Μια προαναγγελθείσα θηριωδία

Παρότι δεν διέθετε την απαραίτητη τεχνολογία και την επιστημονική κατάρτηση, η Δαμασκός άρχισε να προσπαθεί από τις αρχές του 1980 να αποκτήσει και να συντηρήσει χημικά όπλα, για να ενισχύσει την δύναμη της απέναντι στο Ισραήλ και την Τουρκία.

Από τους πρώτους προμηθευτές της πιθανότατα ήταν η πρώην Σοβιετική Ενωση και η Αίγυπτος που ενίσχυσε τη Συρία λίγο πριν τον πόλεμο του 1973 με το Ισραήλ, ωστόσο, όπως εκτιμούν στρατιωτικοί αναλυτές, τα χημικά συστατικά έφθαναν και από την Ευρώπη, μετά τον περιορισμό στις πωλήσεις που αποφάσισε το 1985 η λεγόμενη «Ομάδα της Αυστραλίας», ένα σώμα 40 χωρών που είχε σκοπό να ελέγξει τα χημικά και βιολογικά όπλα με την υιοθέτηση αυστηρών κανόνων στις εξαγωγές.

Χρησιμοποιώντας, ωστόσο, την επέκταση της φαρμακοβιομηχανίας της ως βιτρίνα για αγορές σχετικές με το πρόγραμμα χημικών όπλων, αναφέρει o εξειδικευμένος ιστότοπος  globalsecurity.org, η Συρία άρχισε μεσω του μονοπωλιακού κρατικού οργανισμού Saydalaya να εισάγει πρώτες ύλες από χώρες όπως η Γερμανία, η Ελβετία, η Ρωσία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Αυστρία, η Ολλανδία, οι ΗΠΑ, η Σλοβακία και το Ομάν.

Υπήρχαν πληροφορίες -γράφει το globalsecurity- ότι η Συρία είχε σημαντική βοήθεια από την Ρωσία στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και αρχές του ’90, με σκοπό την παραγωγή της σοβιετικής εκδοχής του παράγοντα νεύρων VX με την κωδική ονομασία «Substance 33» ή «V-gas».

Η υποστήριξη από την Γαλλία, επίσης ήταν σημαντική, αναφέρεται στο ίδιο δημοσίευμα, με τη μορφή των φαρμακευτικών εισαγωγών. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80, η Γαλλία εκτιμάται ότι προμήθευε σχεδόν το ένα τέταρτο των φαρμακευτικών εισαγωγών της χώρας. Ορισμένες από τις εισαγωγές αυτές ήταν νόμιμες, αλλά πολλές αφορούσαν πρώτες ύλες «διπλής χρήσιμότητας». Η Γαλλία εντάχθηκε στην «Ομάδα της Αυστραλίας» το 1992.

Το 2001, η CIA ανέφερε ότι «η Δαμασκός ήδη διέθετε αποθέματα του θανατηφόρου σαρίν και υπάρχουν ενδείξεις ότι προσπαθεί να κατασκευάσει πιο τοξικούς και ανθεκτικούς παράγοντες νεύρων». Την ίδια προειδοποίηση περιελάμβαν όλες οι εκθέσεις της  μέχρι το 2010.

Διαβάστε ακόμη: Έκανε χρήση χημικών όπλων ο Ασάντ;

Η αμυντική επιθεώρηση Jane’s, δημοσίευε κατά διαστήματα από το 2005 μέχρι το 2009, πληροφορίες ότι το καθεστώς συνεχίζει τις προσπάθειες εμπλουτισμού του οπλοστασίου του με την βοήθεια του Ιράν και επικαλούμενη φωτογραφίες από δορυφόρους, αλλά και εμπιστευτικές πληροφορίες, υποστήριξε ότι έχουν εκσυγχρονιστεί οι εγκαταστάσεις του καθεστώτος στην Al-Safira, στον Βορρά κοντά στο Χαλέπι.

Τώρα πια πιστεύεται ότι η Συρία έχει τα μέσα να παράγει μερικές εκατοντάδες τόνους χημικών όπλων τον χρόνο. Οι εγκαταστάσεις της είναι σχετικά μικρές σε σχέση με άλλων χωρών και μέχρι πριν την εξέγερση κατά του Άσαντ, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκονταν σε τέσσερα σημεία: βόρεια της Δαμασκού, κοντά στην βιομηχανική πόλη Χομς, στο Σερίν στα παράλια και την Χάμα -όπου πιστεύεται ότι παράγεται ο παράγοντας νεύρων VX, αέριο σαρίν και ταμπούν.

Το πρόγραμμα ήταν υπό την εποπτεία του Κέντρου Επιστημονικών Μελετών και Ερευνών (SSRC), το οποίο είχε πολιτική ηγεσία, αλλά ήταν στην ουσία υπό τον έλεγχο της της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών.

Σύμφωνα με τον λιποτάκτη πρώην αξιωματικό Μουσταφά αλ Σέιχ -επικεφαλής του SSRC, που έγινε στόχος επίθεσης από τους αντάρτες στις αρχές του χρόνου- ο αρχηγός των υπηρεσιών εθνικής ασφάλειας Αλί Μαμλούκ, είναι ένας από τους πιο στενούς συμβούλους του Άσαντ.

