Μoody’s: Γιατί αναβαθμίσαμε τις ελληνικές τράπεζες
Έξι λόγους ανέφερε η Moody’s απαντώντας στο «γιατί» αναβάθμισε τις ελληνικές τράπεζες. Όπως σημειώνει ο οίκος, «Το μακροοικονομικό προφίλ της Ελλάδας αντικατοπτρίζει τις δύσκολες πιστωτικές συνθήκες της χώρας, που χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα προβληματικών δανείων σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, αν και έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία τρία χρόνια.
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν ολοκληρώσει σε μεγάλο βαθμό τα σχέδια μετασχηματισμού τους, για τη μείωση των δεικτών μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPE) σε μονοψήφια επίπεδα και την ενίσχυση της κερδοφορίας τους επόμενους 12-18 μήνες.
Το χρέος του ιδιωτικού τομέα προς το ΑΕΠ έχει επίσης μειωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της διαδικασίας απομόχλευσης. Τα προφίλ χρηματοδότησης και ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, με σημαντική αύξηση των καταθέσεων και των διευκολύνσεων χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ)».
Οι έξι λόγοι
Οικονομική δύναμη (baa2): Η εκτίμηση της Moody’s για την οικονομική ισχύ της Ελλάδας έχει βελτιωθεί (baa2 από baa3) και εξισορροπεί τα σχετικά υψηλά επίπεδα πλούτου της χώρας σε σχέση με άλλες χώρες με παρόμοια αξιολόγηση, με το μέτριο μέγεθος της οικονομίας της και το εξίσου μέτριο επίπεδο οικονομικής διαφοροποίησης.
«Αντικατοπτρίζοντας τη μακρά και βαθιά ύφεση της Ελλάδας μεταξύ 2009 και 2016 και την απότομη συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ το 2020, η αναπτυξιακή αστάθεια ήταν υψηλότερη από ό,τι για τα περισσότερα κράτη που αξιολογούμε» επισημαίνει ο αμερικανικός οίκος. Παραμένουν σημαντικά εμπόδια για τη διαρκή ισχυρή ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των διαρθρωτικά χαμηλών ποσοστών αποταμίευσης και επενδύσεων.
Η σημερινή κυβέρνηση έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει ορισμένες από τις προκλήσεις, ιδίως εκείνες που συνδέονται με τις χαμηλές επενδύσεις, μειώνοντας τους αυξημένους φορολογικούς συντελεστές, ελαστικοποιώντας το νομοθετικό πλαίσιο, βελτιώνοντας το πλαίσιο αδειοδότησης επενδύσεων και προωθώντας τις ιδιωτικοποιήσεις.
Η αποτελεσματική απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ θα είναι επίσης κρίσιμη για την ενίσχυση των επενδύσεων και της ανάπτυξης τα επόμενα πέντε χρόνια.
Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 10 χρόνια (11,8% τον Σεπτέμβριο του 2022 έναντι 26,9% τον Δεκέμβριο του 2012), αλλά παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, ιδιαίτερα για τους νέους και τις γυναίκες.
Η εισοδηματική ανισότητα είναι πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ και, παρά τις βελτιώσεις από το 2015, το ποσοστό των ατόμων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια είναι συγκριτικά υψηλό.
Θεσμοί και διακυβέρνηση (baa2): Η ισχύς των θεσμών διακυβέρνησης της Ελλάδας ενσωματώνει την εκτίμηση της Moody’s για την αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής, νομισματικής και μακροοικονομικής πολιτικής. Τα δημόσια οικονομικά της χώρας έχουν τεθεί σε σταθερή βάση τα τελευταία χρόνια, με σταθερά και αυξανόμενα πλεονάσματα του προϋπολογισμού μεταξύ 2016 και 2019 και πρωτογενή πλεονάσματα που υπερβαίνουν τους στόχους τους οποίους έχουν θέσει οι πιστωτές της ζώνης του ευρώ.
Η δέσμευση της Ελλάδας για συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης είναι αξιόπιστη, υποστηρίζει ο αμερικανικός οίκος.
Σύμφωνα με τη μεθοδολογία αξιολόγησης των ελληνικών τραπεζών, η προσαρμοσμένη βαθμολογία για το μακροοικονομικό προφίλ (baa2) αποκλείει την προς τα κάτω προσαρμογή κατά δύο βαθμίδες, η οποία αντανακλά την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους που κατέχει ο ιδιωτικός τομέας.
