Μίνι κρίση στις σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας για τα ουκρανικά σιτηρά
Μια μίνι κρίση στις διμερείς σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας φαίνεται να έχει προκαλέσει ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky, δεδομένου ότι η συμφωνία για την εξαγωγή σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα να είναι και πάλι στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Ειδικότερα, ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε τη Δευτέρα ότι «έστειλε επίσημες επιστολές» στον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, ζητώντας τους να προχωρήσουν τη συμφωνία για την ασφάλεια των εξαγωγών σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα χωρίς ρωσική συμμετοχή, αφού η Μόσχα είπε ότι θα αποσυρθεί μετά τις νέες εκρήξεις στην Κριμαία.
«Η Ουκρανία, ο ΟΗΕ και η Τουρκία μπορούν από κοινού να διασφαλίσουν τη λειτουργία του διαδρόμου τροφίμων και την επιθεώρηση των πλοίων», είπε ο Ζελένσκι. «Είναι απαραίτητο για όλους τους ανθρώπους στον κόσμο – και όλοι όσοι υποστηρίξουν μια τέτοια συμφωνία θα γίνουν σωτήρες ζωής για μια τεράστια περιοχή που εκτείνεται από το Μαρόκο μέχρι την Κίνα, από την Ινδονησία μέχρι τον Λίβανο». «Δεν φοβόμαστε», είπε ο Ζελένσκι σε ξεχωριστές δηλώσεις που δημοσίευσε ο εκπρόσωπος Σέργκι Νικιφόροφ. «Μας προσέγγισαν εταιρείες που διαθέτουν πλοία. Είπαν ότι είναι έτοιμες εάν η Ουκρανία και η Τουρκία είναι έτοιμες να συνεχίσουν, τότε όλοι είναι έτοιμοι να συνεχίσουν να προμηθεύουν σιτηρά».
Η Μόσχα, στο μεταξύ, απηύθυνε τη δική της έκκληση στον Τούρκο πρόεδρο. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ μίλησε την Τρίτη με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν και σύμφωνα με μια ανακοίνωση που δημοσίευσε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών πρότεινε «μια εναλλακτική» «για την εξαγωγή σιτηρών σε χώρες που έχουν μεγάλη ανάγκη ώστε να μην εξαρτώνται από τις ενέργειες του Κιέβου και των δυτικών προστατών του».
Όπως γίνεται αντιληπτό, Κίεβο και Μόσχα ανταγωνίζονται ξανά για τα μάτια του Ερντογάν. Από την άλλη, ο Τούρκος Πρόεδρος εκμεταλλεύεται το χάσμα Ανατολής-Δύσης χάρη στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, παρουσιαζόμενος ως ειρηνοποιός και αναλαμβάνοντας ηγετικό ρόλο σε ό,τι αφορά την εκτόνωση των εντάσεων στη Μαύρη Θάλασσα.
Ο Ερντογάν είπε ότι θα συνεχίσει τις συνομιλίες για την αναβίωση της συμφωνίας για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα. «Παρά τη δήλωση που έγινε σήμερα, πιστεύω ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν θέλει τη συνέχιση αυτής της ανθρωπιστικής γέφυρας», είπε ο Ερντογάν τη Δευτέρα. Επίσης, ο Ερντογάν είπε ότι αυτός και ο Πούτιν θα «συζητήσουν πώς μπορούμε να ενεργήσουμε για να ανοίξουμε το δρόμο για τη μεταφορά ρωσικών λιπασμάτων και σιτηρών».
Ο Φατίχ Τζεϊλάν, πρώην πρεσβευτής της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, δήλωσε στο Newsweek ότι είναι «100% σίγουρος ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν θα συνεχίσει αυτές τις προσπάθειες», προβλέποντας «μια περίοδο συνεχών διαπραγματεύσεων». Ωστόσο, όπως είπε, η άμεση συνέχιση της συμφωνίας είναι απίθανη. «Χρειάζεται χρόνο», είπε ο Τζεϊλάν, καθώς και ένα νέο συντονιστικό κέντρο που θα αντικαταστήσει τον κόμβο της Κωνσταντινούπολης που τώρα, μετά την αποχώρηση της Ρωσίας, διαλύεται .
