Μαρίκα Λάμπρου: Αν η οικονομική κρίση ήθελε μια φορά ανθεκτικότητα τώρα χρειαζόμαστε το ίδιο στο δεκαπλάσιο
Η συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία στο επιχειρείν, η οποία ξεπερνά τις τρεις δεκαετίες, καθιστούν την Μαρίκα Λάμπρου μια από τις σημαντικότερες manager της γενιάς της. Έξυπνη, δυναμική, τελειομανής και απαιτητική με τους συνεργάτες της, της ταιριάζει απόλυτα ο χαρακτηρισμός του «doer», της γυναίκας που σηκώνει μανίκια, αναλαμβάνει ευθύνες και βρίσκει τρόπους να εμπνέει την ομάδα της.
Bosch-Siemens, HP, Microsoft, SingularLogic, ΚΑΥΚΑΣ κ.α., είναι μερικές από τις εταιρείες στις οποίες έχει αναλάβει διευθυντικές θέσεις, ενώ τα τελευταία χρόνια λειτουργεί και ως μέντορας βοηθώντας άλλα στελέχη να πραγματώσουν τους στόχους τους. Η ίδια είναι αφοσιωμένη στις αρχές της ηγεσίας με ενσυναίσθηση, της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας καθώς και της προσωπικής ανάπτυξης των συνεργατών της και χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης από την αγορά.
Μπροστά στο νέο επιχειρηματικό σκηνικό που τώρα “στήνεται” και επηρεάζεται από τον ψηφιακό μετασχηματισμό αλλά και την πανδημία, οι managers καλούνται να προετοιμαστούν για μια ακόμη πιο ευμετάβλητη κατάσταση από αυτή που βιώσαμε τα προηγούμενα χρόνια της κρίσης. Η Μαρίκα Λάμπρου κάνει τη δική της “ανάγνωση”, αποκαλύπτει πώς η ίδια προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα και μοιράζεται με τους αναγνώστες του Fortune χρήσιμες συμβουλές.
Κυρία Λάμπρου, μέχρι πρότινος το μεγαλύτερο στοίχημα για έναν Manager ήταν ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Πλέον στη λίστα προστίθεται και η διαχείριση του κορωνοϊού με τις όποιες επιδράσεις σε οικονομικό, κοινωνικό και εργασιακό επίπεδο. Ποια η συμβουλή που δίνετε στους mentees σας και πώς προσαρμόζεστε η ίδια στα νέα δεδομένα;
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων συνεχίζει να είναι ένα μεγάλο στοίχημα – “work in progress” που απλά η κρίση του κορωνοϊού το επιτείνει. Ο Covid-19 άλλαξε τα δεδομένα της ζωής και της εργασίας χωρίς έλεος και χωρίς υπομονή! Αν η οικονομική κρίση ήθελε μια φορά ανθεκτικότητα (resilience) και ταχύτητα απόκρισης, τώρα χρειαζόμαστε δεκαπλάσια από αυτά! Θα επιβιώσουν όσοι καταφέρουν να διώξουν από τη σκέψη τους το διάχυτο γκρίζο πέπλο της ανασφάλειας, όσοι συνεχίσουν να ονειρεύονται και να βρίσκουν νόημα στην καθημερινότητα. Το βαθύτερο νόημα της ζωής του καθένα μας – αυτό θα μας σώσει! Προσωπικά βίωσα ως σοβαρή απώλεια ενός ευχάριστου παρελθόντος όλα αυτά που συνέβησαν και προσπάθησα να δω πιο μακριά για να πάρω κουράγιο. Συνεχίζω να προσπαθώ – τίποτα δεν έχει τελειώσει, αλλά και τίποτα δε θα’ ναι όπως παλιά. Χτίζω καθημερινά τις νέες προσωπικές, οικογενειακές, επαγγελματικές και κοινωνικές μου ισορροπίες. Με κόπο. Το ίδιο καλώ τους mentees μου να κάνουν.
