Μαρίνα Οικονόμου Λαλιώτη: Τα έξι βήματα για να βρίσκουμε λύσεις και να κατακτάμε τους στόχους μας
Introduction: Αναστασία Παρετζόγλου
Η Μαρίνα Οικονόμου Λαλιώτη είναι διακεκριμένη ψυχίατρος, καθηγήτρια στην Α’ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, και έχει αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος της επαγγελματικής της διαδρομής στην καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής ασθένειας.
Όμως, πέρα και πάνω από όλα, την ενδιαφέρει η ψυχή και το μυαλό των ανθρώπων.
Είναι ο άνθρωπος που «μπαίνει στα παπούτσια μας», για να μας βοηθά να βρίσκουμε λύσεις στις προσωπικές και επαγγελματικές μας προκλήσεις. Η Μαρίνα ήρθε στο Fortune Greece Network, για να μας παρουσιάσει, μέσα από μια διαδικασία 6 βημάτων, τον τρόπο να βρίσκουμε λύσεις και να κατακτάμε τους στόχους μας. Θα μας βοηθήσει, δηλαδή, στην επίλυση των προβλημάτων και την τοποθέτηση, το σχεδιασμό και την επίτευξη των στόχων μας.
Δείτε highlights από την παρουσίασή της στα μέλη του Fortune Greece Network:
*Για να δείτε όλη την παρουσίαση, κάντε apply στο Fortune Greece Network!
Ακολουθούν κάποια βασικά σημεία της παρουσίασης:
Αναστασία: Όταν ενέσκηψε η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η ψυχική υγεία μπήκε για πρώτη φορά στο δημόσιο διάλογο. Έπαψε να είναι ταμπού, οι άνθρωποι ζήτησαν ανοιχτά βοήθεια. Είδαμε κατάθλιψη, είδαμε άγχος, είδαμε στρες. Ώσπου, ήρθε η πανδημία και την απενοχοποίησε για τα καλά. Ποια είναι η γνώμη σου;
Μαρίνα Οικονόμου – Λαλιώτη: Τα θέματα ψυχικής υγείας, και ειδικά τα σοβαρά, συνοδεύονταν πάντα από τα πολύ παλιά χρόνια από ταμπού, στερεότυπα και προκαταλήψεις. Έτσι λοιπόν, όταν ήρθε η οικονομική κρίση και όλοι μας επηρεαστήκαμε σοβαρά από αυτήν και σοβαρά επηρεάστηκε και η ψυχική μας υγεία, νιώσαμε την ανάγκη να μιλήσουμε για τα προβλήματά μας. Ούτως η άλλως, το περιβάλλον ήταν τέτοιο που η κατάθλιψη φαινόταν να είναι μια αρρώστια ή ένα πρόβλημα που ερχόταν πια στο προσκήνιο. Το άγχος επίσης, η αβεβαιότητα – η μόνη βεβαιότητα τελικά φάνηκε να είναι η αβεβαιότητα. Έτσι λοιπόν, αρχίσαμε να μιλάμε για τα προβλήματα ψυχικής υγείας πιο ανοιχτά, να τα θεωρούμε λιγότερο ταμπού, και να αναζητάμε βοήθεια. Και λίγο αργότερα, μόλις καταφέραμε να ξεφύγουμε από αυτή την υπερδεκαετή οικονομική κρίση, έρχεται μια άλλη τεράστια κρίση: η κρίση της πανδημίας, η οποία μας έφερε επίσης αντιμέτωπους με πολλά προβλήματα, και πάνω από όλα, με το πρόβλημα της απώλειας της υγείας και το πρόβλημα του θανάτου. Δεν θα μπορεί να υπάρξει άνθρωπος που δεν θα επηρεαστεί η ψυχική του υγεία όταν έρχεται αντιμέτωπος με τέτοια θέματα.
Problem–solving και goal–setting
Οι έννοιες του problem-solving και του goal-setting είναι έννοιες κατ’ αρχήν πολύ κοντινές, πολύ συγγενικές μεταξύ τους, και τις χρησιμοποιούμε στην ψυχιατρική, γιατί την μεθοδολογία του problem-solving και του goal-setting, την αντλούμε από το σώμα της γνωσιακής ψυχοθεραπείας. Από εκεί και πέρα, αυτή η μεθοδολογία έχει χρησιμοποιηθεί πολύ σε ομάδες. Και ας μην ξεχνάμε ότι μια επιχείρηση είναι μια μεγάλη ομάδα. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί και στη θεραπεία οικογένειας, που μια ειδική μορφή είναι αυτή που λέγεται behavioural family management. Και μόνο το ότι μπαίνει η λέξη «management», καταλαβαίνουμε ότι ξεφεύγει κανείς από τους χώρους τους αυστηρά ψυχιατρικούς και ψυχοθεραπευτικούς, και μπαίνει σε μια ποικιλία άλλων προβλημάτων.