Η ισχύς της κοινωνίας των πολιτών και του δικαστικού συστήματος αντανακλά την πρόοδο στον εκσυγχρονισμό του δικαστικού συστήματος και τις τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που εγκρίθηκαν τον Νοέμβριο του 2021 σχετικά με τη δωροδοκία δημόσιων λειτουργών.
Ο έλεγχος της διαφθοράς και η βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος θα παραμείνει ένας τομέας με προκλήσεις, με αρνητικές επιπτώσεις για το επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον, σε περίπτωση επιβράδυνσης της μεταρρυθμιστικής δυναμικής ή ανατροπής των αποφάσεων.
Ευαισθησία σε κίνδυνο συμβάντων (baa): Η εκτίμησή της Moody’s σε ό,τι αφορά την ευαισθησία της Ελλάδας στον πολιτικό κίνδυνο αντανακλά μια πιο σταθερή εσωτερική πολιτική κατάσταση μετά τις γενικές εκλογές του Ιουλίου 2019.
Για πρώτη φορά από το 2009, ένα μόνο κόμμα – η Νέα Δημοκρατία – έλαβε την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο.
Τούτου λεχθέντος, η βαθμολογία παραμένει υψηλότερη από ό,τι σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για να αντικατοπτρίζει την ανάγκη των κυβερνήσεων να επιδιώξουν συνετή δημοσιονομική πολιτική και να εφαρμόσουν θεσμικές και διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως συμφωνήθηκε με τους πιστωτές, σε ένα πλαίσιο ακόμη αδύναμης θεσμικής ικανότητας.
Ο σχηματισμός κυβέρνησης μετά τις επόμενες εκλογές -που πιθανότατα θα διεξαχθούν σε δύο γύρους γύρω στον Απρίλιο-Μάιο του 2023- θα είναι δύσκολος κρίνοντας από τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις, γεγονός που ενέχει τον κίνδυνο επιβράδυνσης της μεταρρυθμιστικής δυναμικής.
Πιστωτικοί όροι (-2): Παρά τη σημαντική βελτίωση των πιστωτικών συνθηκών στην Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια, με σημαντική μείωση των NPEs, το υπόλοιπο απόθεμα εξακολουθεί να θεωρείται υψηλό.
Από την άλλη, ο νέος δανεισμός στην πραγματική οικονομία δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί στον τρέχοντα δύσκολο οικονομικό κύκλο.
Το εγχώριο χρέος του ιδιωτικού τομέα προς το ΑΕΠ ήταν περίπου 60% στο τέλος του 2021, από 117% το 20141, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη απομόχλευση των NPEs από τις τράπεζες και την περαιτέρω αύξηση του ΑΕΠ, καθώς οι οικονομικές συνθήκες σταδιακά εξομαλύνονται.
Το ΑΕΠ της χώρας ανέκαμψε στο 8,3% το 2021 και πιθανότατα θα είναι περίπου 5,3% το 2022 πριν μειωθεί στο 1,8% το 2023, μετά από συρρίκνωση περίπου 9% μετά την πανδημία του κορωνοϊού το 2020.
Η σημαντική μείωση της πίστωσης αντανακλά το γεγονός πως οι τράπεζες εκφορτώνουν μη βασικά περιουσιακά στοιχεία από τους ενοποιημένους ισολογισμούς τους, πωλούν τιτλοποιήσεις και διαγράφουν NPEs.
Η Moody’s εκτιμά θετικές επιδράσεις από το πακέτο ανθεκτικότητας και ανάκαμψης (RRF) της ΕΕ, που θα ωθήσει την ανάπτυξη.
Παρ’ όλα αυτά, ο ολικος προσαρμόζει το μακροοικονομικό προφίλ της Ελλάδας προς τα κάτω κατά δύο βαθμίδες, για να αποτυπώσει τις ακόμη δύσκολες πιστωτικές συνθήκες στη χώρα και τις πιθανές αντιξοότητες που θα αντιμετωπίσουν οι τράπεζες, εν μέσω της αυξημένης οικονομικής αβεβαιότητας στην Ευρώπη, που έχει επιδεινώσει τις πληθωριστικές πιέσεις και την αύξηση των επιτοκίων.
