Λευκός καπνός από τη Σύνοδο Κορυφής: Ο συμβιβασμός για την Τουρκία- Όλο το παρασκήνιο

Μετά από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις η πρώτη μέρα της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες, έκλεισε με συμφωνία για επιβολή κυρώσεων σε όσους ευθύνονται για την καταστολή στη Λευκορωσία. Οι κυρώσεις αφορούν περίπου σαράντα λευκορώσους αξιωματούχους.

Η επιβολή τους θα προχωρήσει μετά την επίτευξη συμφωνίας για να σταλεί αυστηρό μήνυμα από την ΕΕ στην Άγκυρα, συνοδευόμενο από την απειλή επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία, όπως πρότεινε η Κυπριακή Δημοκρατία. Το ζήτημα της Τουρκίας θα επανεξεταστεί στη Σύνοδο του Δεκεμβρίου.

Η Σύνοδος Κορυφής συνεχίζεται την Παρασκευή και το μεσημέρι θα πραγματοποιηθεί η κοινή συνέντευξη Τύπου των Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Κείμενο συμπερασμάτων με μηνύματα στην Τουρκία

Η ΕΕ έχει στρατηγικό ενδιαφέρον να υπάρχει σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και να αναπτυχθεί συνεργασία και αμοιβαία επωφελής σχέση με την Τουρκία, τονίζεται το κείμενο των συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής.

Η συνέχιση του διαλόγου με καλή πίστη και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ είναι απόλυτη απαίτηση ως προς αυτό, υπογραμμίζεται.

Παράλληλα, οι ηγέτες σημειώνουν ότι όλες οι διαφορές πρέπει να επιλυθούν μέσω διαλόγου και βάσει του διεθνούς δικαίου. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την πλήρη αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο, των οποίων η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά.

Στο κείμενο υπογραμμίζεται ακόμη ότι η ΕΕ χαιρετίζει τα πρόσφατα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης από την Ελλάδα και την Τουρκία.

Ταυτόχρονα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει έντονα τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και διατρανώνει ότι πρέπει να σταματήσουν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να απέχει από παρόμοιες ενέργειες στο μέλλον, καθώς αποτελούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ενώ υπογραμμίζει ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων με καλή πίστη, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Καλεί την Τουρκία να αποδεχτεί την πρόσκληση της Κύπρου για την έναρξη διαλόγου με σκοπό την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου.

Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, και παραμένει πλήρως δεσμευμένο σε μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού στο πλαίσιο του ΟΗΕ και σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων 550 και 789 του ΣΑ, με την τήρηση των αρχών στις οποίες βασίζεται η ΕΕ. Αναμένει το ίδιο από την Τουρκία. Η ΕΕ είναι έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων διορίζοντας, μετά την επανάληψη, έναν εκπρόσωπο στην αποστολή του ΟΗΕ.

Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, στο κείμενο αναφέρεται επίσης ότι με προϋπόθεση πως θα συνεχιστούν οι εποικοδομητικές προσπάθειες για να σταματήσουν οι παράνομες δραστηριότητες έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να ξεκινήσει μια θετική πολιτική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας, με έμφαση στον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης και στη διευκόλυνση του εμπορίου, καθώς και τη συνεχή συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης, δυνάμει της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας (2016).

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τον πρόεδρό του, σε συνεργασία με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με την υποστήριξη του Ύπατου Εκπροσώπου, να εκπονήσει πρόταση για την ανανέωση της ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, θα επανέλθει και θα λάβει αποφάσεις αναλόγως, κατά περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με το κείμενο.

Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συγκαλεί πολυμερή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο και καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο να ξεκινήσει συνομιλίες σχετικά με την οργάνωσή του. Η συμμετοχή, το πεδίο εφαρμογής και το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθούν με όλα τα μέρη. Η διάσκεψη αυτή θα μπορούσε να καταπιαστεί με ζητήματα για τα οποία απαιτούνται πολυμερείς λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης, της ασφάλειας, της ενέργειας, της μετανάστευσης και της οικονομικής συνεργασίας, εξηγείται στο κείμενο των συμπερασμάτων.

Ικανοποίηση στην κυβέρνηση για το αποτέλεσμα

Το κείμενο συμπερασμάτων αντανακλά τις θέσεις της Ελλάδας, όπως αποτυπώθηκαν κατά την προσέλευση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τις εργασίες της Ειδικής Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τόνισαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ κυβερνητικές πηγές.

«Όπως τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (σ.σ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν), κανένας δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη. Έτσι, η ΕΕ στέλνει σήμερα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτό θα έχει συνέπειες» επισήμαναν οι ίδιες πηγές.

Ως προς τις συνέπειες, γίνεται σαφής αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα των Συνθηκών για την επιβολή κυρώσεων (29, 215). Υπογραμμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση μονομερών ενεργειών και παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της. Η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις το αργότερο μέχρι τη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2020, συμπλήρωσαν.

