Το «μυστικό» του Ομπάμα

«Η φωτογραφία είναι ένα μυστικό, για ένα μυστικό. Όσο περισσότερα σου αποκαλύπτει, τόσο λιγότερα ξέρεις», έχει πει η Αμερικανίδα φωτογράφος Diane Arbus. Στις εικόνες από την αίθουσα επιχειρήσεων και το Οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου και από τις ακροάσεις σε Κονγκρέσο και Γερουσία, μπορούμε να καταλάβουμε πολλά, αλλά στην πραγματικότητα γνωρίζουμε πολύ λίγα για τους διαλόγους, για τα σημεία που συμφώνησαν και διαφώνησαν οι επιτελείς του Μπαράκ Ομπάμα, τις εναλλακτικές προτάσεις που ακούστηκαν και τα όσα οδήγησαν τον Αμερικανό πρόεδρο στις κρίσιμες αποφάσεις του για την επικείμενη επίθεση στη Συρία.

Οι εικόνες του «προεδρικού φωτογράφου» Pete Souza, δημοσιεύθηκαν στον λογαριασμό του Λευκού Οίκου στο Flickr. Τα πρόσωπα των επιτελών του Ομπάμα και η γλώσσα του σώματος προδίδει, σε ορισμένα σημεία, τον προβληματισμό και την αντιπαράθεση απόψεων μπροστά στα διλήμματα μιας ακόμη αμερικανικής εμπλοκής.

Οι συσκέψεις αυτές πραγματοποιήθηκαν στις 30 και 31 Αυγούστου. Όταν ολοκληρώθηκαν, ο Ομπάμα έστειλε τους εικονιζόμενους στο Καπιτώλιο και στα μεγάλα αμερικανικά ΜΜΕ για να επικοινωνήσουν και να στηρίξουν τις αποφάσεις του.

Σε λίγα χρόνια, στα απομνημονεύματα του ίδιου ή των στελεχών του επιτελείου του, ίσως μάθουμε τα όσα διημείφθησαν κι είχαν ως αποτέλεσμα τη στροφή στον αρχικό  «στρατιωτικό βηματισμό» του προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος τελικά ζήτησε την έγκριση του Κονγκρέσου για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης στη Συρία, μετά τη χρήση χημικών σε προάστιο της Δαμασκού.

 

Κατά τη διάρκεια των ακροάσεων στις 3 και 4 Σεπτέμβρη, ενώπιον των επιτροπών Κονγκρέσου και Γερουσίας, ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, έχοντας στα δεξιά τον υπουργό Άμυνας Τσακ Χέιγκελ και στα αριστερά τον αρχηγό του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων, Στρατηγό Μάρτιν Ντέμπσι, έδωσε την πρώτη «μάχη» και κέρδισε τις εντυπώσεις.

Ο αμερικανικός Τύπος έγραψε πως ο Κέρι κυριάρχησε στην αίθουσα και δεν άφησε κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για την ανάγκη η Αμερική να αναλάβει δράση, ώστε το καθεστώς Άσαντ να μην καταφύγει ξανά στο χημικό του οπλοστάσιο. Ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ κέρδισε στο «πινγκ πονγκ» επιχειρημάτων τον γερουσιαστή Ραντ Πολ και λίγο αργότερα απέκρουσε τα υπονοούμενα για το αντιπολεμικό παρελθόν του.

Αντίθετα ο Χέιγκελ, που ήταν εξ αρχής λιγότερο πρόθυμος στην ιδέα για χτύπημα στη Συρία, εμφανίστηκε «αδιάβαστος» στην επιτροπή όταν απάντησε, χωρίς στοιχεία, πως οι Ρώσοι προμήθευσαν με χημικά όπλα το καθεστώς Άσαντ. Αργότερα το Πεντάγωνο θα μπάλωνε την γκάφα του υπουργού Άμυνας λέγοντας πως εννοούσε τον ρόλο της Ρωσίας, γενικότερα, ως βασικού προμηθευτή όπλων.

Στη φωτογραφία, αν η στάση του σώματος μιλούσε, θα έλεγε πως ο Στρατηγός Ντέμπσι ψάχνει την έξοδο και βρίσκεται εκεί γιατί απλά εκτελεί διαταγές. Με μακροσκελέστατες επιστολές στο Κονγκρέσο έχει εκφράσει τους προβληματισμούς του για μια ενδεχόμενη στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ. Την περασμένη Τρίτη κάθισε δίπλα στον υπουργό Εξωτερικών, αλλά κοιτούσε συχνά αλλού, απαντούσε σχεδόν μονολεκτικά και με τέτοιο δισταγμό που διεκδικούσε ακόμη ένα παράσημο, από τα πολλά της στολής του.

Διαβάστε ακόμη: Το «Who is Who» της συριακής κρίσης

 

Ο Αμερικανός πρόεδρος με το επιτελείο του συζητούν τα σχέδια για τη Συρία το βράδυ της Παρασκευής 30 Αυγούστου 2013.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου και διαρροές από πηγές του Λευκού Οίκου, νωρίτερα εκείνο το απόγευμα ο Ομπάμα βγήκε μια βόλτα στον κήπο της προεδρικής κατοικίας με τον προσωπάρχη του Denis McDonough. Ήταν ο πρώτος που άκουσε την ιδέα του προέδρου να ζητήσει την έγκριση του Κονγκρέσου για το χτύπημα στη Συρία.