Θα σας παρουσιάσω σήμερα μια εξαιρετικά δομημένη και συστηματική μέθοδο για την επίλυση των προβλημάτων και την τοποθέτηση, το σχεδιασμό και την επίτευξη των στόχων μας. Είναι μια μεθοδολογία που καταρχήν παρουσιάστηκε ως γνωσιακή τεχνική από τον Spivak στη δεκαετία του ’70, αργότερα χρησιμοποιήθηκε στη συμπεριφορική θεραπεία οικογένειας που, όπως προανέφερα, λέγεται behavioural family management, από τον Ian Faloon. Και από κει και πέρα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε πολλούς άλλους τομείς – για την επίλυση προσωπικών προβλημάτων, για την επίλυση οικογενειακών προβλημάτων, προβλημάτων υγείας, επαγγελματικών προβλημάτων.
Πρέπει λοιπόν να βάζουμε στόχους και πρέπει όχι μόνο να τους βάζουμε αλλά και να τους αγγίζουμε και να τους πετυχαίνουμε, παρά τα εμπόδια και τις παγίδες που μας δίνει η καθημερινή ζωή.
Τα 6 στάδια
Είναι μια μέθοδος που αποτελείται από 6 στάδια.
- Στο πρώτο στάδιο, έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία να μπορούμε να καθορίσουμε επακριβώς το πρόβλημα, γιατί μόνο αν το καθορίσουμε επακριβώς, μπορούμε και να το λύσουμε.
- Το δεύτερο στάδιο είναι το στάδιο του brainstorming. Ο πρόεδρος, ο ειδικός ζητάει από όλα τα μέλη της ομάδας να κατεβάσουν ιδέες, καλές ή κακές, οποιεσδήποτε ιδέες, χωρίς να τις συζητήσει καθόλου κανείς σε αυτό το στάδιο, και αυτές τις ιδέες ζητάμε από το γραμματέα να τις καταγράψει μία – μία. Και προσπαθεί ο ειδικός να απενοχοποιήσει το κάθε μέλος της ομάδας να πει και αυτό την ιδέα του – καλή ή κακή, έξυπνη ή λιγότερο έξυπνη.
- Το τρίτο στάδιο είναι το στάδιο της συζήτησης, πια, της κάθε πιθανής λύσης που αναφέρθηκε στο πρώτο και στο δεύτερο στάδιο. Παίρνουμε έτσι την κάθε λύση και συζητάμε για τα pros και cons, τα υπέρ και τα κατά, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε λύσης.
- Στο τέταρτο στάδιο, γίνεται η επιλογή εκείνης της λύσης που θεωρείται η «καλύτερη λύση» από αυτές που έπεσαν στο τραπέζι. Εκείνης της λύσης που μπορεί να εφαρμοσθεί πιο εύκολα για να λύσετε πρόβλημα.
- Το πέμπτο στάδιο είναι ο προγραμματισμός της υλοποίησης της καλύτερης λύσης, όπου πάλι γίνεται κουβέντα στην ομάδα για το ποιο τρόπο πρέπει να ακολουθήσει ο καθένας προκειμένου να υλοποιήσει με επιτυχία αυτή την καλύτερη λύση.
- Τέλος, το έκτο στάδιο είναι αυτό που γίνεται η αξιολόγηση όλων των βημάτων της υλοποίησης και έτσι αυτός που ανέλαβε να υλοποιήσει την καλύτερη λύση έρχεται στην ομάδα, λέει ποια βήματα ακολούθησε, πού έγινε λάθος, τι πέτυχε, τι δεν πέτυχε, και γίνεται συζήτηση και ένας πιθανός ανα-προγραμματισμός και ένας σχεδιασμός της υλοποίησης της καλύτερης λύσης.
Αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ατομικό επίπεδο. Κάποιος ειδικός μπορεί να εκπαιδεύσει τον οποιονδήποτε θέλει να αποκτήσει δεξιότητες στην επίλυση προβλημάτων και στην επίτευξη στόχων. Μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα επίπεδο οικογένειας. Ας μην ξεχνάμε ότι η οικογένεια είναι μια μικρή ομάδα και τα προβλήματα της οικογένειας είναι προβλήματα που μπορούμε να τα χειριστούμε ως προβλήματα μιας ομάδας. Και μπορεί να εφαρμοστεί βεβαίως και σε μια μεγαλύτερη ομάδα, σε μια επιχείρηση, σε μια εταιρεία. Και η κάθε επιχείρηση, η κάθε εταιρεία πολλές φορές δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μεγάλη οικογένεια. Και πόσες φορές ξέρουμε όλοι μας ότι τα προβλήματα της οικογένειας συχνά γίνονται και προβλήματα της επιχείρησης.
