Μεσοπρόθεσμο: Οι παροχές με «αβάντα» τη μείωση της φοροδιαφυγής
Σε ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, μέσω δέσμης μέτρων με επίκεντρο τη μείωση των φόρων, στοχεύει η κυβέρνηση στο πλαίσιο του μεσοπρόθεσμου προγράμματος υπολογίζοντας στην εξοικονόμηση πρόσθετων πόρων 2,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2027, από τη μείωση της φοροδιαφυγής.
Το νέο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό – Διαρθρωτικό Πρόγραμμα 2025-2028 προβλέπει σειρά δράσεων αλλά θέτει όρια στις δαπάνες λαμβάνοντας υπόψη τα δημοσιονομικά βάση από την αύξηση των δαπανών για συντάξεις και άμυνα. Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη προωθείται ενεργοποίηση νέων ψηφιακών εργαλείων και επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών σε όλο το φάσμα της αγοράς, καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και βελτίωση των κινήτρων στο φορολογικό σύστημα. Ο κ. Χατζηδάκης σημείωσε χθες στην παρουσίαση του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Σχεδίου (ΜΔΣ) ότι κάποια μέτρα δεν έχουν ανακοινωθεί ενώ ήδη χάρη στη μείωση της φοροδιαφυγής αυξήθηκαν οι δαπάνες για το 2025 κατά 700 εκατ. ευρώ και εντάχθηκαν στον προϋπολογισμό όλα τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ. Αναλόγως και τα επόμενα χρόνια αναμένεται εξοικονόμηση 1 δισ. ευρώ ετησίως. Αν και σημαντικό το κονδύλι είναι περιορισμένο για μέτρα πολιτικής και επενδύσεις. Πάντως σύμφωνα με τις προβλέψεις που ενσωματώνονται στο ΜΔΣ τα μέτρα στοχεύουν εν πολλοίς στην ενίσχυση των εισοδημάτων και συνοψίζονται ανά τομέα ως εξής:
Πάταξη φοροδιαφυγής: Η στρατηγική στοχεύει σε μείωση του κενού ΦΠΑ και προσέγγιση του ευρωπαϊκού μ.ο. εντός της περιόδου του ΜΔΣ. Σειρά πρωτοβουλιών έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή. Οι βασικές μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν:
(α) διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές και την ΑΑΔΕ
(β) πλήρη εφαρμογή myDATA και ηλεκτρονικών τιμολογίων
(γ) επέκταση των ηλεκτρονικών πληρωμών στη λιανική
(δ) αγοραπωλησίες ακινήτων μόνο με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής
(ε) νέο πλαίσιο για το ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών
(στ) αύξηση προστίμων για χρήση μετρητών σε συναλλαγές άνω των 500 ευρώ
(ζ) καταβολή κοινωνικών επιδομάτων μέσω προπληρωμένων καρτών
(η) ψηφιοποίηση και αυτοματοποίηση των ελέγχων της ΑΑΔΕ
(ι) νέο πλαίσιο για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου κ.α..
Μισθοί και εισφορές: Οι ασφαλιστικές εισφορές θα μειωθούν κατά 1 ποσοστιαία μονάδα το 2025 και 0,5 το 2027 φτάνοντας συνολικά σε περίπου 6 ποσοστιαίες μονάδες μείωση από το 2019. Ο κατώτατος μισθός αναμένεται να αυξηθεί σταδιακά από τα 830 ευρώ το 2024 στα 950 ευρώ το 2027 επηρεάζοντας ταυτόχρονα και τους μέσους μισθούς. Αναλόγως, προβλέπεται σταδιακή αύξηση του βασικού μισθού των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα ώστε η αθροιστική αύξηση του μηνιαίου μισθού να φτάσει τα 100 ευρώ μέχρι το 2027 και ο εισαγωγικός μισθός να φτάσει στα 950 ευρώ. Επιπλέον, αναμένονται στοχευμένες αυξήσεις σε συγκεκριμένες κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων από το 2025, όπως μείωση της φορολογίας της αποζημίωσης εφημεριών στους γιατρούς του Ε.Σ.Υ., αυξημένες αποζημιώσεις για γιατρούς σε απομακρυσμένες και προβληματικές περιοχές, αύξηση αποζημίωσης της νυχτερινής απασχόλησης των ενστόλων κατά 20% και θέσπιση νέου συστήματος επιβράβευσης με βάση ποσοτικούς στόχους.