«Καθίσταται σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας αφορούν την Οριοθέτηση Θαλάσσιων ζωνών (Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ). Είναι σαφές πως για πρώτη φορά η συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου βρέθηκε στο επίκεντρο μιας μαραθώνιας συνεδρίασης της Συνόδου Κορυφής, δεν αποτέλεσε απλά ένα μέρος της υπό συζήτηση ατζέντας», σημειώνουν οι ίδιες πηγές.

Μισελ: Θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα

«Είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα, σε περίπτωση που υπάρξει ανάγκη» τόνισε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ερωτηθείς σχετικά με την πιθανή επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας.

Απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι υπάρχουν δύο εργαλειοθήκες: «η μία για μια κατάσταση που δε θέλουμε- την περίπτωση δηλαδή που η Τουρκία πάλι προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες».

Η δεύτερη εργαλειοθήκη αφορά μια πιο θετική ατζέντα, συμπλήρωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σημειώνοντας ότι η Τουρκία πρέπει να αποδείξει ότι έχει βούληση να διεξαγάγει πραγματικά εποικοδομητικό διάλογο με την ΕΕ.

Η συνάντηση Μητσοτάκη, Μέρκελ, Μακρόν, Αναστασιάδη

Το βράδυ της Πέμπτης (01/10) Μητσοτάκης, Μέρκελ, Μακρόν και Αναστασιάδης είχαν συνάντηση στο περιθώριο του δείπνου ηγετών της ΕΕ που διεκόπη μετά την απόρριψη του προσχεδίου για Τουρκία ως απαράδεκτο από την ελληνική πλευρά, αλλά και την κυπριακή.

Υπενθυμίζεται ότι η συζήτηση διεκόπη για 45 λεπτά, μετά το ελληνικό και κυπριακό βέτο στο προσχέδιο, που δεν περιείχε καμία απολύτως συγκεκριμένη αναφορά σε κυρώσεις στην Άγκυρα, παρά μόνο ευχολόγια. Αντίθετα οι ηγέτες της ΕΕ «συμφωνούν να δρομολογήσουν μια θετική πολιτική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας με ιδιαίτερη έμφαση στον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και στη διευκόλυνση του εμπορίου, καθώς και στους υψηλού επιπέδου διαλόγους και στη συνεχή συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης, σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας για το 2016».

Μάλιστα το προσχέδιο έκανε αναφορά σε μία πολυμερή διάσκεψη των χωρών της περιοχής, δηλαδή στην πρόταση Μπορέλ, την οποία η Αθήνα δέχεται μόνο υπό την προϋπόθεση να συμμετάσχει η Λευκωσία, αλλά η Τουρκία δεν δέχεται συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας και ζητά να εκπροσωπηθεί το ψευδοκράτος.

Το συγκεκριμένο προσχέδιο όμως περιείχε χάδια στην Τουρκία και για την Κύπρο, καθώς κάνει λόγο για τουρκικές δραστηριότητες στα κυπριακά ύδατα που πρέπει να σταματήσουν, χωρίς τη λέξη παράνομες και χωρίς καμία αναφορά σε κυρώσεις. Τουναντίον, το προσχέδιο καλούσε σε διάλογο των δύο χωρών για τις θαλάσσιες διαφορές και στην επανέναρξη διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα της Μεγάλης Βρετανίας για τη δημιουργία μιας «δικοινοτικής ομοσπονδίας» στη Μεγαλόνησο.

«Το κείμενο είναι απαράδεκτο. Αποκλίνει από τις ελληνικές θέσεις και δεν μπορεί να γίνει δεκτό», τόνιζαν κυβερνητικές πηγές και ευλόγως, καθώς ούτε το ελάχιστο από τα αιτήματα της Ελλάδας και της Κύπρου δεν είχε συμπεριληφθεί στο προσχέδιο, το οποίο έχει άρωμα γερμανικής παρέμβασης. Σε ένα βαθμό βέβαια αναμενόμενο αν αναλογιστεί κανείς ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ προσερχόμενη στη Σύνοδο Κορυφής εξέφρασε ευθέως την αντίθεση της στην επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.

O Σαρλ Μισέλ άλλαξε την ατζέντα της Συνόδου

Πριν την έναρξη της Συνόδου, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε πως υπάρχει συμφωνία Ελλάδας και Τουρκίας για μόνιμο μηχανισμό αποκλιμάκωσης μεταξύ των δύο κρατών.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η σειρά της ατζέντας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την Πέμπτη άλλαξε. Ο Πρόεδρος Σαρλ Μισέλ πρότεινε να γίνει πρώτα η συζήτηση για την Ανατολική Μεσόγειο και τη Λευκορωσία και στη συνέχεια να ακολουθήσουν τα λοιπά θέματα της ατζέντας.