Υπενθυμίζεται πως η Τουρκία -ένα κράτος μέλος του ΝΑΤΟ με φιλοδοξία, τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση- έκλεισε τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στα ρωσικά πολεμικά πλοία σύμφωνα με τη Σύμβαση του Μοντρέ, δώρισε όπλα στο Κίεβο, επέτρεψε την κατασκευή εργοστασίων drones στο έδαφος της Ουκρανίας και τον περασμένο μήνα επέτρεψε στους υπερασπιστές του τάγματος Azov να ταξιδέψουν στα σπίτια τους παρά το γεγονός ότι είχε συμφωνήσει να εμποδίσει την επιστροφή τους μέχρι το τέλος της σύγκρουσης. Η απόφαση του Ερντογάν να επιτρέψει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ προκάλεσε επίσης απογοήτευση στο Κρεμλίνο.
Από την άλλη, η Άγκυρα απολαύει των παραδοσιακά στενών οικονομικών της δεσμών με τη Ρωσία. Από την έναρξη της εισβολής και τις επακόλουθες κυρώσεις της ΕΕ-G7 στη Μόσχα, η Τουρκία έχει επεκτείνει σημαντικά το διμερές εμπόριο με τη Ρωσία. Οι τουρκικές εξαγωγές τον Ιούνιο ήταν αυξημένες κατά 88% από τις αρχές του 2023. Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2023, οι τουρκικές εξαγωγές στη Ρωσία ανήλθαν σε περίπου 4,9 δισεκατομμύρια δολάρια, σε σύγκριση με 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο το 2022.
Μια αντιπαράθεση στη Μαύρη Θάλασσα
Η σχέση με τον Πούτιν δίνει στον Ερντογάν μόχλευση. «Νομίζω ότι η Ρωσία χρειάζεται την Τουρκία περισσότερο από όσο η Τουρκία χρειάζεται τη Ρωσία», είπε ο Τζεϊλάν. «Οι Ρώσοι δεν έχουν την πολυτέλεια να παραμερίσουν την Τουρκία υπό τις παρούσες συνθήκες».
«Θα υπάρξει μια τεταμένη περίοδος, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για αυτό», πρόσθεσε ο Τζεϊλάν. «Η διαπραγμάτευση με τους Ρώσους δεν είναι ποτέ η πιο εύκολη». «Υπάρχει χώρος για ελιγμούς -αν και περιορισμένος αυτή τη φορά- για να καταλήξει η Τουρκία σε κάποια κοινή λύση. Αλλά είτε θα είναι ένα τετραμερές πλαίσιο -μιλώ για την Τουρκία, τον ΟΗΕ, την Ουκρανία και τη Ρωσία- είτε τριμερές και διμερείς διαδρομές που θα αλληλοσυμπληρώνονται».
Ωστόσο, μια νέα συμφωνία μπορεί να είναι διαφορετική από αυτή που απέρριψε η Μόσχα, πρόσθεσε ο Τζεϊλάν. «Σίγουρα θα υπάρχουν διαφορετικές παράμετροι και συνθήκες », είπε. «Νομίζω ότι είναι νωρίς για να προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τι». Η κατάρρευση της συμφωνίας θα μπορούσε να εγκυμονεί κινδύνους στην εμπορική ναυτιλία στη Μαύρη Θάλασσα. Ο Andriy Ryzhenko, συνταξιούχος καπετάνιος και πρώην αναπληρωτής αρχηγός επιτελείου στο ναυτικό της Ουκρανίας, είπε στο Newsweek ότι η Μόσχα μπορεί να επιδιώξει «έμμεσες προκλήσεις» για να αποτρέψει το πέρασμα πλοίων.
Η Ρωσία μπορεί να τοποθετήσει περισσότερες ναυτικές νάρκες —όπως αυτή που βύθισε ένα εσθονικό πλοίο τον Μάρτιο του 2022— είπε ο Ριζένκο. «Προφανώς, εάν ένα σκάφος υποστεί ζημιά, αυτό θα είναι ένα μεγάλο σκάνδαλο και πιθανότατα οι νηοπομπές θα σταματήσουν», είπε ο Ριζένκο.
Αλλά αν η Τουρκία αποφάσιζε να επιβάλει την ασφαλή διέλευση για τη ναυτιλία χρησιμοποιώντας τη σημαντική ναυτική της δύναμη, η Άγκυρα -και κατ’ επέκταση το ΝΑΤΟ- θα διακινδύνευε μια άμεση αναμέτρηση με τη Μόσχα. «Δεν είμαι σίγουρος ότι θα το κάνουν, ακόμα κι αν είναι σε θέση να το κάνουν», είπε ο Ριζένκο. «Θα ήταν πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς την Τουρκία να προσπαθήσει να διασφαλίσει εγγυήσεις για αυτόν τον διάδρομο, γιατί μπορεί να φέρει την Τουρκία και τη Ρωσία σε αντιπαράθεση μεταξύ τους», είπε ο Τζεϊλάν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