Το τέλος επιτηδεύματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες καταργείται από 1.1.2025, σε συνέχεια της μείωσης κατά 50% το 2024.
Επίσης, οι συνταξιούχοι θα συνεχίσουν να λαμβάνουν αύξηση των συντάξεών τους κατά τα επόμενα έτη.
Δημογραφικό και επιδόματα: Για την ενίσχυση των νέων ζευγαριών, ώστε να διευκολυνθεί η απόφασή τους να δημιουργήσουν οικογένεια προβλέπεται μεταξύ άλλων πρόσθετη προστασία για οικογένειες με 3 παιδιά και άνω, έκπτωση φόρου για χρηματικές παροχές υπέρ νέων γονέων και ενισχύσεις για βρεφονηπιακούς σταθμούς που παρέχουν οι εργοδότες σε εργαζόμενους τους, μείωση του φόρου ασφαλίστρου (15%) ιδιωτικών συμβολαίων υγείας για παιδιά, δωρεάν εξετάσεις γονιμότητας και εκστρατείες ευαισθητοποίησης.
Εντωμεταξύ, προωθείται μεταρρύθμιση των κοινωνικών επιδομάτων (Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, στεγαστικό επίδομα και επίδομα τέκνου), με εναρμόνιση των κριτηρίων επιλεξιμότητας, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα “οικοσύστημα” παροχών και θέσπιση καλύτερων ελέγχων ώστε να δίνονται περισσότερα σε αυτούς που τα χρειάζονται περισσότερο.
Σε διαδικασία ανασχηματισμού είναι και τα επιδόματα ανεργίας, με αύξηση της συσχέτισής του με τη χρονική διάρκεια της απασχόλησης και κλιμάκωση με την πάροδο του χρόνου, με υψηλότερο επίδομα στην αρχή της περιόδου ανεργίας που μειώνεται σταδιακά.
Στεγαστικό: Με χρήση πόρων του δανειακού σκέλους του Ταμείου Ανάκαμψης το νέο πρόγραμμα προβλέπει, παράλληλα με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, έως και 2 δισ. ευρώ χαμηλότοκα δάνεια για την αγορά πρώτης κατοικίας από άτομα και ζευγάρια ηλικίας έως 50 ετών, βάσει εισοδηματικών και δημογραφικών κριτηρίων. Επίσης, σε συνέχεια των ήδη εφαρμοζόμενων περιορισμών στη Golden Visa και της φορολόγησης της βραχυχρόνιας μίσθωσης, σχεδιάζεται να επιβληθούν πρόσθετοι περιορισμοί που σχετίζονται με νέες βραχυχρόνιες μισθώσεις σε συγκεκριμένες περιοχές του κέντρου της Αθήνας. Από την πλευρά των κινήτρων, όσα ακίνητα είναι κενά ή βρίσκονται σε βραχυχρόνια μίσθωση για τουλάχιστον 3 έτη, θα απαλλάσσονται από τη φορολογία εισοδήματος του ενοικίου, εάν μετατραπούν σε μακροχρόνια μίσθωση. Ταυτόχρονα, προγράμματα επιδοτήσεων και δανείων για την ανακαίνιση κατοικιών συμπληρώνουν τη στρατηγική, μαζί με την εκμετάλλευση δημόσιων κτιρίων για μακροχρόνιες μισθώσεις.