Διαβάστε ακόμη: Το σκληρό του «πρόσωπο» δείχνει ο Άσαντ

Ωστόσο, όπως υποστήριξε στο Reuters στις αρχές Ιουνίου, ο αλ Σέιχ- που υπηρέτησε σχεδόν δυο δεκαετίες στο πρόγραμμα χημικών όπλων- ο αποτελεσματικός έλεγχος του οπλοστασίου έχει αρχίσει και καταρρέει και «ο ίδιος ο Άσαντ έχει χάσει τον συνολικό έλεγχο και τη διοίκηση».

Το οπλοστάσιο βρίσκεται τώρα στα χέρια των -πιστών στον Σύρο Πρόεδρο- Αλεβιτών, ισχυρίστηκε ο αλ Σέιχ, κι έχει χρησιμοποιηθεί σε περιορισμένες επιχειρήσεις κατά ανταρτών. Το μεγάλο μέρος τους έχει μεταφερθεί στην παραλιακή Λατάκεια, από όπου το καθεστώς μπορεί να τα χρησιμοποιήσει με μέσου βεληνεκούς πυραύλους. Μικρότερες ποσότητες παραμένουν σε βάσεις γύρω από την Δαμασκό κι ο αλ Σέιχ προέβλεπε πριν δυόμιση μήνες, ότι «είναι θέμα χρόνου να εξοπλιστούν με αυτά μεγάλες κεφαλές πυραύλων».

Πέρσι τον Δεκέμβριο η Μόσχα δήλωνε τη βεβαιότητα της ότι τα χημικά όπλα είναι υπό τον έλεγχο της συριακής κυβέρνησης, ενώ η Ουάσινγκτον προειδοποιούσε τη Δαμασκό ότι ενδεχόμενη χρήση τους θα αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού για τον Άσαντ.

«Ο κόσμος παρακολουθεί…», είπε ο Μπάρακ Ομπάμα σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Ασφάλειας, στέλνοντας  μήνυμα προσωπικά στον Σύρο Πρόεδρο: «Η χρήση χημικών είναι απολύτως απαράδεκτη…θα υπάρξουν συνέπειες και θα είστε υπόλογος».

Λίγες εβδομάδες αργότερα ωστόσο, ο αμερικανός υπουργός Άμυνας και ο επικεφαλής του Γενικού επιτελείου παραδέχθηκαν σε συνέντευξη Τύπου ότι «είναι σχεδόν ανέφικτο να προληφθεί η χρήση χημικών» και ότι, σε κάθε περίπτωση «οι ΗΠΑ δεν επεξεργάζονται σενάριο που να περιλαμβάνει αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων στο έδαφος της Συρίας».

Διαβάστε ακόμη: ΟΗΕ: Να επιτραπεί η πρόσβαση στους επιθεωρητές στη Συρία

«Ο Άσαντ θα πρέπει να χαμογέλασε ακούγοντας τις δηλώσεις», σχολίασε ο Μπένετ Ράμπεργκ στο blog του στο Reuters, αφού η μια στάση ακύρωνε την άλλη. Τον περασμένο Μάρτιο, ο Ομπάμα επανέλαβε την προειδοποίηση χαράσσοντας εκ νέου «την κόκκινη γραμμή» για την Ουάσινγκτον, μετά από άλλη μια επίθεση, που σύμφωνα με τους Αμερικανούς, ήταν με χημικά, εναντίον ανταρτών.

Η χθεσινή θηριωδία, ωστόσο, ανέδειξε πάλι την παραλυσία της διεθνούς κοινότητας, που κατάφερε μόλις πριν μερικές ημέρες να στείλει παρατηρητές  του ΟΗΕ, προεκιμένου να ερευνήσουν, με την αυστηρή επίβλεψη του καθεστώτος, περιστατικά που έγιναν πριν από ένα εξάμηνο!

Αυτή η αδυναμία αποτελεσματικής αντίδρασης -σχολιάζει ο Guardian–  πιθανότατα επιβεβαίωσε τη θεωρία του καθεστώτος, ότι με τη Μέση Ανατολή να βράζει, κανείς στη Δύση δεν έχει όρεξη για άλλη μια στρατιωτική επέμβαση με απρόβλεπτες επιπτώσεις. Παρότι μένει να αποδειχθεί τι ακριβώς συνέβη και ποιοι είναι οι δράστες των μαζικών θανάτων, σημειώνει στο άρθρο της η εφημερίδα, αναλυτές θεωρούν ότι μπορεί να είναι κι ένα μήνυμα της Δαμασκού και προς όσους Σύρους στηρίζουν το αντικαθεστωτικό κίνημα και ότι σχεδιάστηκε με τόσο δραματικό, αποτρόπαιο τρόπο, έτσι ώστε να τους δείξει ότι η διεθνής κοινότητα δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτούς, υπονοώνοντας ότι μπορεί να δρα πλήρως ατιμώρητο.