Είναι εύκολο να μεταλαμπαδευτεί η συσσωρευμένη γνώση τόσων ετών; Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που λέτε στους mentees ώστε να αρχίσουν να χτίζουν το σωστό mindset;
Στο mentoring δεν δίνεις κατεύθυνση, απλά ανατρέχεις στις δικές σου εμπειρίες ή στις δικές σου υποθετικές αντιδράσεις σε μια αντίστοιχη κατάσταση. Το mentoring δεν είναι χρήσιμο μόνο για τον mentee. Είναι λυτρωτικό για τον μέντορα να μοιράζεται εμπειρίες. Οι εμπειρίες, οι γνώσεις που έχουν αποκτηθεί με κατάθεση χρόνου και κόπου, δεν «φυτεύονται» στα κεφάλια των mentees. Ευσεβής πόθος κάθε μέντορα είναι να βοηθήσει τους mentees του να αποφύγουν τα «γνωστά» λάθη και να τους αφήσει να κάνουν τα δικά τους λάθη, να ανοίξουν τους δικούς τους δρόμους, να κατακτήσουν τις δικές τους κορυφές. “Be open-minded” είναι η πρώτη και η τελευταία συμβουλή προς τους ανθρώπους που μού έχουν κάνει την τιμή να με θεωρούν μέντορά τους. Θυμάμαι καθημερινά με ευγνωμοσύνη τον δικό μου μέντορα, όταν μου ψιθύρισε αυτή τη συγκεκριμένη φράση σε μια δύσκολη καμπή της καριέρας μου – τότε ήταν το τελευταίο που περίμενα να ακούσω, στη συνέχεια χρειάστηκε να το επαναλάβω η ίδια πολλές φορές στον εαυτό μου!
Το τεχνολογικό σας background και η θητεία σε πολυεθνικούς τεχνολογικούς κολοσσούς σας επιτρέπουν να έχετε μια μεγαλύτερη εξοικείωση και κατανόηση των αλλαγών που θα έρθουν στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Ρίχνοντας μια ματιά στο εγγύς μέλλον πώς αναμένεται να διαμορφωθεί το παγκόσμιο επιχειρηματικό σκηνικό;
Γίνεται πολύς λόγος, και παράλληλα αναπτύσσονται καθημερινά νέες πρακτικές εφαρμογές, για την τεχνητή νοημοσύνη. Η εξοικείωση όλων μας με τις τεχνολογικές εξελίξεις καθίσταται εκ των ων ουκ άνευ. Είναι λάθος, όμως, να πιστεύουμε ότι οι αλλαγές στις επιχειρήσεις (και στη ζωή) θα έρθουν μόνο εξαιτίας των τεχνολογικών εξελίξεων. Ναι, αυτές θα δράσουν καταλυτικά, αλλά δεν θα είναι η αιτία. Η αιτία των αλλαγών έγκειται στην ίδια την εξέλιξη της ανθρώπινης φύσης, ζωής και δράσης. Κρίσεις σαν αυτή του κορωνοϊού φέρνουν στο προσκήνιο ΚΑΙ ζητήματα που μέχρι σήμερα «σπρώχναμε» κάτω από το χαλί της ανέφελης ευδαιμονίας μας. Τώρα πρέπει να κοιταχτούμε στα μάτια και να αρθρώσουμε με παρρησία τις αληθινές μας αξίες, τις πραγματικές μας προτεραιότητες, το βαθύ σκοπό της επιχειρηματικότητας, το νόημα της ζωής. Γιατί τα κάνουμε όλα αυτά; Τι επιδιώκουμε; Πού οδηγούμε τον πλανήτη μας; Στο νέο παγκόσμιο επιχειρηματικό σκηνικό, κανένας επιχειρηματίας ή στέλεχος δεν γλιτώνει από αυτά τα αμείλικτα ερωτήματα. Η βιωσιμότητα και η κοινωνική συνεισφορά θα παίξουν πρωταρχικό ρόλο στην ευημερία των επιχειρήσεων. Οι δε ηγέτες των επιχειρήσεων θα αναγκαστούν να απεκδυθούν των πρώην «επαρκών» προσόντων τους και να ντυθούν – όσοι αντέχουν – την αυθεντικότητα των πράξεών τους.
