Mετά το Brexit, «global is local»

Του Jeff Immelt*

Τα αποτελέσµατα του δηµοψηφίσµατος στο Ηνωµένο Βασίλειο σχετικά µε το Brexit προκάλεσαν έκπληξη στις αγορές και σε πολλούς παρατηρητές της παγκοσµιοποίησης. Όµως δεν θα έπρεπε. Η πεποίθηση ότι οι κυβερνήσεις και οι θεσµοί δεν αποδίδουν και η άνοδος του λαϊκισµού και του προστατευτισµού παρατηρούνται εδώ και καιρό.

Ζούµε σ’ έναν κόσµο ασταθή, όπου η οικονοµία χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα. Από το 2010 µέχρι σήµερα, οι οικονοµολόγοι αναπροσαρµόζουν συνεχώς προς τα κάτω τις προβλέψεις τους σχετικά µε την παγκόσµια ανάπτυξη. Η αξία των κρατικών οµολόγων µε αρνητικές αποδόσεις έχει ξεπεράσει τα 12 τρισεκατοµµύρια δολάρια, ύστερα από την ψήφο των Βρετανών. Υπάρχει γεωπολιτική αταξία και η Ευρώπη πλήττεται από κατακερµατισµό, ενώ παράλληλα αγωνίζεται να επιτύχει ανάπτυξη. Το πρόσφατο κύµα τροµοκρατικών επιθέσεων αποκάλυψε τις συνεχιζόµενες προκλήσεις ασφαλείας. Και ενώ πιστεύω στην Ευρωπαϊκή Ένωση, µου είναι δύσκολο να αντιληφθώ πώς µπορούν οι Βρυξέλλες να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη.

Η Ευρώπη δεν είναι µόνη της. Οι λαϊκιστικές πιέσεις εντείνονται παντού. Η Κίνα, που ήταν για καιρό η ατµοµηχανή της παγκόσµιας ανάπτυξης, προωθεί ενεργά τα κινεζικά εµπορικά συµφέροντα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αλλού, στην Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, παρατηρούµε µια σταθερή αύξηση των εµποδίων στο εµπόριο και τις επενδύσεις. Πολλοί άνθρωποι νιώθουν ότι το παγκόσµιο σύστηµα εµπορίου διαψεύδει τις προσδοκίες τους. Κάποιοι έχουν χάσει τις δουλειές τους λόγω της ανάθεσης έργου σε τρίτους και η εισοδηµατική ανισότητα έχει αγγίξει απαράδεκτα επίπεδα. Καθώς η κούρσα της τεχνολογίας και της παγκοσµιοποίησης εντείνεται, οι πολίτες δικαιολογηµένα φοβούνται τον αντίκτυπο αυτών των τάσεων στη δουλειά και στο εισόδηµά τους, και στέκονται καχύποπτοι απέναντι σε εταιρείες και κυβερνήσεις.

Το Brexit δεν είναι αυτό που θέλαµε. Όµως, η απόφαση των ψηφοφόρων στο Ηνωµένο Βασίλειο δεν είναι κατ’ ανάγκη η εξαίρεση στον κανόνα. Παντού η παγκοσµιοποίηση θεωρείται ένοχη για την ανεργία και την ανισότητα. Υπάρχει η αίσθηση ότι κάποιος άλλος φταίει γι’ αυτό το πρόβληµα και ότι δεν είναι εφικτή η επίλυσή του µέσω της αύξησης της ανταγωνιστικότητας.

Αυτό είναι το βασικό συµπέρασµα για τις επιχειρήσεις: Μιλάµε για νέες πραγµατικότητες, και όχι απλά για κύκλους. Πρέπει να προσαρµοστούµε σε έναν κόσµο βραδύτερης ανάπτυξης, ο οποίος πλήττεται από τον λαϊκισµό και τον προστατευτισµό. Το αίσθηµα εναντίον του ελεύθερου εµπορίου δεν πρόκειται να περιοριστεί χάρη σε έναν ηγέτη ή µέσω εκλογών. Ποιο είναι, λοιπόν, το µέλλον της παγκοσµιοποίησης; Ποιο είναι το µέλλον της Ευρώπης και του Ηνωµένου Βασιλείου; Οι επιχειρηµατικοί ηγέτες πρέπει να απαντήσουν σ’ αυτά τα ερωτήµατα µόνοι τους.

