωβρίου, όπου η φιλοδυτική ουκρανική ηγεσία προσδοκά την χαλύβδωση της θέσης της και εσωτερικά, και έναντι του Κρεμλίνου.
Προφανώς, οι πρόσφατοι «οιωνοί» δεν ήταν οι καλύτεροι για τη Σύνοδο Κορυφής μεταξύ ΕΕ, Ρωσίας και Ουκρανίας, στο Μινσκ της Λευκορωσίας. Όχι ότι προ της έναρξής της υπήρχαν μεγάλες προσδοκίες!
Όμως η αναγνώριση της ανάγκης για εν ευθέτω συνολική, πολιτική διευθέτηση της χρονίζουσας κρίσης -που έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα σύνορα της Ουκρανίας- δείχνει να είναι κοινή μεταξύ όλων όσων κάθονται σήμερα στο διαπραγματευτικό τραπέζι. Οι λόγοι είναι και στρατιωτικοί, αλλά και οικονομικοί. Γι’ αυτό ακριβώς το Μισνκ μπορεί να αποτελέσει, έστω και αφανώς, μια σχετικά καλή αρχή.
Το κατέδειξε λίγο πολύ και η μάλλον αμήχανη, αλλά όχι ψυχρή -δεδομένων των περιστάσεων- χειραψία που αντήλλαξαν εκεί το μεσημέρι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Ουκρανός ομόλογός του Πέτρο Ποροσένκο. «Είναι βέβαια δύσκολο οι δύο πρόεδροι να συζητήσουν όλα τα θέματα της ατζέντας», είχε σπεύσει να τονίσει λίγες ώρες νωρίτερα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ.
Ίσως γιατί αυτή περιλαμβάνει πολύ περισσότερα θέματα, από την επίτευξης μίας διαρκούς εκεχειρίας στο Ντονμπάς. «Η τύχη του κόσμου και της Ευρώπης αποφασίζεται στη διάρκεια αυτής της συνάντησης στο Μινσκ. Έτσι το βλέπω», δήλωσε ο Ποροσένκο μετά τη χειραψία με τον Πούτιν. Προφανώς, στο πίσω μέρος του μυαλού του θα είχε και τους απόντες από τις διαβουλεύσεις: τους Αμερικανούς.
Τυπικά, η σύνοδος γίνεται μεταξύ Ουκρανίας, της… «made by Russia» Τελωνειακής Ένωσης (που από το 2015 μετεξελίσσεται σε Ευρασιατική Ένωση, αποτελούμενη κατ’ αρχάς από τη Ρωσία, το Καζακστάν και τη Λευκορωσία) και της ΕΕ, την οποία εκπροσωπεί η (απερχόμενη) επικεφαλής της διπλωματίας της Κάθριν Άστον, συνοδευόμενη -όχι τυχαία- από τους Επιτρόπους Ενέργειας και Εμπορίου.
«Προσπαθώ να υποστηρίξω τον λαό της Ουκρανίας να βρει την ειρήνη και την ασφάλεια, να διασφαλίσω ότι θα είναι σε θέση να απολαμβάνουν εδαφική ακεραιτότητα, ένα μέλλον που θα είναι οικονομικά βιώσιμο (…) και καλές σχέσεις με τους γείτονές του», δήλωσε η Βρετανή Βαρόνη Άστον.
Η Γερμανίδα Καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, το είχε πει πιο ξεκάθαρα προχθές, μιλώντας στο δίκτυο ARD. «Θέλω, όπως κι άλλοι, να βρω έναν τρόπο που δεν θα ζημιώνει τη Ρωσία. Θέλουμε να έχουμε καλές εμπορικές σχέσεις μαζί της. Έχουμε σχέσεις αλληλεξάρτησης και υπάρχουν τόσες άλλες διενέξεις στον κόσμο που θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε», τόνισε την επομένη της επίσκεψής της στο Κίεβο, όπου έκανε ένα διπλωματικό «μασάζ» στον Ποροσένκο.
«Κι εάν η Ουκρανία πει ότι θέλει να ενταχθεί στην Ευρασιατική Ένωση (τη μετεξέλιξη από το 2015 της Ευρασιατικής Τελωνειακής Ένωσης μεταξύ Ρωσίας, Λευκορωσίας και Καζακστάν)», συμπλήρωσε αινιγματικά η Μέρκελ, «η Ε.Ε. δεν θα έρθει ποτέ σε ρήξη γι’ αυτό το θέμα, υπό την προϋπόθεση ότι πρόκειται για οικειοθελή απόφασή της»!