Τελικά ο στόχος δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια αναδιατύπωση του προβλήματος. Ένα παράδειγμα – ένα πρόβλημα: Ένας εργαζόμενος δεν αποδίδει στη δουλειά του. Αυτό είναι πρόβλημα. Αν θέλουμε να το μεταφράσουμε ή να το αναδιατυπώσουμε ως στόχο, ο στόχος είναι η βελτίωση της απόδοσης. Έτσι λοιπόν, το πώς θα χρησιμοποιήσουμε κάθε φορά το πρόβλημα ή το στόχο έχει να κάνει με τις δικές μας δεξιότητες αλλά και με τις δικές μας ανάγκες.
Teamwork
Σε μια εταιρεία, εξάλλου, είναι βαρύνουσας σημασίας αυτό που λέμε teamwork, το να δουλεύουμε ως ομάδα και να εκπαιδεύονται ανά ομάδες στελέχη μιας εταιρείας στο να επιλύουν προβλήματα. Αποτελεσματικοί ηγέτες σε μια επιχείρηση είναι αυτοί που μπορούν να λύνουν έγκαιρα τα προβλήματα.
Reskilling & upskilling
Η βασική προϋπόθεση κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης στην απόκτηση δεξιοτήτων επίλυσης προβλήματος και επίτευξης στόχου είναι αυτή η εκπαίδευση να γίνει από κάποιον ειδικό του χώρου της ψυχικής υγείας, και μάλιστα έμπειρο στη δυναμική της οικογένειας ή στη δυναμική της ομάδας. Από εκεί και πέρα, εκεί που πρέπει να δίνουμε προσοχή είναι το υποστηρικτικό – ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο, θα έλεγα, μέσα στο οποίο γίνεται όλη αυτή η διαδικασία.
Empathy
Ένα πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον στοιχείο που συζητιέται πάρα πολύ στις μέρες μας είναι ο παράγων ενσυναίσθηση – το να μπορέσουν δηλαδή τα μέλη της ομάδας να μπουν στα παπούτσια του άλλου μέλους της ομάδας, είτε αυτό ανήκει σε ανώτερη θέση στην ιεραρχία, είτε αυτός που ανήκει στην ανώτερη θέση στην ιεραρχία να μπορεί να κατανοήσει αυτόν που είναι κάτω από αυτόν και εργάζεται γι’ αυτόν.
Leadership
Αναστασία: Πλέον, μετά την πανδημία αλλά και τον πόλεμο στην Ουκρανία, έγινε αντιληπτό ότι πλέον, όλο και πιο συχνά καλούμαστε να παίρνουμε αποφάσεις με ταχύτητα, χωρίς να έχουμε όλα τα δεδομένα στο τραπέζι. Αυτή η διαδικασία αν και αναγκαία, δεν είναι πάντα εύκολη. Πώς το αντιμετωπίζουμε; Υπάρχει μέθοδος; Και ποια είναι τα εργαλεία για την επίτευξη του στόχου μας;
Μαρίνα Οικονόμου – Λαλιώτη: Ο ηγέτης έχει ηγετικές ικανότητες και μία από αυτές τις ικανότητές του θα είναι να αναθέτει την επίλυση προβλημάτων σε αυτούς τους ανθρώπους που έχει εμπιστοσύνη και πρέπει να τους δίδει το χρόνο αλλά και τις ευκαιρίες να εκπαιδεύονται. Ξέρετε, για να πετύχει, για να είναι αποτελεσματική αυτή η μέθοδος επίλυσης προβλήματος, θα πρέπει κάποιος ή τα μέλη μιας ομάδας, οι εμπλεκόμενοι, να εκπαιδευτούν και στο τέλος να μην χρειάζεται πια ο ειδικός, να έχουν ασκηθεί και εξασκηθεί με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε πια τα βήματα στην επιχείρηση να βγαίνουν αβίαστα και αυτοματοποιημένα. Και αυτή θα είναι η επιτυχία. Ο ηγέτης θα πρέπει να το εμπνεύσει ή θα πρέπει να δώσει το χώρο, θα πρέπει να το αφήσει να λειτουργήσει.
Άρα, το μοίρασμα των απόψεων, το μοίρασμα των σκέψεων, το μοίρασμα των ιδεών ακόμα και στον ηγέτη, μόνο καλά μπορεί να δώσει. Μόνο θετικά μπορεί να φέρει.