Λίγες ώρες αργότερα, στις 7 μμ ο Ομπάμα μάζεψε τους στενότερους συνεργάτες του και τους είπε: «έχω μια αρκετά καλή ιδέα και θέλω να τη δοκιμάσω πρώτα σε εσάς». Οι περισσότεροι τον άκουγαν ξαφνιασμένοι και προβληματισμένοι, όπως αποτυπώνεται στην εικόνα κι όπως εκμυστηρεύτηκαν αργότερα κάποιοι από τους παριστάμενους.

Ο προσωπάρχης του Λευκού Οίκου McDonough άκουγε όρθιος πίσω από τον καναπέ τα όσα γνώριζε και είχε ήδη συζητήσει με τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Την επόμενη μέρα, o John Kerry θα στεκόταν μπροστά από τα μικρόφωνα, στο πόντιουμ του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, για να εξαπολύσει μύδρους κατά του καθεστώτος Άσαντ και να προλειάνει το έδαφος για την επερχόμενη αμερικανική αντίδραση.

Διαβάστε ακόμη: Ψηφιακά «χαρακώματα»

 

Το πρωί του Σαββάτου τα μέλη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ συγκεντρώθηκαν με εντολή του προέδρου στην Αίθουσα Επιχειρήσεων του Λευκού Οίκου. Στα δεξιά κάθισε, ως συνήθως, ο αντιπρόεδρος Μπάιντεν, ο οποίος θα στεκόταν λίγες ώρες αργότερα πίσω από τον Ομπάμα στις δηλώσεις του στον κήπο της προεδρικής κατοικίας. Δίπλα του ο υπουργός εξωτερικών Κέρι, που με τις δηλώσεις του σήμανε πρώτος τις σάλπιγγες του πολέμου, αλλά έπρεπε τώρα να κάνει ένα βήμα πίσω, μετά την κίνηση τακτικής του προέδρου και την προσφυγή στο Κονγκρέσο.

Στα αριστερά κάθισε η σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Σούζαν Ράις και δίπλα της ο υπουργός Άμυνας Χέιγκελ που επέλεξε με το ντύσιμό του να σπάσει τη μονοτονία του ενδυματολογικού πρωτοκόλλου, του λευκού πουκαμίσου και της γραβάτας.

Η προσοχή με την οποία ακούν οι παριστάμενοι τον πρόεδρο και οι εκφράσεις στα πρόσωπά τους δεν μαρτυρούν μόνο την κρισιμότητα της στιγμής, αλλά και τις επιφυλάξεις που ίσως εκφράστηκαν σε αυτή τη σύσκεψη.

 

Ο πρόεδρος Ομπάμα είναι αυτός που εξελέγη για να βάλει ένα τέλος σε όλους τους πολέμους. Επέκρινε τον προκάτοχό του Τζορτζ Μπους για την εμπλοκή των ΗΠΑ στο Ιράκ και τώρα βρίσκεται ο ίδιος εγκλωβισμένος στον μονόδρομο που οδηγεί σε έναν νέο αμφιλεγόμενο πόλεμο, τον οποίο μόνον ένας στους τρεις πολίτες της χώρας θεωρεί αναγκαίο.

Και δεν είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμωνος από τις διεθνείς εξελίξεις: O Γούντροου Γουίλσον, το 1917 έβαλε την Αμερική στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά την φιλειρηνική προεκλογική του εκστρατεία ένα χρόνο νωρίτερα.  Ο Λίντον Τζόνσον είδε τα επιτεύγματά του στο εσωτερικό της Αμερικής να βυθίζονται στην «κινούμενη άμμο» του πολέμου στο Βιετνάμ.

Ο Τζίμι Κάρτερ, που εξελέγη με την υπόσχεση να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος μετά το σκάνδαλο Watergate και σχεδίαζε μια διαφορετική εξωτερική πολιτική η οποία θα άλλαζε την εικόνα των ΗΠΑ, είδε τις προσπάθειές του να τερματίζονται άδοξα.  Αναγκάστηκε σε «δεξιά στροφή» μετά το θρίλερ του 1979 με την ιρανική επανάσταση, την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας και την ομηρία των διπλωματών στην Τεχεράνη και την εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν το 1980.

Σήμερα, σε αυτήν την επανάληψη της ιστορίας, ο Μπαράκ Ομπάμα καλείται να δράσει δυναμικά στη Συρία, αλλά στην πραγματικότητα, όπως υποστηρίζουν οι υποστηρικτές του, παρασύρεται στη δίνη μιας εξωτερικής κρίσης που τον αναγκάζει να λάβει αποφάσεις αντίθετες από τα πιστεύω του. Αυτό ίσως είναι το μεγαλύτερο «μυστικό» του Αμερικανού προέδρου που δεν αποτυπώνεται σε καμία εικόνα.

O Σωτήρης Δανέζης είναι πολεμικός ανταποκριτής, δημιουργός ντοκιμαντέρ και ο Editor in Chief του FortuneGreece.com