Λίγο νωρίτερα, ο Σαρλ Μισέλ είχε εκφράσει την «πλήρη αλληλεγγύη» της Ε.Ε. στην Ελλάδα και την Κύπρο στο ζήτημα των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

«Χρειαζόμαστε περισσότερη σταθερότητα, περισσότερη προβλεψιμότητα» στην περιοχή, τόνισε, μιλώντας για την ανάγκη η Ε.Ε. να υπερασπιστεί τα “κυριαρχικά δικαιώματα” των μελών της. «Διαφορετικές επιλογές είναι στο τραπέζι», είπε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σημειώνοντας ότι σήμερα είναι η ευκαιρία για την Ένωση να ξεκαθαρίσει τι περιμένει από τη μελλοντική της σχέση με την Τουρκία.

Από τη δική της πλευρά, κατά την έναρξη των συζητήσεων, η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν δήλωσε: «Είμαι σίγουρη ότι το Συμβούλιο θα επαναβεβαιώσει την πλήρη αλληλεγγύη σε Ελλάδα και Κύπρο. Αναφορικά με τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία υπάρχουν δύο πιθανότητες: ή θα υπάρξει αύξηση των εντάσεων κάτι το οποίο δεν επιθυμούμε ή θα υπάρξει αποκλιμάκωση και κινούμαστε προς εποικοδομητική σχέση. Αυτό είναι που θέλουμε. Αλλά όπως και να έχει υπάρχει μια εργαλειοθήκη στη διάθεση της ΕΕ. Θέλουμε αποκλιμάκωση. Επιθυμούμε μία θετική ατζέντα».

We reaffirm our solidarity with Greece and Cyprus.
Nobody can drive a wedge between us. We expect Turkey to stop its unilateral and illegal actions. This is a precondition for a positive long term agenda. #EUCO pic.twitter.com/OafV0SvilY

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) October 1, 2020

Μητσοτάκης: Η τουρκική προκλητικότητα δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή

«Η τουρκική προκλητικότητα, είτε αυτή εκδηλώνεται μέσα από μονομερείς ενέργειες είτε εκδηλώνεται μέσα από μία ακραία ρητορική δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή» τόνισε ο Έλληνας πρωθυπουργός προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής.

Συγκεκριμένα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε:

«Έχει έρθει η ώρα η Ευρώπη να συζητήσει με θάρρος και με ειλικρίνεια τι είδους σχέση θέλει πραγματικά να έχει με την Τουρκία. Ένα είναι βέβαιο. Η τουρκική προκλητικότητα, είτε αυτή εκδηλώνεται μέσα από μονομερείς ενέργειες είτε εκδηλώνεται μέσα από μία ακραία ρητορική δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή. Κι αυτό όχι μόνο γιατί η τουρκική συμπεριφορά παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα δύο κρατών-μελών της ΕΕ, της Ελλάδος και της Κύπρου αλλά και γιατί αυτή η τουρκική συμπεριφορά θίγει σημαντικά γεωπολιτικά συμφέροντα ολόκληρης της Ευρώπης στη Μεσόγειο. Δύο δρόμοι ανοίγονται μπροστά μας, ο ένας είναι ο δρόμος του διαλόγου της διπλωματίας, ένας διάλογος ο οποίος πρέπει να στηρίζεται στο σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, στην αποφυγή μονομερών ενεργειών και στους κανόνες καλής γειτονίας. Ο άλλος δρόμος είναι η κλιμακούμενη ένταση, η οποία αναπόφευκτα αργά η γρήγορα θα οδηγήσει στη λήψη μέτρων από την Ευρώπη εις βάρος της Τουρκίας. Η Ελλάδα έχει αποδείξει έμπρακτα ότι θέλει να ακολουθήσει τον πρώτο δρόμο. Εναπόκειται στην Τουρκία να πράξει και αυτή το ίδιο αλλά θα πρέπει να το κάνει με συνέπεια και με σταθερότητα».

Μακρόν: «Η αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο δεν είναι διαπραγματεύσιμη» 

«Η αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, και εδώ θέλω να είμαι απόλυτα ξεκάθαρος, δεν είναι διαπραγματεύσιμη», δήλωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν προσερχόμενος στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής. «Όταν ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχεται επίθεση ή απειλή, όταν τα χωρικά ύδατά του δεν γίνονται σεβαστά, αποτελεί χρέος των Ευρωπαίων να δείξουν αλληλεγγύη. Και θα επαναδιατυπώσουμε την υποστήριξή μας προς την Ελλάδα και την Κύπρο», πρόσθεσε.

Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε αναφερόμενος στην κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο ότι τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλουν να δείξουν αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Προσερχόμενος στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής, ο πρόεδρος της Γαλλίας δήλωσε ότι η κατάσταση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι σοβαρή και ότι θα κάνει τα πάντα ώστε τα πράγματα να κινηθούν προς ειρηνική επίλυση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πιέσει προς ταχεία λύση μέσω διαπραγματεύσεων, πρόσθεσε.

Σχετικά με τους δημοσιογράφους της εφημερίδας Le Monde που τραυματίσθηκαν σήμερα στην αρμενική πόλη Μαρτουνί από πυρά του αζερικού πυροβολικού, ο Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι αεροπλάνο είναι έτοιμο να τους μεταφέρει στην Γαλλία.