Κλιματική Αλλαγή: Για την αντιμετώπιση επιπτώσεων από ακραία φυσικά φαινόμενα, ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, προβλέπεται από το 2024 και μετά ποσό 600 εκατ. ευρώ ετησίως στο εθνικό σκέλος του ΠΔΕ, επιπλέον των πόρων που επενδύονται από το ΕΣΠΑ και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Μέρος των σχετικών δαπανών καλύπτεται από την αύξηση του τέλους που σχετίζεται με την κλιματική κρίση και επιβάλλεται στα ξενοδοχειακά καταλύματα, με επιπρόσθετα έσοδα περίπου 200 εκατ. ευρώ από το 2025 και στο εξής. Σημειώνεται η έκπτωση του φόρου στην ακίνητη περιουσία (ΕΝΦΙΑ) έως 20% για κατοικίες (αξίας έως 500 χιλ. ευρώ) που θα ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές. Επιπλέον, ακίνητα υψηλής αξίας (άνω των 500 χιλ. ευρώ) και επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 500 χιλ. ευρώ θα πρέπει να ασφαλίζονται και δε θα αποζημιώνονται από το κράτος από τον Ιούνιο 2025 και έπειτα, ενώ τα οχήματα θα πρέπει να ασφαλίζονται υποχρεωτικά για φυσικές καταστροφές από το 2025.
Υγεία: Στον τομέα της υγείας οι κύριες μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν:
(α) προτεραιοποίηση στις προσλήψεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού με περισσότερες από 10.000 προσλήψεις μόνιμου προσωπικού να προβλέπονται για το 2024 και το 2025 και περισσότερες για τα επόμενα χρόνια
(β) αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό τουλάχιστον 80 νοσοκομείων και τμημάτων επειγόντων περιστατικών και 156 κέντρων υγείας, με χρηματοδότηση από το ΤΑΑ
(γ) ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του Προσωπικού Ιατρού
(δ) υλοποίηση του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης της Δημόσιας Υγείας “Σπύρος Δοξιάδης”
(ε) μείωση του χρόνου αναμονής για τακτικά χειρουργεία (που σχετίζεται και με την καθιέρωση απογευματινών χειρουργείων)
(στ) βελτίωση των αμοιβών του ιατρικού προσωπικού ώστε να προσελκυστεί επιπλέον προσωπικό
(ζ) εφαρμογή της μεταρρύθμισης για κεντρικές προμήθειες και σειρά παρεμβάσεων για τον έλεγχο των υπερβάσεων δαπανών
(η) επέκταση του μέτρου της μείωσης του ποσού αυτόματης επιστροφής (clawback) και του συμψηφισμού του με δαπάνες σε έρευνα και
ανάπτυξη φαρμακευτικών εταιρειών μετά το 2025.
Εκπαίδευση: Αναφορικά με την εκπαίδευση, στο επίκεντρο είναι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, σε συνέχεια του νόμου για την ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων. Τα πρώτα ιδρύματα πρόκειται να λειτουργήσουν την περίοδο 2025-2026, εξέλιξη που αναμένεται να ευνοήσει την ελληνική οικονομία με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της δραστηριότητας σε έρευνα και ανάπτυξη και της επιστροφής Ελλήνων του εξωτερικού (brain regain).
Αγρότες: Για την περαιτέρω στήριξη των αγροτών, η επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης έχει καταστεί μόνιμη (με ετήσιο δημοσιονομικό κόστος περίπου 100 εκατ. ευρώ). Προβλέπονται αρκετά συγχρηματοδοτούμενα εργαλεία και επιδοτήσεις για τη στήριξη των αγροτικών επενδύσεων και την παροχή κινήτρων σε νέους αγρότες και συνεργασίες, ενώ οι νέες πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν σημαντικές επενδύσεις για την επέκταση των θερμοκηπίων.
Επιχειρηματικότητα: Προωθούνται νέα κίνητρα για επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, συγχωνεύσεις και εξαγορές, όπως υπεραπόσβεση έως 315% για επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups), κίνητρα για επενδυτές κεφαλαίων (angel investors) και μειώσεις φόρων σε συγχωνεύσεις, κατάργηση του τέλους χαρτοσήμου σε πλήθος επιχειρηματικών συναλλαγών, μείωση του ορίου της Golden Visa για επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις κ.α..