Απαιτείται ευέλικτη σκέψη. Είναι δεδοµένο ότι οι εµπορικές συµφωνίες θα είναι εξαιρετικά δύσκολες δίχως τις ΗΠΑ. Κάθε χώρα θέλει περισσότερες θέσεις εργασίας και θα επιζητήσει το δικό της πλεονέκτηµα. Η παγκοσµιοποίηση µε την οποία µεγάλωσα –βασισµένη στο εµπόριο και την παγκόσµια ολοκλήρωση– αλλάζει.

Είναι ώρα για µια µεγάλη µεταστροφή. Δεν εννοώ να αποµακρυνθούµε από την παγκόσµια εµπλοκή µας – η GE έχει έσοδα 80 δισεκατοµµύρια δολάρια εκτός των ΗΠΑ και, άρα, η παγκόσµια ανάπτυξη είναι κρίσιµη για τη δική µας επιτυχία. Αλλά µπροστά σε ένα παγκόσµιο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από προστατευτισµό, δεν µπορούµε να βασιζόµαστε στις κυβερνήσεις για την τροφοδότηση της ανάπτυξης. Θα εστιάσουµε τοπικά. Στο µέλλον, η βιώσιµη ανάπτυξη θα απαιτεί µια τοπική δυναµική, µέσα σ’ ένα παγκόσµιο αποτύπωµα. Η GE θα είναι πάντα µια ισχυρή αµερικανική εταιρεία, αλλά έχουµε φτιάξει και 420 εργοστάσια σε όλο τον κόσµο που µας δίνουν ελαστικότητα. Δεν κυνηγάµε χαµηλά ηµεροµίσθια· χρησιµοποιούµε την παραγωγική στρατηγική µας για να ανοίγουµε αγορές. Μια στρατηγική τοπικής εστίασης δεν µπορεί να παρεµποδιστεί από προστατευτικές πολιτικές.

Κάποιες φορές οι επιχειρήσεις µπορούν να τροφοδοτήσουν την αλλαγή ταχύτερα απ’ ό,τι οι κυβερνήσεις. Είναι δύσκολο να µισήσεις µια εταιρεία που δηµιουργεί θέσεις εργασίας. Τα έσοδά µας εκτός ΗΠΑ έχουν εξαπλασιαστεί από το 2000, και αναµένουµε αυτή η τάση να συνεχιστεί. Οι επιχειρήσεις µπορούν, επίσης, να έχουν µοναδική επίδραση στην κοινωνία. Πριν από δύο χρόνια ανοίξαµε ένα κέντρο εξωτερικής ανάθεσης εταιρικών διαδικασιών στη Σαουδική Αραβία, που θα απασχολήσει 3.000 γυναίκες, και του οποίου ηγείται µια γυναίκα. Το όραµά µας ήταν να αξιοποιήσουµε την ύπαρξη ταλαντούχων γυναικών στη χώρα για να υποστηρίξουµε τις δραστηριότητές µας σε 50 άλλες χώρες.

Η Ευρώπη και το Ηνωµένο Βασίλειο παίζουν ακόµη σηµαντικό ρόλο Τα σχέδιά µας περιλαµβάνουν την ανάπτυξή µας εντός της Ευρώπης, και µε έδρα την Ευρώπη. Δεν αντιληφθήκαµε ποτέ την Ευρώπη ως «µια περιφέρεια», ούτε και αφήνουµε τις Βρυξέλλες να ορίσουν την αντίληψή µας ως προς τις δυνατότητες της Ευρώπης.