Η δήλωση αυτή έκανε πολλές διπλωματικές «μασέλες» να πέσουν στα πατώματα των Βρυξελλών, δεδομένου ότι τον Σεπτέμβριο επίκειται και η τυπική επικύρωση της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ και Ουκρανίας (DCFTA). «Φαίνεται ότι η Γερμανία προσπαθεί με κάθε κόστος να ξαναγυρίσει στις εποχές της ειρήνης και των business as usual», σχολιάζει ανωνύμως στον ιστότοπο Eurobserver Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Αυτό θα μπορούσε να βάλει ταφόπλακα στο πρόγραμμα Eastern Partnership (για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των Βρυξελλών και κρατών της ανατολικής Ευρώπης). Θα μπορούσε να είναι καταστροφή για την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική της ΕΕ» συμπλήρωσε ο ίδιος.
Όπως πάντως διευκρίνισε αξιωματούχος της Κομισιόν στην ίδια ιστοσελίδα, μπορεί η DCFTA να είναι νομικά ασυμβίβαστη με την Τελωνειακή Ένωση, δεν συμβαίνει όμως απαραίτητα το ίδιο με την Ευρασιατική.
«Οι Γερμανοί αντιλαμβάνονται ότι δεν θα αργήσει η στιγμή που κάποιος θα πρέπει να ρίξει λεφτά για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, την ώρα που η ΕΕ παραμένει σε ύφεση», εξηγεί ο Φίοντορ Λουκιάνοφ, επικεφαλής του ρωσικού think tank «Συμβούλιο Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής». Ήδη, οι Αμερικανοί άρχισαν να ξαναμιλούν για κυρώσεις, καθώς οι Ευρωπαίοι μετρούν «πληγές» από τον εμπορικό πόλεμο με το Κρεμλίνο.
Η Ουκρανία, εν τω μεταξύ, πληρώνει το δικό της βαρύ τίμημα από τον ακήρυχτο εμφύλιο της, οδεύοντας προς την οικονομική καταστροφή. Αναθεωρώντας τις εκτιμήσεις του επί τα χείρω, το ΔΝΤ προβλέπει για φέτος συρρίκνωση του ουκρανικού ΑΕΠ κατά 6,5%. Πολλοί αναλυτές μιλούν ήδη για χρεοκοπία.
Εξ ου και οι πρόωρες εκλογές του Οκτωβρίου φαίνεται ότι γίνεται με γνώμονα περισσότερο την ανάγκη άμεσης προώθησης των ριζικών μεταρρυθμίσεων του ουκρανικού μνημονίου, που ολοένα και καθυστερούν. Για να προχωρήσει όμως αυτή η διαδικασία, θα πρέπει να έχει διευθετηθεί η έκρυθμη κατάσταση στο Ντονμπάς, στην «καρδιά» της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής (16% του ΑΕΠ).
Αυτό που προσπαθεί να αποφύγει το Κίεβο είναι να μετατραπεί η περιοχή σε μία ζώνη «παγωμένης διένεξης» με τη Ρωσία, όπως συμβαίνει άλλωστε στη γειτονική Υπερδνειστερία (Μολδαβία). Αυτό που θέλει να πετύχει η Μόσχα είναι να διατηρήσει την επιρροή της στα ανατολικά και την «ουδετερότητα» της Ουκρανίας, με δεσμεύσεις για μη ένταξη σε ΝΑΤΟ και ΕΕ.
Ποια θα μπορούσε να είναι μία μέση λύση; Στο ARD, η Μέρκελ ανέφερε ως βασικά «συστατικά» μίας λύσης την «αποκέντρωση των εξουσιών» στα ουκρανικά εδάφη, μία συμφωνία Μόσχας και Κιέβου για το φυσικό αέριο (κυρίως όσον αφορά την τιμή πώλησης) και «τις εμπορικές σχέσεις» μεταξύ των δύο χωρών. Μέσα από αυτό το «δρόμο» άλλωστε περνά και η διασφάλιση της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης.
Προφανώς, το «παζάρι» μόλις τώρα ξεκινά, με την Ουάσιγκτον να παρακολουθεί από χιλιομετρική απόσταση, αλλά πολιτικά εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις.
Διαβάστε ακόμη:
Πούτιν: Όχι σε νέα στρατιωτική κλιμάκωση στην Ουκρανία