Πώς βλέπετε τον παράγοντα τηλεργασία; Συνιστά απειλή για κάποιους κλάδους;
Η απομακρυσμένη εργασία δεν είναι νέο φαινόμενο. Υπάρχει και εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες, σε περιορισμένη κλίμακα, βέβαια. Πριν τον κορωνοϊό, υπήρχε ήδη η τάση διεύρυνσης της τηλεργασίας σε πολλούς κλάδους, καθώς εταιρείες και εργαζόμενοι ωρίμαζαν για να αξιοποιήσουν, χωρίς φόβο, το νέο αυτό concept. Έχει τα καλά του (ελευθερία, ευελιξία, άνεση) έχει και τα κακά του (μπλέξιμο προσωπικής-οικογενειακής ζωής με επαγγελματική, ανεξέλεγκτη επέκταση των ωρών εργασίας). Και βέβαια, έχει διαφορετική εφαρμογή ανάλογα με τη φάση ζωής της καθεμιάς και του καθένα (άλλο εργένης, άλλο οικογενειάρχης με μικρά παιδιά κτλ.), και ανάλογα με τον κλάδο. Υπάρχουν επιχειρηματικοί κλάδοι ή εργασίες που δεν έχουμε ακόμη ανακαλύψει πώς θα λειτουργούν εξ αποστάσεως – πιθανότατα, όμως, αυτό θα συμβεί στο άμεσο μέλλον. Γενικά, πάντως, θα πρότεινα να καλωσορίσουμε την τηλεργασία ως μια νέα έκφανση επαγγελματικής ενασχόλησης και να την προσαρμόσουμε στις ανάγκες μας, γιατί θα μας χρειαστεί έτσι κι αλλιώς – ανεξαρτήτως κορωνοϊού.
Σχολιάζοντας το επίπεδο των ανωτάτων στελεχών που διοικούν τις ελληνικές επιχειρήσεις, πού θεωρείτε ότι υπερτερούν και ποια είναι τα αδύνατα σημεία που χρήζουν βελτίωσης;
Στις ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκει κανείς εξαιρετικούς ηγέτες, αλλά συναντά και εξόφθαλμα μέτριες περιπτώσεις στο τιμόνι των ελληνικών επιχειρήσεων, όπως και σε αυτό των πολυεθνικών. Εξαρτάται, πάντα, από τις επιδιώξεις του μετοχικού σχήματος για τη συγκεκριμένη περίσταση και τη συγκεκριμένη γεωγραφία. Αν κάτι διαφοροποιεί τις ελληνικές από τις πολυεθνικές, είναι ότι στις περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις δεν υπάρχει corporate δομή και όλα όσα αυτή συνεπάγεται. Εν αντιθέσει, συναντά κανείς μεγαλύτερη ευελιξία, αλλά και περιορισμένη αυτοπειθαρχία, αρκετό ενθουσιασμό αλλά και μικρότερο βαθμό οργάνωσης. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αναγνωρίσουμε στα στελέχη των ελληνικών επιχειρήσεων ότι το περιβάλλον στο οποίο καλούνται να πετύχουν τους στόχους τους είναι εξαιρετικά ευμετάβλητο και ασταθές – όχι λόγω αντικειμενικών συνθηκών. Αναγνωρίζω, λοιπόν, ως προτέρημα την ικανότητα προσαρμογής τους, αλλά θα πρότεινα περισσότερο επαγγελματισμό και σίγουρα περισσότερη μετριοφροσύνη.
Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να συσπειρώνει, κατά τη γνώμη σας, ένας ηγέτης προκειμένου να είναι σε θέση να εμπνέει και να καθοδηγεί την ομάδα του, φέρνοντας παράλληλα εις πέρας τους στόχους;
Συνηθίζω να τις αποκαλώ «10 παρεξηγημένες αρετές του αληθινού ηγέτη»: ταπεινός, ευάλωτος, όχι τέλειος, ανθεκτικός, ήσυχος, δοτικός, ευγενικός, συγχωρητικός, με συναισθηματική νοημοσύνη, αυθεντικός. Είναι οι αρετές που – κατά τη γνώμη μου – συνοδεύουν έναν αληθινό ηγέτη ανεξαρτήτως περιστάσεων και συνθηκών. Αποτελούν, πλέον, απαραίτητα χαρακτηριστικά προκειμένου ένας ηγέτης, δηλαδή ένας τολμηρός, πρωτοπόρος και οργανωτικός οραματιστής να είναι ανθρώπινος, ώστε να προσελκύει γύρω του ταλέντο και να εμπνέει εμπιστοσύνη και μαχητικότητα. Αυτός είναι ο ηγέτης του μέλλοντος, αυτός θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις στα νέα συναρπαστικά μονοπάτια που διαμορφώνονται. Ίσως στο μέλλον ευγνωμονούμε τον κορωνοϊό για την ευκαιρία να ξαναβρούμε την αλήθεια μέσα στην τόση επίπλαστη ευδαιμονία…
Αντίστοιχα, στην απόκτηση ποιων δεξιοτήτων πρέπει να εστιάσει ο εργαζόμενος του μέλλοντος;
Οι δεξιότητες που θα πρέπει να αναπτύξουμε, ως εργαζόμενοι, στο μέλλον, είναι αρκετά διαφορετικές από αυτές που θεωρούνταν ικανοποιητικές μέχρι χθες. Για το λόγο αυτό μιλάμε για reskilling και upskilling. H No1 δεξιότητα, πάντως, θα συνεχίσει να είναι η προσαρμοστικότητα, εξαιτίας της ταχύτητας, της συχνότητας και της σφοδρότητας των επερχόμενων, δύσκολα προβλέψιμων αλλαγών.
Σε προσωπικό επίπεδο, ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που κληθήκατε να διαχειριστείτε και ποιο το μεγαλύτερο μάθημα που διδαχτήκατε από την τριβή σας με το επιχειρείν;
Οι προκλήσεις ποτέ δεν έλειψαν από την επαγγελματική μου διαδρομή είτε στις ελληνικές είτε στις πολυεθνικές εταιρείες. Αν θα έπρεπε να ταξινομήσω με σειρά σπουδαιότητας τις προκλήσεις, θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη πρόκληση που χρειάστηκε να διαχειριστώ ήταν η αναγκαστική επιβολή σκληρών μέτρων για όλους τους εργαζόμενους της εταιρείας της οποίας υπήρξα επικεφαλής στην περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα – το μυαλό μου έλεγε «προχώρα, δεν υπάρχουν περιθώρια», η καρδιά μου έλεγε «πώς θα το κάνεις αυτό στους συναδέλφους σου;;». Και το μεγαλύτερο μάθημα που κέρδισα από την επαγγελματική μου διαδρομή είναι ότι τελικά πάντα έχεις να κάνεις με ανθρώπινες ιδιαιτερότητες και αδυναμίες, ανεξάρτητα από το πόσο ψηλά βρίσκεται ο συνεργάτης/συνομιλητής σου – οι αδυναμίες «του» και «σου» επηρεάζουν το επίπεδο της συνεργασίας σας, η από κοινού διαχείριση των αδυναμιών «σας» καθορίζει την ποιότητα επίτευξης των στόχων σας. Δύσκολο να το αναγνωρίσεις, αλλά ανακουφιστικό αν καταφέρεις να το μανουβράρεις.
Πώς βλέπετε να εξελίσσονται τα πράγματα στην ελληνική οικονομία;
«Κάνε με προφήτη να σε κάνω βασιλιά!». Δεν θα διακινδύνευα προβλέψεις σε μια τόσο ρευστή και απροσδιόριστη κατάσταση που ακόμη δεν γνωρίζουμε πώς θα τελειώσει – αν θα τελειώσει – και τι θα αφήσει πίσω της. Ένα είναι σίγουρο: κανείς δε θα μείνει αλώβητος. Θα διαμορφωθούν νέες, δυναμικές ισορροπίες. Η οικονομία της νέας εποχής θα προχωρήσει γιατί οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να ζουν, να αναπνέουν, να καταναλώνουν, να ερωτεύονται, να ελπίζουν, να προσπαθούν. Στην Ελλάδα, είμαστε τυχεροί που έχουμε τόσο γαλάζιο πάνω από το κεφάλι μας και μπροστά στα μάτια μας, είμαστε ευάλωτοι γιατί είμαστε τόσο μικροί, αλλά έχουμε υπάρξει τόσο εξωφρενικά πεισματάρηδες στο παρελθόν, που και μόνο αυτό εγγυάται τη λαμπρή επιβίωσή μας!