Παρά το αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος για το Brexit, το Ηνωµένο Βασίλειο παραµένει µια σηµαντική αγορά για την GE. Έχουµε 22.000 εργαζοµένους µε εξαιρετικές δεξιότητες, που ηγούνται των εκεί επιχειρηµατικών µας δραστηριοτήτων. Και αίσθησή µας είναι ότι µπορεί να αναδυθεί µια πιο δυναµική χώρα στον απόηχο του δηµοψηφίσµατος και εµείς θα θέλαµε να είµαστε κοµµάτι µιας τέτοιας ανάδυσης. Πρόσφατα ανοίξαµε το πιο αποδοτικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας συνδυασµένου κύκλου στη Γαλλία.  Πιστεύουµε ότι η Ευρώπη θα µπορούσε να ηγηθεί του βιοµηχανικού διαδικτύου, «ξεκλειδώνοντας» την ανάπτυξη.

Η Ευρώπη έχει µια µοναδική ευκαιρία να αναπτύξει τις εξαγωγές της, επειδή τα δικά της κόστη µεταποίησης είναι ολοένα και πιο ανταγωνιστικά. Η χρηµατοδότηση που παρέχεται από φορείς χρηµατοπιστωτικής υποστήριξης εξαγωγών προσφέρει ένα επιπλέον πλεονέκτηµα. Οι ΗΠΑ οπισθοδροµούν, χωρίς εµπορικές συµφωνίες και µε τη δική τους Τράπεζα Εξαγωγών – Εισαγωγών παραλυµένη από το Κογκρέσο. Με περισσότερες µεταρρυθµίσεις, τα κράτη-µέλη της Ε.Ε. θα µπορούσαν να καλύψουν αυτό το κενό.

Το νόηµα της παγκοσµιοποίησης. Έχουµε µια τάση να αντιλαµβανόµαστε την παγκοσµιοποίηση ως µια φιλοσοφία, αλλά αφορά περισσότερο το τι κάνουµε στην πράξη. Η επιτυχία απαιτεί εκατοντάδες µικρά πραγµατάκια και αποφάσεις που λαµβάνονται εντός ενός τοπικού πλαισίου. Οι καλοί παγκόσµιοι ηγέτες εκτιµούν το πώς οι άνθρωποι κάνουν τη δουλειά τους σε µια τοπική κουλτούρα. Και προσπαθούν το έργο της οµάδας τους να έχει νόηµα για τη χώρα τους. Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει στην GE να προσλαµβάνει τα καλύτερα ταλέντα σε κάθε χώρα.

Για µένα, το πραγµατικό δίδαγµα του Brexit υπερβαίνει τον λαϊκισµό ή το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι θυµωµένοι. Είµαστε µάρτυρες της αποτυχίας των γραφειοκρατιών σε µεγάλους θεσµούς. Η αναταραχή προκαλείται από µια έλλειψη ηγεσίας.

Οι άνθρωποι φοβούνται όταν δεν υπάρχει αναπτυξιακό όραµα. Και αισθάνονται θύµατα όταν η ηγεσία αποτυγχάνει.

Το µέλλον θα διαµορφωθεί από ηγέτες που αντιλαµβάνονται τον κόσµο όπως είναι και θα τροφοδοτήσουν την αλλαγή, που απαιτεί απλούστερους οργανισµούς και νέα επιχειρηµατικά µοντέλα πιο αποτελεσµατικότερα και πιο αποκεντρωµένα. Στους συναδέλφους µου στην GE λέω να παραµένουν ήρεµοι και να προχωρούν µε λύσεις. Μπροστά! 

*Ο Jeff Immelt είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της GE. Το κείμενο βασίζεται σε ομιλία του στους αποφοίτους της Σχολής Επιχειρηματικών Σπουδών Stern του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Fortune Νοεμβρίου που κυκλοφορεί στα περίπτερα