Προϋποθέσεις χρηματοδότησης (Καμία προσαρμογή): Τα προφίλ χρηματοδότησης και ρευστότητας της ελληνικής τράπεζας έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, με περισσότερες καταθέσεις και βελτιωμένη πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές.
Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκαν κατά περίπου 10% το 2021 και επιπλέον 2% τους πρώτους επτά μήνες του 2022, υποστηριζόμενες από τη σταδιακή βελτίωση του κλίματος της αγοράς, της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης.
Η απόφαση της ΕΚΤ να συνεχίσει να αποδέχεται τα ελληνικά κρατικά ομόλογα ως collateral επιτρέπει στις ελληνικές τράπεζες να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση από τις στοχευμένες πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ (TLTRO III) με χαμηλά επιτόκια.
Ως αποτέλεσμα, η χρηματοδότηση της ΕΚΤ αυξήθηκε σε περίπου 50,9 δισεκατομμύρια ευρώ τον Ιούλιο του 2022 από 8,1 δισεκατομμύρια ευρώ τον Δεκέμβριο του 2019, ενώ οι τράπεζες μείωσαν τα υπόλοιπα διατραπεζικών συμφωνιών τους σε τρίτες τράπεζες.
Ωστόσο, όπως λέει ο οίκος, «αναμένουμε ότι αυτή η χρηματοδότηση της ΕΚΤ θα μειωθεί σταδιακά το 2023-2024, με βάση την απόφαση της ΕΚΤ στις 27 Οκτωβρίου 2022 να αναπροσαρμόσει τυχόν υπολειπόμενες πράξεις TLTRO III στα μέσα ισχύοντα βασικά επιτόκια».
Οι τέσσερις μεγάλες ελληνικές τράπεζες έχουν επίσης ανακοινώσει τους στόχους της ελάχιστης απαίτησης για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις (MREL) για το τέλος του 2025.
Οι δεσμευτικοί ενδιάμεσοι στόχοι MREL για το 2021 έχουν επιτευχθεί, επειδή οι ελληνικές τράπεζες έχουν αποκτήσει πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές τα τελευταία δύο χρόνια.
«Αναμένουμε ότι οι τέσσερις συστημικά σημαντικές ελληνικές τράπεζες θα γίνουν πιο τακτικοί εκδότες τα επόμενα χρόνια για να ανταποκριθούν πλήρως στις απαιτήσεις τους για τα MREL.
Η εμπιστοσύνη των καταθετών στην Ελλάδα βελτιώνεται τα τελευταία χρόνια καθώς η πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα μειώνεται.
Δεδομένης της σημαντικά ισχυρότερης χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών χωρίς να διαβλέπουμε υλικές πιέσεις, δεν κάνουμε καμία αρνητική προσαρμογή για τους όρους χρηματοδότησης».
Δομή κλάδου (Καμία προσαρμογή): Η μεγάλης κλίμακας ενοποίηση από το 2012 σημαίνει ότι οι τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες της Ελλάδας κυριαρχούν στο σύστημα, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το σύνολο του ενεργητικού από τον Ιούνιο του 2022.
Ο περιορισμένος ανταγωνισμός στην αγορά παρέχει κάποια ισχύ τιμών στις τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες
Αν και ο ανταγωνισμός μεταξύ αυτών των τραπεζών ήταν παραδοσιακά έντονος, οι μεταξύ τους πιέσεις έχουν αμβλυνθεί τα τελευταία χρόνια, επιτρέποντάς τους να μειώνουν σταδιακά τα επιτόκια των καταθέσεων.
Σε αντίθεση με τις τέσσερις μεγάλες ελληνικές τράπεζες, οι πολύ μικρότερες τράπεζες που έχουν απομείνει στην αγορά είναι σε θέση να προσελκύσουν νέες καταθέσεις προσφέροντας στους πελάτες οριακά υψηλότερο επιτόκιο καταθέσεων. Η Moody’s δεν προβαίνει σε κάποια προσαρμογή για τη διάρθρωση του κλάδου, ενόψει της εξελισσόμενης ανταγωνιστικής δυναμικής μεταξύ των τεσσάρων μεγάλων τραπεζών.
